Ka Makaainana, Volume I, Number 7, 12 February 1894 — Page 7
  HONOLULU,   OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 5, 1894. 7  
 
 
  HE   MOOLELO KAAO 
 —NO—  
  MONE   TIKERO  
  —   KA— 
 HOLOLIO I KA WA HOOILO  
  —   KA—  
  UI MAALO   I KE KUPULAU  
  A   O KE  
  KEI   IALII HARE MATINE  
  —   KE—  
  KIAHA   OPAKA O NINEWA. 
 
 MOKUNA IX.  
 
 
  Ka   hololio iloko o na Ululaau—Ka makua me ke keiki—Ke Kupua Figinedera.  
 
              Ua hookipaia aku la ua   keiki la me ka hanohano nui, a o kona lio hoi, aia no oia ke ku la ma ke anuu o lalo loa o ke alapii. I keia manawa a ua hololio la i komo aku ai iloko o ka halealii, oia pu no ka wa i lohe ia aku ai kekahi leo kupaianaha i ka pane ana mai: 
                 "O Mone Tikero, ka Hololio i ka wa Hooilo. O ka nani o na Nani, owai kona hoa e like ai—o ka Pua Lilia o Subieda!" A akaaka ae la ua mea la nona ka leo kupanaha i loheia aku. 
                 I kela manawa i huli like ae ai na mea a pau a nana aku la ma o a maanei, e ake ana e ike wale aku i ka mea nona ua leo la, aole nae he ikeia aku, ua nalo mai na maka aku o na mea a pau.  
              E hoomanao iho oe, e ka mea heluhelu, o ua mea la nona ka leo kupaianaha i loheia, oia no ke kilokilo Muhiana o Peresia, a kaua i haalele aku ai ma na helu i hala ae nei e noho ana ma ka hale o ke kahunapule. 
                 I ka wa e hiamoe ana o ke kahunapule, ua ala ae la ua wahi Muhiona nei a puka aku la iwaho, a kau ae la maluna o kona lio a holo pololei aku la no ka halealii o Arabia, a oia ka mea nona ua leo la a kaua e ka mea heluhelu i ike ae la.  
              Noho iho la ua   hololio la maluna o kekahi noho i panee ia mai iaia, me ke kalele ana iho o kona mau lima maluna o ke kuau o kana pahikaua, a haliu pono aku la imua o ka Moiwahine Tumerenia.  
              "E   ae mai e ka malihini, e ninau aku au i kou inoa, a mai hea mai oe i hele mai nei?" wahi a ka Moiwahine. 
                 "Mailoko mai nei au o na ululaau i hele mai nei, a o ko'u inoa a ko'u makua i hoike mai ai ia'u, o ka Hololio i ka wa Hooilo," wahi a Mone Tikelo i pane aku ai. "A ua kapa mai hoi kekahi poe ia'u, o ka Ui Maalo i ka wa Kupulau, a owau ka ke keiki i hoolei ia iluna o na lala laau he manawa loihi ae nei i hala.  
              I kela manawa i   puliki ae ai ka Moiwahine i kona mau lima, a nana hoomau mai la ia Mone Tikero, me he mea la, e noonoo ana paha oia no na helehelena nani o ua keiki la. A no kekahi manawa pokole kona noho hamau ana, ua pane mai la oia: 
                 "E oluolu anei oe e hoike mai i ka inoa o kou makuahine?"  
              "Ua   hoikeia mai ia'u, o Tumerenia ko'u makuahine, a maloko o na paia laahia o keia hale a'u e noho nei i haakohi ai ko'u makuahine i kona kuakoko hope loa ia'u, a hanu ae la au i na ea huihui o keia ao. Ua owili kokeia ae la au me kekahi wahi apana lole a hookomo ia iho la iloko o kekahi pahu huinaha, a na ke kahunapule Uzima i lawe aku ia'u a hoomoe iho iluna o na lala laau, i inai na na kuaua eloelo o ka hooilo."  
              Maanei i kulu iho   ai na waimaka o ka Moiwahine no na olelo a ua keiki la i hoopuka aku ai, eu ae la oia iluna a hele mai la e honi i kana keiki, me ka olelo ana mai:  
              "Na ka   lokomaikai o ke Akua i hoopakele ia oe mai na lima menemene ole mai o ka make. He oiaio ka hoike a kou mea nana oe i hanai, owau no kou makuahine, a he keiki hoi oe na ka Uhane Hemolele. No ka mea, ma o ka Alahe kuhikuhi ana mai ia'u i ke alahele e loaa ai ona hooilina no ka Nohoalii o Arabia nei, ua hoohalawai ia iho la au me kekahi o na Anela o ka Honua nei. Nolaila, e kuu keiki, eia ka nohoalii o Arabia nou, ka nohoalii hoi a kou mau kupuna i huli a i luhi ai hoi me ka hookahe ia o na koko he nui."  
              No kekahi manawa ka   noho ana iho la o ua keiki la e noonoo no na olelo a kona makuahine, a liuliu, ua pane aku la oia:  
              "He oiaio, e kuu   makuahine, aole no e loihi na la i koe, a e noho iho no au iluna o ka nohoalii a ko'u mau kupuna i hana ai. Aka, e hoike mai oe, no keaha la ke kumu i hoolei ia ai au iluna o na lala laau, oiai, he manawa ino ia o ka hooilo?" 
                 "E kuu keiki, aole au i ike ma ke kumu hea la i hanaia ai oe pela, malia o kou makuakane Anela wale no paha ka mea i ike, a oia aku la no paha kona kumu i lawe ai ia oe ma ia wahi," wahi a ka moiwahine i pane aku ai me ke ano hoohunahuna.  
                          [Pela   iho a oili hou aku.]  
 
