Ka Makaainana, Volume I, Number 8, 19 February 1894 — Page 2
2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 19, 1894.
NA PALAPALA.
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]
He Mau Hana Hoopunipuni.
  M   R. LUNAHOOPONOPONO:   
                   Ua lawe mai   au i kau nupepa maikai, a ano ua halawai mai au me na mea i hoomainoinoia no'u na kekahi kanaka oihana Aupuni, a'u no i hoopii ai no     ka hili ino i   kuu keiki. A i keia     wa   ua pau oia, a oia paha ke     kumu o kona hoolaha hupo ana     ia'u   me ka manao lili a huna i     kona   inoa. Eia no kona inoa o     E. Kanakeawe, he kanaka ino     mau ia'u.   
                   Owau o M. W. Keawepuliko,     he kanaka lawaia no Kaalualu, a no'u na halelau elua e ku nei, aole loa au i hoolimalima   i kuu     kaikamahine i ka haole i pono no'u me ko'u   ohana. He oiaio, ua kii mai ka haole e noi ia'u i     wahine nana, a ua hoole aku au. Ua hele   mai oia me na makana he nui na ka'u kaikamahine,     ua ai au i na mea i loaa     mai, aole nae au i ae aku i ka'u kaikamahine e lilo nana, eia no ia   me a'u; aole hoi e like me ua kanaka la e kalewa nei i kana wahi ko omoomo i Naalehu i loaa kahi palaoa.   
   Owau iho no,   
   M.   W. KEAWEPULIKO   
   Kaalualu,   Kau, Hawaii.  
He Oiaio no, Aole Hoopunipuni.
  M   R. LUNAHOOPONOPONO:   
                   He mea oiaio no na mea a   J. P. Kaloaumi opio i hoolaha     ai   ma kau nupepa. Ua hana io     no keia Keawepuliko i kana kaikamahine   uuku i kupono ole no ia hana puuwai eleele, a e manao ai ka makua o kona mea ia e pono ai. O Keawepuliko     no ka mea i kaena iho, "laki   au     i kuu   wahi kaikamahine i ka lilo     ana i ka haole.   O ka'u no ka ohi i na mea o loko o keia halekuai."     O   keia mau olelo, ua loheia     e   na mea a pau o Naalehu     a ua oiaio hoi   na mea i hoikeia.   
                   I   ka nana aku i keia wahi     kaikamahine,   he uuku maoli no i ane like loa no me Naipualehu. He punahele hoi oia ia Keawepuliko, moe pu, ai pu iluna o ke pakaukau, a o ka wahine me na     keikikane he wahi okoa ko lakou     e ai ai. A no ia kumu, ua komo     ka manao hoohuoi iloko o ka wahine,   oia ke kane ke hana nei     i ka mea pono ole, a pela io no.     Ua ikeia e na mea   a pau o Kau nei. 
 Kou oiaio, 
 M. KEHUWAI. 
 Kiolakaa, Kau. Feb. 7, 1894.  
Ko Hanalei Luna Leta.
  M   R. LUNAHOOPONOPONO:   
                   Ma ka   helu 5 o ka nupepa     Holomua   i ike iho ai au i ka hoolaha a Manuakepa o ka la 19     o   Ianuari, e pili ana no ka pono     ole o   ka hana a ka Luna Leta o     Hanalei.   Nolaila, oia hou no     na   hana pono ole a na luna leta nei o makou.   
                   Ma   ka la 2 o keia mahina, ua     kii aku   au i mau bila kikoo hale     le   ta na'u, no ka'u mau dala e     hoouna   ai i Honolulu, aka, ua hooleia mai la aole e loaa. No     ko'u   nele ana, ua loaa ia'u ka manao kahaha no keia mau ano     hana.   
                   He mau   makahiki loihi ko'u     o   ka noho ana ma keia apana, aole loa au i hoohoka ino ia e     na   luna leta mua e like ae la me     keia. Ano koke iho nei   no o i nei, eia nae, iaia aku la ka ole o Ladana. Nolaila, he mea pono anei i na luna leta o keia ano e hana e like me keia? 
