Ka Makaainana, Volume I, Number 7, 12 February 1894 — Page 8

Page PDF (889.74 KB)

8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 12, 1894.

Pehea la, Nuinui Konohi Paha?

                Mahope iho o ka paina ahiahi ana o na koa Pi Gi i ka Poalua i hala iho la, ua hoomaka ae la he 16 koa e loaa i ka umii ma na opu a luai nui ae la. Ua emoole a oleloia ae la he laaumake, a nawai la i hanai, oiai, ua lehulehu loa lakou i ai ia ano mea-ai like. Malalo o na lawelawe ana a ke kauka, ua palekana a pau ka pilikia o lakou, a ua auamo nui hou ae no i na pu i kahi kakahiaka. Ua olelo ae ka ka Ilamuku no ka nui loa paha o ka inu samasu o ka la konohi nei, a o ka makou hoi no ka maa ole i ka ai i na mea ai a lakou e aiono nui nei. Mahope iho o kela poe ae la, ua loaa hou no ia poe ia ano ma'i like no, a nolaila, ua 30 a keu lakou i ano pilikia ia ahiahi. O ka oleloia ana nae he laaumake, he lalau loa ia, no ka mea, ua 100 a keu i ai i na meaai like.

Kino Make iloko o ke Awa.

                Ua loaa aku ia Kaulahea, i kakahiaka Poaha iho la, e lana ana ke kino make o kekahi Pake mawaena o Ulakaheo a me ka pa hoolele bipi, a me he la ua make no elua a ekolu paha la. Nana i hoike ae i ka lohe i ka Halewai a ua maneleia ae ilaila. He palaka hauliuli, lolewawae ahinahina a he kamaa Pake na mea o kona kino a aole hoi he mea loko o na ekeeke. Ua waeia he aha kiure kolonelo, a no ka ike ole owai la ia, ua lawe loa ia aku i ka hora 11:30 a kanuia ma Makiki. Aohe hoohuoi ana ua pepehiia, aka, ua manaoia nana maoli no i lawe ae i kona ola ma ka lele maoli ana iloko o ke kai a piholo. He kokoolua kona o ka noho pu ana i kahi hookahi a i ka Poakahi i hala ka hoohuoi ana no kona hele loihi, eia nae, ua manao ua hele e ike i na hoa ia la, oiai, o ko lakou la konohi hoi ia. A mai ia la ka hele ana a loaa ai kona kino make, a i ka Poalima nei, no ka like o na hoakaka a kona hoa me kona, ua nalo e nae hoi oia, a nana i hoike mai kona inoa. Ua loihi ka noho ana me ka hana ole, a no ia paha ke kumu.

Ike Hou i ka Aina Oiwi nei.

                Mai Vitoria, Beritania Kolumebia, i hoea mai ai i kakahiaka nui Poakolu i hala iho la ka mokukuna Beritania W. P. Sayward (Sewada) iloko o 26 la holo. Ua loaa mai oia i ka ino a he 16 la ka paialewaia ana a poino elua o na waapa, a oia ke kumu i komo mai ai i keia awa. Iwaena o na poe o luna, he Hawaii hapa-haole kekahi, nona ka inoa o Henry Mundon, no Kauai oia. Ua 13 ona makahiki ma ka aina e a ua mare i ka wahine hapa Ilikini a hapa Hawaii. He ona a kapena moku oia mamua, ua laweia nae e ke Aupuni no ke kue kanawai, a eia oia ke kapili nei he moku hou, a nana no e hana, oiai, he kamana kana oihana. Aohe ana hana o luna o keia moku, oiai, he ki sila wale no kana hana ke hoea aku i na kai o Iapana, a he moku pepehi sila hoi keia ae la. He hapa Polapola kekahi o luna, ke kaikuaana mahoe o Vikoa, he mea i kamaaina i o kakou nei a i make i Honokaa, Hawaii, iloko o 1880. Ua holo loa aku ka moku i kakahiaka Poaono nei no ke kahua pepehi sila ma na kai o Iapana.

Lilo i ka Ulaia.

                Ua holo mahuka aku ka wahine Waihi a kekahi Pake i ka po Poalua i hala iho la, oiai ua hele ke kane i ka hauoli konohi, a ua komo paha hoi ka manao i ka wahine e pau pu laua i ka lealea. Hoihoi oia i ka laua keiki a kahi o na makua waiho, a hele e ike i na hoa'loha Pake kane ona. Hoi mai ka Pake aohe ka wahine, a oi kakali a ao ia po; hele okoa e huli. Iaia ma ke ala huli, ua hoikeia mai e manao ana ka wahine e kau a holo aku no Hawaii ma ka Moiwahine. Ua eleu aku oia a ka Halewai loaa he palapala hopu, a ua loaa ka wahine a paa ana i na keena lalo o Kalakaua Hale. I ka Pake nae e haalele iho i ka Halewai, ua ike aku oia i na makuahonowai, a ua koi mai la no ke keiki, oiai, ua kaili mua ia no e ka Pake mai ia laua mai, no ka mea, iaia i hiki aku ai i ko laua kauhale, ua neoneo ka hale a o ke keiki wale no, a lawe ai no oia i kana.