 
  He   Hoopii no ka Hanaino.  
 
 
                  Imua   o ka Aha Apana o Honolulu, i ka Poaono, la 27 o Ianuari, i hookolokoloia ai o Naiwi, ma ka hoopii a Lepeka Akeau ma o ke Aupuni Pi Gi la, no ka hewa hanaino a me na hana kolohe, ma ka wawahi ana o Naiwi i ka hale a me ka pa maluna o ka aina o ka mea hoopii, a mamuli no o ka olelo hoike a Lepeka Akeau, ka mea no nana i hoopii, ua hoike mai oia no Naiwi no ka hale a me ka pa, nolaila, ua hooholo ka Aha e hookuuia o Naiwi ka mea hoopiiia. O V. V. Akepoka ka loio no Lepeka Akeau, a o Jas. K. Kaulia ka loio no Naiwi. Ke manaoia nei e hoopii poho ia aku ana o Lepeka Akeau, no ka hoopaahao hewa ia ana o Naiwi.  
 
              I   ka holo ana aku o ke Kalaudine i ka Poalua i hala iho la, o Kapena R. A. Anaru aku la kona malamamoku hou. O keia no ka Anaru iaia ka hoomalu ana o ke C. R. Bihopa i kona wa i ili ai ma Kauai mai nei.  
 
              E   loaa no ka buke moolelo o "Olando Kaaka" ma ko makou nei keena no ka hapalua (50 keneta) o ka buke hookahi. E loaa no i na luna ka buke ke hookaa mua ia mai ka uku me ka lawe mua ae i ko lakou uku luna, he 25 keneta no ke dala. Ma ke kuike wale no.  
 
              LEIOLONO—   He hohono uwahi koiaweawe iluna o ka ilikai, me kona mau kukuna olinolino ulaula kai ike ia aku e maalo ae ana ma ka nuku o Mamala i kela mau ahiahi aku nei. He huakai nui o na auwaalalua ke ukali ana mahope, e hosana a e hoonani ana ia Kolekaaka.  
 