                 Ma ka la a'u i kii aku ai i mau bila na'u, e noho ana he haole iloko o kona keena hana, a e kakau ana he mau bila na     kona   hoa o ka ili hookahi, a pau kana, ua noi aku au i kona oluolu e haawi mai na'u i ekolu mau bila kikoo hale leta no ka'u mau wahi kenikeni, a o ka mea i loaa mai he huaolelo "No." Ua hooikaika hou aku au me kuu manao e loaa mai ana, he neo nae. Ua hoi au me na manao pono ole no keia mau hana, a he oi aku ka pono e nana mai     ka   Luna Leta Nui i kanaka kupono     ma   ko ia nei wahi. Ina     no   hoi e loaa ole, e hookohu     mai ia'u   ma ko ianei wahi. A no keia ano haole paha ka olelo ia, "Nanakee ka i'a i ka maunu ekaeka." No ka mea, he haole     kona hoa like, aohe kohu me     kanaka. Nui ka pilikia i keia auna o na   poe oehaa.   
   Me ka mahalo, 
 E.   K. NANIU OPIO. 
 Hanalei, Feb. 9, 1894.  
Kipeia ka Loio Kaulana o Kau.
  M   R. LUNAHOOPONOPONO.   
                   E   oluolu mai oe ia'u i kekahi     wahi kaawale o kou mau kolamu no keia   mau wahi mea hou malalo iho nei:   
                   O   J. N. Kapahu, he loio kaulana oia no ka naauao a me ke akamai, aka, ma ka nana ana i ke ano o kona kulana a me kana mau hana, he "muhee," he ia hololua no ke kai: Penei i maopopo ai:  
                    Ma ka Poakahi nei, la 5 o Fe   beruari,     ma Waiohinu, Kau, i noho ai ka hookolokolo   no ka hihia a Laia Kauka kue ia Kauwaina,     lunahooponopono   waiwai o Keanini i make, e koi ana     ia Kauwaina, e ukuia mai he $50   no na holoholona (lio) i kudalaia ma ka Poaono la 27 o Ianuari i hala, ma Naalehu, a no     ia kumu i hoopiiia ai   o Kauwaina e Laia e uku mai ia mau dala. Ma ka Poakahi nei i hanaia     ai ia   hihia imua o J. H. Waipuilani. O. Kipimana ma ka     aoao   hoopii, J. N. Kapahu me     Bila Kamikana ma ka aoao pale.     He   koi poho ke kumu hoopii a he $50 ke poho. Ua hoike o Kanui, ua kuaiia kekahi lio e     Kaoeno   (k) no $8 me kekahi     palapala apuka i hanaia e   Kanui ia Laia; pela no ka hoike a Kanepa. O ka Kanui ike, ua     haawi aku o Laia i   ke dala mailoko aku o ka holoku ia Kaoeno,     a o   ka Kauepa hoi, mailoko aku     o ka   pahu lole i loaa ai ke dala     ia Kaoeno. He   mau olelo ike     kekahi he lehulehu   wale. A i     ka   pau ana o na olelo ike, ua     hele aku   o J. N. Kapahu e hui me O. Kipimana, a noi aku la e waiho na ka Aha e noonoo. Ua haawi ka Lunakanawai i ka pono ma ka aoao o Laia, mea hoopii, ua kauoha pu ia o Kauwaina e uku i $30 poho no na holoholona i kudala hewa ia e ia. Ua hoopii hou aku la imua o ka Aha Kaapuni. 
                 He mau la mamua iho, ua olelo ae o Kanui nana no i hana ia mau palapala kuai malalo o ka Laia kauoha. Ma ka po La Pule, ua koi aku o Kanui ia Kapahu aole e hooikaika mahope o Kauwaina, o pilikia auanei oia, me kona olelo pu aku "e hana pololei oe a e uku no au ia oe i ekolu alapaa o Kaueleau." Ma ka Poakahi i uku aku ai o Kanui i na dala ekolu ia Kapahu. Ua hoike aku no o Kapahu ia. Kauwaina i keia mea. 
                 He hookahi no loio kupaa o Kau nei, oia ke keiki o ka hau anu o Kuaehu, O. Kipimana. Aohe ona hoopilimeaai mahope     o kekahi poe, aole no hoi he puni   wale i ke kipeia. Elua no hoi loio pahee, me he aila pineki la ke ano, oia o J. N. Kapahu me Bila Kamikana.   
   GEO. P. OPUKOA. 
 Naalehu, Kau, Feb. 7, 1894.  
  O kau haina nane   e S. Koko no ka nane a Kauluwehi, aole no i loaa ia oe, ua paewa kekahi mau huaolelo. Imi hou ia, a eia mai ka makana   
                   Wanaao o ka   Poakolu, Feb. 7, hora 2 a mahope iho paha, ua hoea he makai kau lio olelo e ma ka Halewai ua ku ka paewa lima hema i ka poka mai ka pu a kekahi mea i ike ole ia mawaho     o Punahou. Iluna oia o kona lio a   halahio ana ka poka, he ekolu kani ana o ka pu, a hookahi      poka i ku. Ua manaoia na kana pu iho   no oia i ki, a he hoopunipuni wale no ke kuhi ae     na hai i ki aku iaia.   