            Olohani Holomua lo! Tata gude eh!

            Mai Kauai mai, i ka Poaono nei, i laweia mai ai na huina mai lepe ra mahope iho: Iwalani, 14, a o Kimo Maki, 2. Aia nui i Kalihi kahi i nonoho ai.

            He aha puhiohe ka ka Puali Puhiohe Lahui i ka po Poalima nei iwaho o Sana Susi, Waikiki. A pela no hoi i ka auwina la Poaono nei iuka o Maemae, ma kahi noho o Mr T H Kewiki, ma ka hoolaulea ana ae i kekahi papaaina a ia makamaka o ka lahui i kekahi o kona poe hoa'loha o na aoao like ole.

            Ma ka Mokolii i kau aku nei o J. Mahuka a me elima keiki hoehoe waapa, me ka waapa pu, no ka heihei ana hoi me ko Kaunakakai, Molokai, mau keiki kaeaea. O ka Poaha nei ka la i manaoia ai, aole nae i ulele a ka Poaono nei iho la, no $200 makana, a ua eo i ko Honolulu nei mau keiki. Ua hoi nui mai no ma ka Mokolii o ka wanaao o nehinei.

            I ka Poaha, la 1 nei, i haalele mai ai ka Waialeale i keia awa, a oiai hoi ma Honokaa, Hamakua, Hawaii, ua poino elua waapa i ka nui o ka ino, a iloko o Waipio kahi i hoolulu ai. A i ka Poaha i hala iho la, oiai e hoolele ana i ko Honokaa ukana, ua poino hookahi waapa i ke kai a pakele elua luina mai piho. Ua ku mai oia i kakahiaka Poaono nei.

            Ma ka Malulani i loheia mai ai no ka nui o ka ino ma Maui a me Hawaii, a ma ka auwina la o ka la i haalele mai ai, la 2 nei, ua pakele ekolu mau luina, oiai e opiopi ana i ka pea ihu, mai lilo i ke kai ma ke kowa o Pailolo. Aole e hiki na ohua ke hooleleia i Maalaea, a ma Makena i hoolele nui ia ai, no ka mea, o kahi ano malino iki ia o ke kai.

            He pahemo wale no ka hapanui o na hihia o keia kau kiure, malalo o ka hoomalu ana a Lunakanawai Kaapuni Waikina. A i ka auwina la Poakolu nei nae, pa ka mea kue kanawai mua, oia o Uilama Kamaki no ka hoeha ana ia Mrs Niau Iaukea. Ua ahewaia a hoopaiia oia i ka Poaha nei e uku i $25 me na koina. He $10 me na koina ka hoopai i ka Aha lalo.

KELA A ME KEIA.

                He la ku mai keia no ka Osianika mai Kiha me Iapana.

                Iluna o ka Naniwa ke Kanikela Kenerala o Iapana i kakahiaka Poaono nei.

                Ua ai hoopau na Pake i ko lakou konohi i ke ahiahi Poaono nei, a mai ia po a ao. Hai le!

                Ua pau ka uwapo o Pakaka i ka hoomaemaeia malalo o ka Hanale Kipili lawelawe ana.


            O keia ka la halawai o na poe pa ilina ma ka huli Waikiki o ka ilina o Koula, a ilaila no e halawai nui ai.

            He kuai kudala o na pooleta Hawaii ka i malamaia i ke awakea Poalima nei, a ua mahuahua no na kumukuai i loaa.

            I keia ahiahi e holo aku ai ka Likelike no Paauhau, Hamakua, Hawaii, mahope iho nei o ke ku lolii ana no kekahi mau malama loihi.

                He mau la mauu ua iho la keia i hala, mahope iho nei hoi o ka pa pukikiao ana iho nei o ka makani. Ua olapa uwila ae a ao o nehinei.


            Ulolohi ka lilo o na hua alani o na Kona mai nei ma ka Malulani o ka Poaono nei. No ka pii hoi kekahi o kumukuai, a no ka nui ole no hoi kahi o na poe kuai.

            Ua hooponopono o Lepeka Akeau, i hoikeia ma ka aoao 7 o keia helu, i ka hoopii koi poho a Naiwi a ua uku he $50. Poohu i ka paakiki i ke ao oluolu ia aku.

            Eia ke hele aeahaukae nei kekahi poe luina haole ma na kauhale o kahi poe e noi ai i wahi ola a me ona lole aahu. Hookahi i hopuia i ka Poalima iho nei.

            I ke awakea Poaono nei i hopuia ai o Kekua, he aoo, no ka lawelawe lapaau kahuna. Mai Kau mai nei kona palapala hopu, a e hoihoiia aku ana oia ilaila e hookolokoloia ai.

            Imua o Lunakanawai Kaapuni Waikina i kakahiaka Poaono nei, ua aeia ke noi oki a Lilia Reed kue ia Beniamina Reed, mamuli o ka loaa o ke kane i ka mai lepera a aia i Kalawao.

