Ka Makaainana, Volume I, Number 6, 5 February 1894 — "HUAI KA ULU O LELE." [ARTICLE]

"HUAI KA ULU O LELE."

Ua waihoia ae he kanawai imua o ka Ahaolelo Pi Gi i ka Poaha iho la, e Mr. Haki, 110 ka hookaawale ae i na kulana ©ihana Peresidena a me ke ko na Aina E. A ua n#v pu ia ae no hoi i $10,000 ka uku makahiki o ka Peresidena. Ea, aia ka a ano pulepuie ae i ka omaimai mau, manao ua poe oehaa la e hanai ai aku a e heoirama ae hoi i ke kaumaha o ka noonoo o ua paioa la. A imua no o ia Ahaolelo i waiho ae ai o Loio Kuhina Kainika i noi no ko ke Aupuni kauoha aku i 25,000 poka pu raifela no na pualikoa. Oi hana

mala »ui iho n«i a ua koa loa, eia la ke hoike 6koa nei i ka naakemake. Nawai ana ia aua nei e uku 1 keia hlo pomaik»! ofe o ka aiua nei ? Pel» no hoi uie ka ke Kuhina. Waiwai hoike hebedom« mau, e pau ana i lanuari 31. Ua ikeia iho ua loa i hou mai i ke Anpuui he $3,000 no na hona i Ki*olil(» ia, aole nae hoi he lilo no i« hoolilo ana i nei wa. Nui kela ! Eia i nae, ke pehu mau - ae pei no ka huina aie o ke Aupun| v |ia ' r ku I ke ahua, haua ka a loaa ka puu nui o $3.396,459 87, oia hoi, he $2,678,200 no na bona e ! aieia nei, he $678,2i'»9 87 no ka ] aie i ka: Banako Huuahuua Hale 1 Leta a rae na nota a ka Luna | Leta Nui. a he $40,000 no na nota Waihona. Ba, ua nai uo ! A o na lilo hoi o ke Aupūni Knikawa, ua pehu ae a loaa ke ahua o $198,092.83. Me he la aohe palena o ka lakou mau hoolilo maua ole. Holo aku nei o Pi Ki Keoni i Amerika a hoi hou mai nei, ua ahu ka pala o ka "maia a kuu keiki." Ua eleloia iaia i hoea aku ai i ku imoa o Peresideua Kalivilana, ka xr.ea ana i holo aku nei e hoopiiua aeia mai oia e ku aku, ina ka i eu ae ka Pereaidena oīl. kona noho, iua ia ua hoo'namau kona ihu i ua noho la. Eia nae, o ke ahu paha ia o kana pala o ka hoi ana mai nei, ua ku a haiolelo ae oia imua © kana papa Kula Sabati i ka La Pule, lanuari 28, ma ka Luakini o Kawaiahao, a 01010 aku la imua o lakou, he poe iuakee Alii ka hapanui, aohe ka he maiiao. laua i koe no ka hoihoi hou ia ae p ka Moi. Oioi no hoi ua opukeemoa ! O kekahi hana hou a ke Aupuni i ka pule i hala iho la, oia no ka piepiele dala o ka Waihona. Ua hoolaha ae ke Kuhina Waiwai he $50,000 ma ke dala gula Amerika no ka hoolilo aku, a ma ke kohokoho e lilo ai. Elua kohokoho i aeia, © ka Waila Ma no $20,000 ma ka 1£ pa-keneta, a o ka Kalausa Sepekela Ma no $30,000 mn ka li pa-keneta. Ua haule l©a iho ka Eihopa Ma koho. He $618.35 ka mea i loaa i ka Waihona ma ia hana ana. O ke kumu nui ka o keia hoolilo ana i ke dala ulaula, no ka nui loa ka o ke dala keokeo e laulaha uei. Ua uiihi akea ae ka wahaolelo pahemo alaula o ka peai pakaha a hoohuiaina ia Kanikela.Kenerrala Mila, no ko lakou kikaho ana ua pane oia i ke Aupuni Kuikawa no kena kumu i hele °le aku ai e ike ia Kolekaaka

