Ka Makaainana, Volume I, Number 7, 12 February 1894 — Page 2

Page PDF (878.50 KB)

2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 12, 1894

Ko Hilo-waena Mau Mea Hou.

Ia Mr. Lunahooponopono:
            Eia mai keia mau mea hou malalo iho no ka papaaina o KA MAKAAINANA.
            Ma Pahoehoe ma ke Sabati la 21 o Ianuari, ua nui ka ohumu o ko laila mau hoahanau no ka ike ole aku o ko lakou kahuhipa ia lakou, a ka Aha-luna o Haili i hooholo ai, i elua hele ana ma ka malama. Ke komo mai nei na iliohae e hoopuehu i na hipa i keia mau la. Ke noonoo nei paha ia no ka hoohuimikanele a lakou la? Aka, aole paha peia.
            Ma keia mau la iho nei, ua hele kekahi wahine i ka wi-wahaulaula, a kaele no ke eke, hoi aku. I kona hoi ana aku, e puu ihu mai ana ke keiki o ka Aina Pua. Ua manao iho ua wahine nei i ke kii ana a ua keiki nei i ke kolu o kona mau wawae, e kii ana e hili mai ia ianei, e holo iho ana keia o ka hina o ka palaha, nui ana ka hanu i kahi o Miss Keahihou. A nana i pauma mai i na olelo waimeli e puuihu ole ai ua keiki wawae kolu nei, hoi hou ana ua kaikamahine nei me ka hoihoi a eleu. A hiki i keia la, ua hoi hou laua a like me mamua, aohe noho ana maikai oi ae. Nolaila, ke haawi nei keia makapeni i ka mahalo no Miss Keahihou.
                No ka Nupepa Kuokoa mai ka lahui aku.—I na makahiki i hala, he ope o 60 kope o loko ma Papaikou. A i ka A. D. 1894, he owili o hookahi pepa o loko na ke kanaka, a na W. Goodale, he hookahi owili o hookahi kope. O ka nupepa Ka Oiaio, Hawaii Holomua, a me KA MAKAAINANA, he mea eha no na maka, ka waiho iho i ke Keena o Papaikou, ka nunui o na ope me ke kali o o aa poe lawe pepa o ka hoea o ka luna. I ka wa e wehe ai o ka wa no ia e puehu ai a luhi ole na luna.

            Ke hoohanaia nei ko makou mau alanui malalo o ka noho luna ana a ke Pukiki, Joe Viera, a he poe Pukiki no hoi na paahana. Hele mai no a kahi o na haole i loaa ke kaa lealea pau, hoi hou i ke kaona e lu ai ke dala maluna o ke dala. Ua hiki, hana pono ia i ko oukou wa aiono, he wa wale no koe a uwe ka uku i ke anu o Hauailiki.
            Ua hala ka lunanui o ka Hui Kopaa o Onomea i Kaleponi e hoomaha ai. Ua lohe mai wau he kanaka ma ia wahi. O ko'u koho nae aole e loaa i ka iliulaula ia inoa. O ka hana ke like ana, o ka inoa aole; he hilahila loa ka haole i ke kanaka ke noho ma ia kulana a me ia inoa. Ina he Pake paha, alaila, e nana ia ana ka hana, a e loaa no i ke kanaka kekahi kulana o ia ano luna nui.
                He hoopaapaa mawaena o kekahi Luna haole me ke kanaka, no ka nui o na kapuwaiko o kekahi puuko i okiia a ahu ma kae o ka hawai. Ma ka wiliia ana eono ka oi o ka ka haole, hookahi hoi ka emi o ka ke kanaka malalo o ka mea i wiliia, a ua puka no Alina i ka haole a poho Akina.

            I keia la, ua hiki aku i ka 1,357 eke kopaa o ka la, ma ka 120 a oi aku paona o ke eke hookahi. Aole emi malalo. Ua lohe mai wau i ko laila Time-Keeper (mea malama manawa) he holo na hana o keia kau wili, aole peia mamua. O ka ikaika uwi o na NAU i ka wai o ke ko, he 90-100 a he 10-100 i koe hiki i ke ahi koe ke A i ka aina ko i ka wa e hemo mai ai mai ka NAU mai. He 17,000 eke i makaukau no ka laweia i Honolulu. Aole nae he loaa pono ia Kinau e kii nei, hookahi la Sabati, a ekolu la noa o ka hooili ana, aole i nee aku ma o o ka 3,000 eke i loaa iaia, no ka huhu o na kupa o Puniawa i ka hooliloia o ka La Hoano o ke Akua ma ka Lani he la hana no lakou nei. Oia nae hoi, aia ia lakou nei ka mana honua i keia mau la. Ua ike o Iehova i keia mau hana, a o kana hoopai hoao i na poe kue i kona la—e hoi nele ka moku mai nei aku, a e waiho ke ko iloko o ke eke a hiki i ke kawau ana, a me ka pukapuka ana i ka aiia e na iole.
Me ka mahalo.
JOSEPH KAHANANUI.
Hilo-waena, Feb. 1894.