              I   kakahiaka Poalua i hala iho la i hookolokoloia ai ka hihia hoeha o Makuna ia Lunina, imua o ka Aha Apana, a ua ae o Makuna ua hoeha io no oia. I kakahiaka Poakolu ae i waiho mai ai ke kahu o ka Aha i kana olelo hooholo e ahewa ana i ka loio, a ua hoopaiia e uku i $10 a me na koina.  
 
              I keia   Poakahi e hooloheia ai ke noi a Kealoha Iuko, wahine kanemake, no ka hoopukaia mai o ka hookohu lunahooponopono waiwai iaia no ka waiwai o Ono Iuko, kana kane i make i Dekemaba 31, 1893. Oia ka wa o na pilikoko a pau e hoea ae ai imua o ka Aha Hooponopono Waiwai ma Aliiolani Hale.  
 
 
  NA   PALAPALA.  
 
 
                  [Aole   maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]  
 
 
  Aole   Hoopunipuni.  
 
 
  M   r. Lunahooponopono:  
              Ma   kou helu 5 o ka la 29 o Ianuari, i ike iho ai ou i na mapuna leo a Geo. Nakookoo, e hoike ana me ka leo nui, he hoopunipuni ka o S. W. Kawelo i ka olelo ana, ke haalulu nei ka poe hoohuiaina o Kalaupapa nei. Auhea oe, e kuu ipo aloha, ke hoike aku nei au me ka oiaio, eia na poe hoohuiaina ke haalulu nei iloko o ko lakou mau kamaa buti, a ke uwe kuwo nei no ka makau i ka hoi hou ae o ka Moiwahine ma ka Nohoalii. Penei e maopopo ai:  
              Ma   ka la 8 o Dekemaba, 1893, ua loaa mai he lono no ka hoi ae o ka Moiwahine ma ka Nohoalii, a ma ka la 9 ae, ua hiki ae o A. K. Hutchison imua o ia auna, a pane aku la: "Ina he oiaio, ua hoi ae ka Moiwahine iluna o ka Nohoalii, alaila, e pau aku ana keia mau oihana a kakou e paa nei i ka lilo." He hoopunipuni iho la paha keia la?  
              Eia   ka hua: Ua hoike ae o Geo. Nakookoo, aole he hoohuiaina o J. P. Miau. Auhea oe, e kuu lahui oiwi, mai puni mai i keia pelo a ianei. E hoike aku au, mai ka la i kukuluia ai o ka Hui Aloha Aina a hiki i keia la, aole loa au i ike i kona inoa ma ka buke inoa o ka hui, he ole loa no. E nana ma ka buke inoa e waiho nei ma ka lima o ke Kakauolelo o ka Hui Aloha Aina J. K. Kaulia. "He lapuwale o na lapuwale," wahi a Solomona.  
              Eia   ke kolu: Ua huai pau ae o Nakookoo, he poe aloha aina wale no ka hapanui mai Kalaupapa a Kalawao. He hoopunipuni nui loa kela, aole oiaio. Mai noho a hilinai ka lahui i kana mau pelo. Pehea keia poe hoohuiaina, oia o A. K. Hutchison, Wm. Notley, J. Puoina, J. A. Kamanu, J. Haole, J. P. Hauwi, S. Keanu, C. Kopena, J. Kahaulelio? Ke kuhi nei au, aole la oe e hoopilimeaai wale ana mahope o kau wahi oihana, eia ka he hololua oe.  
              O ka oiaio ia a'u   e hoike aku la, aohe hunahuna.  
  S. W. Kawelo.  
  Kalaupapa,   Feb. 1, 1894.  
 
              O kau haina nane e W. O. Keolani no ka   nane a S. W. Kauluwehi, oia o "Kapenipilaaahilawe," aole no i kulike me ka haina e waiho nei me makou. Imi hou ia aku, aole no i "pau ka loa o kuu keiki. Ke kawelewele nei no." Oia, hoomanawanui ia. Eia iho no i ka poli o ke hoa kahi i pili ai, e hooipo ana me Malio. Aloha no kahi Ala.