                   Ua kikooia ke   kapena o ke     kiapa   R. P. Ritete, i ka Poakolu     Feb   7, e hoea ae i kahi kakahiaka     ae imua   o ka Lunakanawai     Apana a   e pane no kona uhaki     i kekahi pauku   o ke Kanawai Kiwila, ma ka hoopau ana i kekahi luina me ka hoike mau ole aku i ka Luna Awa. A i     kahi la   mai, ua hooko oia i kela kauoha, a ua aoia mai a hookuu ia no kela hana ae la. He kaeaea hakaka ka luina, a na hana     mai nei   oia i kona ukumoku.  
Loaa kahi Ola o na Oehaa.
Loihi aenei na la o ke kakali ana, akahi no a loaa iho nei ka hana Aupuni i kela paele ona kaa hali ukana, oia o Kimo Powela, ma kona hookohuia ana i mea hoolako wai i na moku o ke awa nei. Ua loihi na la o ko Lukela Mahuka waiho ana i ka ma'i, ka mea nana ia hana, a na kona kaikaina, J. Mahuka, i lawelawe iho nei nona. A me he la mamuli o kana lawelawe ana iho nei i kekahi moku, me ka hoopiha ana i na pahu a hu ka wai iluna o ka oneki, ua okomo olelo aku nei paha hoi ke kapena o ia moku, a oia iho la hoi ke kumu o keia haawiia ana o ka hana i kela paele. He noi ana aku ka kana i ua kapena la i kokua maluna mai o ka moku e nana ai i ka piha o ka wai, oiai he hiki ole i ka mea hookahi ke nana i elua wahi i ka wa hookahi, ina nae hoi he mamao kahi mai kekahi aku.
Ua Hala Ma Kela Kapa.
  Ua haalele   mai i keia ola ana,     i ka   Poaha, Feberuari 1, mahope o ke kaa mai ana no kekahi wa loihi, o Wahinepio, ka wahine a S. U. Maikai i make mua.     Me   kana ka mua, me Kalua,     he elua ana keiki,   he hookahi     nae i make,   oia ke kaikamahine,     a me   Maikai he elua mau keikikane     e   ola nei. Ma kahi noho o Kaehuwahanui Kuihelani, ma     Kawaiahao,   oia i make ai, a i ka     auwina   la ae o ka Poalima i     maheleia ai kona   kino koou a ka     luakini   Katolika Roma, a mai     laila   aku hoi a nalo ma ka ilina o Kawaiahao a waiho pu me kona     poe i hala mua. He   pilikana pili loa oia ia Mrs. A. Leihulu     Keohokalole.   Aia me na keiki     makua   ole a me ka ohana, ko makou u pu ana. Ua piha paha ke 40 a keu kona mau makahiki. Aloha no ia makamaka a makuahine Hawaii. 
                 I kakahiaka nui hoi o ka La     Pule,   Feberuari 4, i kuu mai ai     ka luhi o Mi   ss Rose Mokina     (Mol   tena), mahope o ke kaa     mai   loihi ana, ma kona wahi i     noho ai mauka   o Koleaka. Ia auwina la iho no i hoolewaia aku     ai   a nalo i ka ilina o uka o Maemae.     Aia   he kaikuaana i Kauai,     oia   o Mrs. Keoki Ticoma (G. Titcomb) a he kaikaina i Kapalakiko, oia o Mrs. O. K. Kilimana (Stillman). Ua 26 na     makahiki   a oi ma keia ao mauleule a hele kohana aku la.     Ua   aloha no!   
                   Ma   Kaakopua ae nei no hoi i ka Poakahi, Feb. 12, ua kii mai     la   na lima o ka make ia Kamala     (w),   moopuna a Mrs. K. Ohia,     a   lawe aku la ma kela aoao.  
I mea e ikeia ai ka waiwai o kela mau ilio i hana laaumake ia ai, a makou i hoike aku ma ka helu i hala, ua haawiia he $250 no ka iliowahine, oiai, he kane a he wahine laua. Mamua aku nei ua hanau kela iliowahine he 19 keiki. Ua imi na ona ilio a ua loaa no he hoaloha no laua, mamuli o kona kuai ana i ka laaumake ma kekahi halekuai laau a hoihoi hou, eia nae, aohe ike e hiki ai ke hooia nana i hanai.