            Ua kani ae ka bele pauahi no kekahi pauahi iwaho o Waikiki, kokoke i ke alahaka loihi, mahope iki iho o ka hora 4 o ka auwina la Poalima nei. Aohe mea i koe, ua lehu ka hale.

            Ua lilo a nohaehae ka pepa hope o ka Moiwahine i ka Poalima nei, oiai maloko o ke kowa o Pailolo, a ua hookomo aku i Lahaina e hana a e humuhumu hou ai i ka pea poino.

            Eia i o kakou nei o Mi ss Anisi Monotague (Mele Kuke) a me Mr. Kale Tuna, kana kane, mai Kikane mai nei ma ka Alameda. E weheia ana e Mr. W. Pela he aha mele hookani ogana ka po Poalua, la 20 ae, maloko o ka luakini o Kaumakapili a o ka po auanei ia e loheia na puukani maluna ae.

            Elua mau ilio nunui waiwai i hanaiia i ka laaumake i ka Poalua i hala iho la, a ua nui ka minamina o na hoahanau Keleme i keia mau ilio. Malia na kekahi poe Pi Gi no paha o lakou i hanai. Ua haawi ae ka Ilamuku he $50, a he $50 hoi na na ona ilio, ke loaa ka mea nana i hanai a hoopaiia.

            Ma ka wanaao Poaha nei, hora 3, ua hanau mai na ka wahine a Victor Spencer he keiki kane nui nepunepu ma Huluamanu, Moanalua.

            Iloko o 10 1/2 la holo a ku mai la ke kiapa Kamu Alani me na lako kaua hou. Ua lawa pu mai oia he pahuhao hou no ka halekuai o kona inoa, he 6 1/2 tona ke kaumaha.

            Poaha iho, la 15, e ku mai ai ka Monowai mai Kapalakiko mai, a ua manaolana wale ia maluna mai ona e loaa mai ai na lono hoohauoli a hoolanalana i ka lahui.

            I kakahiaka nui o ka Poaha iho la i ku mai ai ka Alameda, mai ka Hema mai, me na ohua no keia awa. Ia auwina la no, hora 3:30, i hoomau aku ai kona palau ana i na ale hanupanupa o ka moana ma ke ala e hoea aku ai i Kapalakiko.

            Imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei i hookolokoloia ai na Pake i hoeha ai i kekahi makai kiu Pake ma Ewa, he mau pule i hala ae, a ua ahewaia. Hookahi i hoopaiia e uku i $50 a o kekahi e hoopaahaoia no hookahi mahina hana oolea. Ua hoohalahala laua.

            Ua loaa i kekahi mea ma kahakai o Hanauma, ma ka hikina aku o Leahi, he elua mau puolo lole. E waiho mokaki ana hoi me keia mau puolo ae la he mau kini lehulehu me na pono lawaia o loko, he poho hoaa ahi me ka hao kila, a me kela a me keia. Nowai la ia mau pono?

            Ua puhi loa ke oka ia C. R. Bihopa a ua ahu mokaki na apanapana laau ma kahakai o Kauai. O ka ipuhao, mikini, na laau kia a me kahi mau mea e ae ka i koe mai, a ua hoihoiia mai e Mikahala i kakahiaka Poaha nei, koe aku nae hoi ka ipuhao a me ka mikini. E hoao ia aku ana e hoopakele mai ia mau mea. Aloha no!

            Ua hoopaiia kela Pukiki hoeha o Puowaina, D. Fereira, e ka Lunakanawai Apana i kakahiaka Poaha iho la e uku i $100 a me na koina. O kona kokoolua hoi keia, ua hookuuia. E hoomaopopoia o ka hihia hoeha keia i kekahi Pukiki okoa aku a waiho he mau pule ma ka Halemai Moiwahine.

            Ua oleloia i ka wa i hoea aku ai o ka huakai hoolewa o J. Kaaepa ma ka ilina o Makiki i ka La Pule, la 4 nei, ua hoouluhua loa ia ke anaina haipule malaila i ke kiki pu o na koa Pi Gi ma kahi hoomaamaa hou i kokoke i ka ilina. He makehewa nae hoi ke kue aku, no ka mea, aohe e hooloheia mai, oiai, aia ia lakou la kahua.

            Ua pau ae o Keo Kaaka, i ka Poakolu iho la, mai ka noho ana ma ke ano Pe residena a Luna Nui no ka hale kalepa o C. Burua Ma. O ke kumu o keia pau ana, wahi a ka olelo wale ia, no ka like ole o na manao kalaiaina o ka Luna Nui me ka hapanui o na poe mea kuleana iloko o ia hui, a o Pi Ki Keoni aku la hoi ka Peresidena a o Keoki Lopikana ka Luna Nui. He $6,000 ka uku makahiki o ka Peresidena, pela no ka loheia. Make no o Keo Kaaka i ka hoaloha a hoa hele pule pu o ka luakini hookani. Akaka ke Karistiano la!