Ka Makaainana, Volume I, Number 7, 12 February 1894 — Page 4

Page PDF (828.61 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 12, 1894

KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.

W. H. KAPU,
Luna Nui a Lunahooponopono.
F. J. TESTA (Hoke),
Puuku.

                E hoopuka mau ia aku ana i kela a me kela Poakahi o na pule a pau.

UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope - $ .10
No Hookahi Malama - .25

No Ekolu Malama - .75
No Eono Malama - 1.25

            Ina e hookaa mua ia, penei iho ka auhau ana:

No Ekolu Malama - - $ .50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - 2.00

UKU O NA LUNA NUPEPA.

5 Inoa - - - .15
10 Inoa - - - .20
Maluna aku o ka 10 Inoa - .25

POAKAHI, FEBERUARI 12, 1894

                E HOOMAU aku no i ka manaolana, no ka mea, ua aneane loa e oku ae ka nalu e pae ai a ku i kahua paa.

            O KEIA ka la hoomanao no ke kau ana ae o ka Moi KALAKAUA i make ma ka Nohoalii iloko o 1874, a o kona la i poniia ai iloko o 1883. He la kulaia no ke Aupuni Hawaii, a na Pi Gi hoi e hoomaopopo ole nei, e like me ia ma ka la 29 o Ianuari i hala iho la, ka la o ka Moi LILIUOKALANI i kau ae ai ma ka Nohoalii iloko o 1891.

            HOOHAUOLI mau ia makou e na hoike ohohia mai ko makou mau luna nupepa mai no ko ka lahui apo mai i ka makou milimili e luhi opiopio ae nei. Aohe hewa o ia, alaaia mai na piha-a moewai o kuahiwi, a i "kahe mai ka wai, e kahe pu mai no me ka a-la." Aia no ilaila ka hoike maopopo loa o ke ohohia oiaio, a aia no hoi ilaila kahi pono o keia hoomanawanui ana.

            AIA ke huli laulaha la na manao kue ma Amerika Huipuia no ko kakou nei ninau, a aia hoi ke huluipau aku la ma ka aoao e lilo ai ia mau kue ana i mea ole ma ke kakoo ana i ke kahua alakai a Peresidena Kalivilana. O ka makou no ia i manao mua ai, a o ka hoka no ka mea loaa ia lakou nei ma o nei nei. O ka uku kupono no ia no ka lawe aihue i ko hai waiwai.

            INA e alawaia ae malalo o ke poo o na "Huai ka Ulu o Lele," e ike maopopo ia no na poe punikoko. Aia iwaena o ka poai alunu o na mikanele ka hapanui, a o lakou Pi Gi no ia e walaau nui nei no ke ake i ke koko a me ka lawe i ke ola o ke Aliiaimoku, a nalo loa hoi na olelo no ke "okipoo." Ina aole o lakou punikoko, no keaha la hoi i kiai a i hoohalua mau ia ai kahi noho o ke Alii?

KA NINAU O HAWAII NEI.

