Ka Makaainana, Volume I, Number 8, 19 February 1894 — Page 2

Page PDF (859.21 KB)

2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 19, 1894.

NA PALAPALA.

[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]

He Mau Hana Hoopunipuni.

M R. LUNAHOOPONOPONO:
               
Ua lawe mai au i kau nupepa maikai, a ano ua halawai mai au me na mea i hoomainoinoia no'u na kekahi kanaka oihana Aupuni, a'u no i hoopii ai no ka hili ino i kuu keiki. A i keia wa ua pau oia, a oia paha ke kumu o kona hoolaha hupo ana ia'u me ka manao lili a huna i kona inoa. Eia no kona inoa o E. Kanakeawe, he kanaka ino mau ia'u.
               
Owau o M. W. Keawepuliko, he kanaka lawaia no Kaalualu, a no'u na halelau elua e ku nei, aole loa au i hoolimalima i kuu kaikamahine i ka haole i pono no'u me ko'u ohana. He oiaio, ua kii mai ka haole e noi ia'u i wahine nana, a ua hoole aku au. Ua hele mai oia me na makana he nui na ka'u kaikamahine, ua ai au i na mea i loaa mai, aole nae au i ae aku i ka'u kaikamahine e lilo nana, eia no ia me a'u; aole hoi e like me ua kanaka la e kalewa nei i kana wahi ko omoomo i Naalehu i loaa kahi palaoa.
Owau iho no,
M. W. KEAWEPULIKO
Kaalualu, Kau, Hawaii.

He Oiaio no, Aole Hoopunipuni.

M R. LUNAHOOPONOPONO:
               
He mea oiaio no na mea a J. P. Kaloaumi opio i hoolaha ai ma kau nupepa. Ua hana io no keia Keawepuliko i kana kaikamahine uuku i kupono ole no ia hana puuwai eleele, a e manao ai ka makua o kona mea ia e pono ai. O Keawepuliko no ka mea i kaena iho, "laki au i kuu wahi kaikamahine i ka lilo ana i ka haole. O ka'u no ka ohi i na mea o loko o keia halekuai." O keia mau olelo, ua loheia e na mea a pau o Naalehu a ua oiaio hoi na mea i hoikeia.
               
I ka nana aku i keia wahi kaikamahine, he uuku maoli no i ane like loa no me Naipualehu. He punahele hoi oia ia Keawepuliko, moe pu, ai pu iluna o ke pakaukau, a o ka wahine me na keikikane he wahi okoa ko lakou e ai ai. A no ia kumu, ua komo ka manao hoohuoi iloko o ka wahine, oia ke kane ke hana nei i ka mea pono ole, a pela io no. Ua ikeia e na mea a pau o Kau nei.
Kou oiaio,
M. KEHUWAI.
Kiolakaa, Kau. Feb. 7, 1894.

Ko Hanalei Luna Leta.

M R. LUNAHOOPONOPONO:
               
Ma ka helu 5 o ka nupepa Holomua i ike iho ai au i ka hoolaha a Manuakepa o ka la 19 o Ianuari, e pili ana no ka pono ole o ka hana a ka Luna Leta o Hanalei. Nolaila, oia hou no na hana pono ole a na luna leta nei o makou.
               
Ma ka la 2 o keia mahina, ua kii aku au i mau bila kikoo hale le ta na'u, no ka'u mau dala e hoouna ai i Honolulu, aka, ua hooleia mai la aole e loaa. No ko'u nele ana, ua loaa ia'u ka manao kahaha no keia mau ano hana.
               