Na Anoai o ka Aina Haaheo.

M r. Lunahooponopono:
            Eia mai na mea hou a kou kiu i noke iho nei i ka huli a loaa, a oia iho keia:
            No Ka Ua— Ma ka Poaono, Ianuari 20, ua hoopomaikai loa ia mai o Kohala nei, ma o ka haule ana mai o ka ua iloko o 3 hora a oi. He ua koikoi i oi aku mamua o 2 iniha ka hohonu ma ka lepo. Ma Mahukona, ua nui loa ka ua malaila, no ka mea, ke hele la ka wai, hele pu no me ka pohaku a piha pu o lalo o ka hale ukana o ke awa o Mahukona, a me kahi e pili mai ai ka waapa i ka uwapo, a he hana nui ia o ka hookaawale ana i ka pohaku i kekahi la ae. Aole he ana wai i loaa mai i kou kiu nei, aka, me he mea la he 9 a 12 iniha paha ka hohonu. Ma ka halewili o Hawi, he 2 iniha ke koikoi o ka ua; ma ka halewili Uniona, he 1 iniha me 85-100; halewili o Kohala, he 85-100; halewili o Halawa, he 35-100; halewili o Niulii, he 45-100; ma kahi hoi o Mr. Kynnersley, he 1 1/4 iniha. O keia ka like ole ma ia la. Ua ola nae makou, a ke hoomau mai nei no ka ua i kana hana.
                Ka Rama Okolehao—Ua paa i ka hopuia he 3 Iapana no ka halewili o Hawi, no ka hewa he kuai bia me ka okolehao, a me 1 Pake, o Apio ka inoa, no ka puhi a me kuai okolehao, 1 kanaka Hawaii o Kaliko ka inoa, no ia hewa hookahi no. No Makapala me Niulii na inoa hope elua. He mau makai mai Kona Akau mai na mea nana i hopu, oia o Kealoha Maui a me Kopa. Na ka Makai Nui i hoouna mai ia laua e kiu, no ka manaoia paha ua momona ka puu o ko Kohala nei poe makai i ka ai i ka lakou nei loaa, nolaila, ua hiki ole ia lakou ke hopu aku i na poe hana kolohe. Ua hookolokoloia a hoopaiia na Kepani 3, he $100 pakahi me na koina. O Apio me Kaliko, ua hookuuia laua ma o ka lalau o na olelo ike. O ka Hope Makai Nui Pulaa ma ka aoao o ke Aupuni, a o ka manu aeto o Kohala nei, H. Nelekona, ma ka aoao pale. He mea hilahila loa keia o na makai o Kohala nei, mamuli o keia ano hana eleu a na makai o Kona.