                O na hiohiona o ko kakou kulana, ma na lono hope loa mai nei mai Wasinetona, aole moali o ka manaolana hou ana i koe no ke kumuhana hoohuiaina. Ua make loa ia mea, a ua waiho i ka "moe kau moe hooilo" no ka manawa manawa maopopo ole. A mawaho ae hoi o keia ae la, he nui no na lono e hauoli ai ka lahui a e mau ai no hoi o ka manaolana ana aku—o ka pono no ke hana ia mai ana, ina no nae hoi ia he mea no na lani e helelei mai ai a ahu mokaki iho ilalo nei o ka honua. O ke kumu nui o keia manao ana ae la pela, mamuli no ia o ka lilo ana o ko kakou ninau, i mea na na aoao kalaiaina alakai elua e paio hahana ai a e mahae ai hoi o na manao, me ka hopohopo ole hoi e nele ana ko Peresidena Kalivilana kakooia e kona aoao, no ka mea hoi, aia ka aoao Demokarata ke ku makaukau la me ka mahae ole a kakoo ikaika aku i ko lakou poo alakai ma na kumuhana a pau ana i makemake ai e hooholoia. Iloko o ko ka Peresidena kue ikaika ia, ua ko mau no na kumuhana ana i kaunui ai e hooholoia no ka pono o ia Aupuni, a he mea hiki ole no hoi ke hooleia o ka mea i ko ma na kumuhana e ae, e nele ana kona ko ma keia, oiai, ke mau la no kona anai a hooikaika ana no ka hooholoia.
            He mea maopopo loa aia kakou iloko o ke ehu e lanakila ai, a ua loaa lakou nei ma ae i ka mana-pai mahanahana ma na hono. Ua manaoia ma ka Poalima, la 2 nei, e hooholo loa ia ai ka olelo hooholo a ke Komite o ko na Aina E o ka Hale me kekahi huina nui oi loa aku e hiki ole ai i ka aoao Repubalika ke "hamohamo i ke kuala o Puna," a ma ia e kakoo ana i ke kahua alakai a ua alakai koa a hopo ole la o ka lahui Amerika a me ke Aupuni Repubalika nui hookahi ma ke ao nei. Imua hoi o ka Aha Senate, aia no ke Komite o ko na Aina E ke hoomau la i ka noii nowelo a nieniele ana, a me ka ninaninau ana no hoi i na hoike. Ke hoea mai nae hoi i ko lakou wa e hana ai, aohe no he hopohopo ana e nanamaka nui mai ana lakou i ka Peresidena, aka, e hookolo aku ana lakou ma ka meheu o na wahaolelo o ka lahui Amerika a pupukahi ae no ma ke kakoo ana i ko lakou poo alakai. O ka mea nui nae hoi imua o lakou, oia no ka waihoia ana aku o kekahi olelo hooholo e kauoha ana i na mana e ae mai hapapa mai na lima ia Hawaii nei aia a hooholo ia Aupuni i ka lakou mea e hana mai ai.
                Ua nui ka pienaia ma o no ka Dole pane pakike a kikoola ana ia Kuhina Wilisi, i kela wa o na Pi Gi i noiia ai "e ku a hele aku," a ua oleloia no hoi ua loaa mai nei no na ao ana i ke Kuhina e koi aku ia Dole e mihi a e unuhi ae hoi i ua palapala kikaho la mai ka waiho ana o ia kekahi mahele o ka moolelo no na mea i hanaia e pili ana ia Hawaii nei. Ina e hooleia ana, alaila, e noi aku ke Kuhina i kona mau palapala hookuu, pela ka mea i oleloia o ke kauoha mai nei ia iaia, a e peapea ae i kona mau opeope a e ku a huli hoi aku. Ke hoea io mai ia manawa, o ka pau ana no ia o na kukai a launa pili aupuni ana, a ua oleloia no hoi ua like loa no ka ia me he kukala kaua okoa mai no. No na hana hoi mahope aku o ia, aole i maopopo loa na loina a me na hopena, eia nae hoi, ma na ouli a me na kahoaka o na mea e hoea mai ana, ua ike lea loa ia ka ikaika o ka oiaio a oia aku ana no ke lanakila ana a noho alii mai. O ka hoohokaia ana mai nei o ka Oihana Kuhina o Hawaii nei kekahi o na kahoaka maopopo loa, a ua kohu "uwala liilii o Kalepolepo" o mea ma e honeku a e hokake mai la i o. A iloko o ka pule i hala iho la i manao ia ai e pau na hana ma o, a o ka ka lahui no hoi ka noho aku me ka hoomanawanui pauaho ole me ka nui no o na hoolanalana manao ana no ka pono io e loaa mai ana me ka hala ole ae.


"HUAI KA ULU O LELE."