oaa fca la 17 o lanu«iri f ka la . • ■ ■ ■ V' .■ hoomanao o lakou lawa aihui «in« i ; kftAthi it*jo na olwi . ponoi Ahwhaoa, i kau hatsa, a inilii okoa at»a : ka' h"i!. Aolo kona hoa kuiiimā oka liuia i mihi ae, a malia no ka tiele ; uhane- maikai mai uo hoi ke kutuu. He uouoheia hoi kona no ka hoolohe ole ia a oaakauia hoi o kana hnnehHne. 0 ka buke alemanaka a Huiieka (Wtutt«ker's Almauae), oia ka buke hoike pili oihauai ikeia a i hilhiaiia nia Enelani a me na wahi eaeoke ao uei. A ma ka buke hoi o keia inakahiki» ma kahi i hookaawaleia no Hawaii nei, ua hoikeia oke Alii Liliuokalani ka Moi, a o ke Kaina'iiiwahine Kaiulani ka Heoihna Moi. Ma kahi hoi o na Kuhina, ua hoakakaia uo k» ano pualewa a opikipikio oka aina nei, ua maopopo ole kakou Aohe mau olelo aoa maloko o ia buke no Koiekaaka ame kona poe paalalo ole wale. Hu hoi ai ia oukou ? Eia i o kakou nei oW. N> Limaikaika, ia welo mikanele, he mau pule i hala ae koiia hoea ana mai. Ua ku ae oia imua o ka Liki Amerika a hoike aku la he hoohuiaina kahiko oia mai mua \dk mai. A no e noho Loio Kuhina aaa iloko o 1880, » mahope mai paha, e lolii ana no ka ia manao i.loko ona. Ka moonihoawa hoi ! Ua pape ae uo hoi o Mr. T. H Kewiki iaia no kona noho me ka manao kue ma ka oihana malalo o ka Moi Kalakaua, a ua hōike akea hou ae oia ma kekahi nupepa no ko laua (oia a me ka Moi Kalakaua) kuka pu ana no ia mea ma Earopa, ma kela huakai kaapuui hoaua a ka Moi, a oia hoi kekahi ukali a paalalo pu me Kale Kauka. Hoopunipuni ! Ke olelo nei oia no ka mea ua make, me ka ike no aohe leo o ka mea make e hiki ai ke pane mai i kana I wahahee ana. No ke ake | oihana no ke k«mu o nei welo mikanele i hoi mai la. oiai, ke ake nei oia e hlo i Kuhina no ko na Aina E no ke kulaua hoehaa a na hoa we!o a mamo ona, a ke hookehakeha mau nei hoi i koua manao hoolilo aina,. Olalau no hoi ua paa ipukuha e ka Moi i make, ka hoa hele kula hoi o ua ohua palemo Ih o ka noho ana i na aina e, a ianei i manao ai e loaa ka ikaia, ka hanohano a me kahi ola. ) Ma ka Aus#)4eralia iku »at ai j i ka Poaono, lauuari 27, i hoea f uiai uei he Komisinaa Kauikela | hou no Farani, a hiki mai i kaia la, aole oia i hoea akn imua »

Kolekaaka, O koua palapala hookohu, no ke Aupuni ia o ke Aliiaimoku/ aole hoi qo keia ?aniki aoa a na Pi Gi olalau a pakaha wale, Nolaila, o, ke Aupuni Moi no o Hawaii nei kake Aupuni Repubalik? o Faraui i ike mai la, aole hoi o na Pi Gj. a e lilo paha auanei nei mea i wahi ihiki iki e eha ai a e niniau Hui lakou nei ma ae. He manao no ko ke Aupuni o Farani ma kūa ninau, koe nae hoi ka maopopo ia makou mawaho ae o ke koho wale aku no. Pehea hoi keia ? Ke uwe helu nei o Rev. Kaaka Hai no ona kokua i ke kula kaikamahine: o Makawao, Maui, oiai, no ehiku malama i hala ae, ua hoike mai ke kumu-poo iaia no ka hune wai o lakou. Eia oae, akahi no a ike o Ilai a uwe ae la no ka lu dala ia aku 110 keia pilikia. Ua nele ka paha oia me kela uhane Karistiano a lakou e p&nuu mau nei. Aia a nui loa ka pilikia, alaila, alala okoa. Pela no hoi me F. W. Damo»a, ke noi nei 110 ke kokuaia akli e uku i ka aie o ka luakini Pake, ma Kapauhi, i hoomaemae hou ia iho nei, a he $2,000 ke koena aie i koe. Ke manaolana nei makou e loaa aku ana na kokua ana mai na poe Pi Gi a pau, a mai na koa a me na kiu a lakou e hanai mau nei. Nui ka walaauia no ka hoihoi hou ia mai o na eke pi, ua pau ka ai o loko, mni ,ke Kahua Mai Lepera mai o K«lawao, Molokai. Pehea hoi keia ano liana? ī ka na kanaka maoli mau eke hoi, aohe aeia. Akaka no hoi ke kapakahi o keia au oehaa wale. Ua hoopauia ae nei ke kuke haole o na koa Pi Gi, a he Pake aku la ma ia wahi. No kona ike ole ka i ke kuke ke kumu, a o kekahi hoi no ka like ole o kona manao me ke kapena o ka puali Ukiki o Waikakalaua. Aole no i. emo, pau ka Pake, a he īapana ! aku la. | Ua hoopaiia o Poina e ka Lu- ! nakanawai Apana, i'ka Poalua i i hala iho la, e uku i $10 n® ka | hoeha ana ia Haole. A kanono, 1 ika fimarfoi no oka opio i ka I elemakule. No uka o Puiwa, i Nuuanu, laua a elua. | Ua piha ae o kai o k.a uwapo j 0 Poka ma ī kakahiaka Poakolu > 1 hala iho la, mahope iho o ka pili ana mai o ka Malulani, i na Pake kuai alani, a ua emo ole no hoi, pau na alani i ka lilo, i makaukau ai hoi na keiki o ka Aina Pua no ko lakou la makahiki hou. Pakele k& halekula kaikamahine o Kohala, Hawaii, mai pau i ke ahi i ka Poalua, lanuari 23, Mnllina o ke pili ka a ana, a no ka pukauwahi mai hoi ok a li>ile kuke ke ahi. īna pnha he po, iiia la ua koe iho ka lehu a poino pu paha me haumana, a lilo hoi ia i mea nui oke kaufiiah».