            Mau Ahahui Kalepa.—Hookahi ahahui aia ma Honopueo, o Hui Hookuonoono ka inoa, he poe Hawaii wale no a pau na lala. He $5.00 no ka mahele, a he 60 mahele mamua, i keia manawa ua hooholoia i 100 mahele, aole hoi e lawe ka mea hookahi i elua mahele a oi aku. He haneri lala i makemakeia ma ka pakahi mahele, aole nae i lawa. Ua hoomaka iho nei ke kuai laikini ole ana o ua hui la ma ka la 18 o Ianuari, a ma ka la 24 mai pau iho la ke kuai ana a loaa mai la ka laikini, a ina paha he Makai Nui okoa ina ua "pupu ke kai o ke alalaua." He hiki no ke hookomo mai ka hapaumi a pii aku a hiki i ka piha ana o ka $5.00. He kumukanawai a me na rula ko lakou, a ua kohoia na luna nui. Aole aeia o na poe naauao e komo ia hui, o apuka auanei. I poe hapa o ka naauao a hupo no hoi ka i makemakeia. Aia no hoi kekahi hui ma Hawi, o Hoola Lahui ka inoa. Aole i kaupalenaia kau mea e hookomo ai i ka hui, a ke pii mau nei ke kumupaa o keia hui. Ua wehe ae lakou i halekuai o na waiwai like ole, a ke nee malie nei imua.
            Paina La Hanau. Ma Kaipuhaa, Ianuari 24, ma ka home o Mr. Kikalaeka, ua malama ae o Mr. me Mrs. Sam'l Kahalekui o ka Ua Kipuupuu o Waimea, he paina hauoli no ka loaa ana he hookahi makahiki i ka laua pua makamae ma keia ao, oia o Liwai Sam'l Kahalekui. He nui na mea ai Hawaii i hoomakaukauia, a ua nui na poe i naue ae e hauoli pu me ka mea nona ka la. Ua ai a lawa, ua inu a kena.
            Ka Pane a E. K. Naniu opio—Nui ka mahaloia o kela pane a ke keiki o Kauai ia S. K. Haina, o ke kake oki lau ko o Halaula. He wahi malihini oia mai Hamakua mai, kahi nona ka olelo "kawawaka," a no ke ano hooio kalaiaina paha, puoho hewa ai; a ua manao au e poloke ana na mea hana a ua kake nei i ka nui loa o ka wai a ke keiki o Kauai i hookuu mai nei, a e pio ana ka lanahu e loaa ai ka mahu e hoohana ai o ke kake oki lau ko ai a na miula a me na pipi. E pololi ana na holoholona, aohe ai, a ke hoka nei o ua o hoopilimeaai, hoohuiaina a malihini olohewa. Ua poina io paha i ke Akua ka hookomo ana i noonoo maikai iloko o ia nei. He wahi Lahainaluna keia, ma na mea halu nae, a he oki loa ma na kalaiaina naauao. Mai kuhihewa mai o Naniu opio he Kohala o ia nei, o waia auanei ka inoa o ko makou aina; aka, no Hamakua wawaka o ia nei.
            Nui ke Anu—Ke pupue nei ke anu ia makou, nana aku oe nau na kui mai kakahiaka a po. O Feperuari la hoi keia, pepelu kahiu.
J. KEAWEKAINA.
            Honopueo, Kohala, Feb. 1, '94.

            Ua huli hoi mai maluna o ke Kina o S. Paka, A. P. Petesona a me C. W. Akepoka. A ma ia moku hookahi no hoi o C. R. Bihopa i hoi mai ai.

            O ka Poakolu iho, la 14, ka la hoomanao o Sana Valenetine. He la ia no ka hookaau ana o na poe hooipoipo a me ka hoouna ana hoi i na kii hooipoipo a hookaau paha.

            Ma ka la 27 nei o Ianuari i haalele aku ai ke kiapa S. C. Alani ia Kapalakiko, a aia iwaena o kona mau ukana he ekolu pahu pu raifela, elima pahu poka a me kanakolu pahu pauda.

            I kakahiaka Poakahi i hala i ku mai ai ka mokumahu Kina, he la mamua ae o ka wa ona i manaoia ai e hoea mai ana, iloko o 5 1/2 la mai Kapalakiko. Ia ahiahi iho no, hora 5, i holo loa aku ai no Iapana a me Kina.

            Ua hoomaluia ka ahaaina hookuu a na lala o ka Puali Kaawai Helu 4 e J. H. Boyd (Kimo Poe), ka Luna Nui, a ma ka hale auau o Waikiki kahi i malamaia ai. Ilaila ae o Kale Wilikina a me kahi poe kahiko e ae o ia oihana kahiko i pau ae la o ka hana kokua a manawalea ana. Nui no ka hauoli.

            He wahi keiki haole uuku o 21 malama ka i auwana hele ae mai kauhale o na makua mauka o Koleaka, ma alanui Papu, makai iho o ka halekula, i ke awakea Poalima, la 2, a e ole e loaa ia Mrs. Akaka, ma alanui Kukui, nana i hoihoi i kona hale. Ua hoike aku oia ma ke telepona i ka Halewai, a i ka hoea ana ae o ka makuakane ilaila, ua hoikeia oia i kahi e loaa ai. Me ka emoole, ua loaa io aku la no, a hoihoi ia a kauhale, a he mea e hoi ka hauoli o ka makuahine i ka hiki ana iaia ke puili ola mai i kana lei.