                Aia ma kela Hoikeike Hooilokuwaena kahi i kaulaiia ai o na pono alii o Hawaii nei, e laa na noho alii, na kea hoohanohano a me na aahu aliikoa o ka Moi Kalakaua, na ahuula, na lako o ka halealii, a pela aku. Ua laweia keia mau mea malalo o ka Kakina mau hana imi loaa a pomaikai nona iho a me kona mau hoa. Na ka Monowai i lawe aku ua mau mea la, aole nae hoi i hoikeia ma Kapalakiko aia a ua hala mai ka Auseteralia ma ka la 20 o Ianuari. Hele no ka hoi ka imi loaa a i na mea i laahia no na Alii o Hawaii. Menemene ole no hoi ua unu!

            Mai Amerika mai nei no ia i hoikeia mai nei aole ka na Kolekaaka ponoi iho i kakau i kela pane a ke Aupuni Kuikawa i ka Kuhina Wilisi noi ia lakou "e ku a hele aku." Ua kakau mua ia no ka ilaila e na Senatoa Hoa, Kanala a me Palai, a na Kakina i lawe mai ianei, a hookahi no hana a Kolekaaka o ka hoopaa iho i kona inoa malalo mahope iho o ka hana ana i kekahi mau hoololiloli. Kupaianaha no ka hoi, lilo ka ike a no hai mai, a ihea iho la ka hoi kahi o ka lolokaa ana o ua poe loea a hemolele nui wale nei. Malia ua mahui mua ia no kela kauoha noi ia Kuhina Wilisi i Wasinetona, nolaila, mai ke kumu o ka hakuia ana i pane, a nele ole ai no la hoi ke kikaho, ka haakei, ka pakike, ka wini, ka mahaoi a me ka makonia.

            Aia i Kapalakiko he lapuwale i ikeia mai nei, oia o T. J. Kini, kekahi kaikoeke o Mr. F. W. Wanabaga, he punalua hoi na J. H. Sopa a me J. N. Laika, a he hoahui hoi no ka inoa hope ma kela halekuai lako ai holoholona e lawelawe nei i ka hana ma ko Mr. Keoni Kolopana halekuai mamua. Ua ninauia mai oia no ka hopena ina i hoao o Kuhina Wilisi e hoihoi hou i ke Aliiaimoku me ka ikaika, a ua kikaho aku kana pane ana peneia iho: "Aia no me kela wahine eleele na noonoo puni koko ulu wale ae o kona mau kupuna ai-kanaka, a ke manao nei au aohe mea e ae e oi ai o kona hoohauoliia mamua ae o ka hoi hou aku a na ano o ka noho'na a hoomana ana i walea ma ko Hawaii Paeaina he kanaono makahiki i hala ae." Mahope iho o keia mau olelo ae la, ua haanui aku no oia, ina i hoaoia ae e hoihoi hou i ke Alii me ka ikaika, ina la ua kahe ke koko a oi loa ae paha mamua o ka mea i manaoia ma Amerika Huipuia, a oiai hoi, aia ma keia ninau ke aho o na Pi Gi a me na koo, aohe lakou i manao iki e haawi pio wale. Eia keia ino a lapuwale la, e ike iho a mai hoopoina iaia!

            Aole wale o ia ae la ke ake koko, aka, oia iho ka hapauea, Rev. E. G. Bekewita, i hoi aku nei a e noho mai la i Makawao. Ua kakau aku oia i kekahi mea ma Watabure, Masakuseta, e hoike aku ana i ko lakou inaina loa, aole nae e kuhau iho ma ko ka Peresidena manao hoihoi hou ae i ke Aliiaimoku. Ua hiki loa no ka ia lakou ke malama ia lakou iho, aia wale no ko lakou pio a hoounaia mai he puali nui hewahewa loa. A ina i onou ia mai kela manao a kahua alakai maluna o lakou, ina la ua kahe ke koko, oiai, ua lako a ua makaukau lakou e ku a kue aku a ka mea hope loa. Ia Kuhina Wilisi ka i hoea mai nei me na kauoha e hoihoi hou ae i ke Alii (Moi kaulana ino i pau—wahi a ua hapauea la), ua kuhau oia i kona manawa i ike koke ai i ke