He mau makahiki loihi ko'u o ka noho ana ma keia apana, aole loa au i hoohoka ino ia e na luna leta mua e like ae la me keia. Ano koke iho nei no o i nei, eia nae, iaia aku la ka ole o Ladana. Nolaila, he mea pono anei i na luna leta o keia ano e hana e like me keia?
                Ma ka la a'u i kii aku ai i mau bila na'u, e noho ana he haole iloko o kona keena hana, a e kakau ana he mau bila na
kona hoa o ka ili hookahi, a pau kana, ua noi aku au i kona oluolu e haawi mai na'u i ekolu mau bila kikoo hale leta no ka'u mau wahi kenikeni, a o ka mea i loaa mai he huaolelo "No." Ua hooikaika hou aku au me kuu manao e loaa mai ana, he neo nae. Ua hoi au me na manao pono ole no keia mau hana, a he oi aku ka pono e nana mai ka Luna Leta Nui i kanaka kupono ma ko ia nei wahi. Ina no hoi e loaa ole, e hookohu mai ia'u ma ko ianei wahi. A no keia ano haole paha ka olelo ia, "Nanakee ka i'a i ka maunu ekaeka." No ka mea, he haole kona hoa like, aohe kohu me kanaka. Nui ka pilikia i keia auna o na poe oehaa.
Me ka mahalo,
E.
K. NANIU OPIO.
Hanalei, Feb. 9, 1894.

Kipeia ka Loio Kaulana o Kau.

M R. LUNAHOOPONOPONO.
               
E oluolu mai oe ia'u i kekahi wahi kaawale o kou mau kolamu no keia mau wahi mea hou malalo iho nei:
               
O J. N. Kapahu, he loio kaulana oia no ka naauao a me ke akamai, aka, ma ka nana ana i ke ano o kona kulana a me kana mau hana, he "muhee," he ia hololua no ke kai: Penei i maopopo ai:

                Ma ka Poakahi nei, la 5 o Fe beruari, ma Waiohinu, Kau, i noho ai ka hookolokolo no ka hihia a Laia Kauka kue ia Kauwaina, lunahooponopono waiwai o Keanini i make, e koi ana ia Kauwaina, e ukuia mai he $50 no na holoholona (lio) i kudalaia ma ka Poaono la 27 o Ianuari i hala, ma Naalehu, a no ia kumu i hoopiiia ai o Kauwaina e Laia e uku mai ia mau dala. Ma ka Poakahi nei i hanaia ai ia hihia imua o J. H. Waipuilani. O. Kipimana ma ka aoao hoopii, J. N. Kapahu me Bila Kamikana ma ka aoao pale. He koi poho ke kumu hoopii a he $50 ke poho. Ua hoike o Kanui, ua kuaiia kekahi lio e Kaoeno (k) no $8 me kekahi palapala apuka i hanaia e Kanui ia Laia; pela no ka hoike a Kanepa. O ka Kanui ike, ua haawi aku o Laia i ke dala mailoko aku o ka holoku ia Kaoeno, a o ka Kauepa hoi, mailoko aku o ka pahu lole i loaa ai ke dala ia Kaoeno. He mau olelo ike kekahi he lehulehu wale. A i ka pau ana o na olelo ike, ua hele aku o J. N. Kapahu e hui me O. Kipimana, a noi aku la e waiho na ka Aha e noonoo. Ua haawi ka Lunakanawai i ka pono ma ka aoao o Laia, mea hoopii, ua kauoha pu ia o Kauwaina e uku i $30 poho no na holoholona i kudala hewa ia e ia. Ua hoopii hou aku la imua o ka Aha Kaapuni.
                He mau la mamua iho, ua olelo ae o Kanui nana no i hana ia mau palapala kuai malalo o ka Laia kauoha. Ma ka po La Pule, ua koi aku o Kanui ia Kapahu aole e hooikaika mahope o Kauwaina, o pilikia auanei oia, me kona olelo pu aku "e hana pololei oe a e uku no au ia oe i ekolu alapaa o Kaueleau." Ma ka Poakahi i uku aku ai o Kanui i na dala ekolu ia Kapahu. Ua hoike aku no o Kapahu ia. Kauwaina i keia mea.
                He hookahi no loio kupaa o Kau nei, oia ke keiki o ka hau anu o Kuaehu, O. Kipimana. Aohe ona hoopilimeaai mahope
o kekahi poe, aole no hoi he puni wale i ke kipeia. Elua no hoi loio pahee, me he aila pineki la ke ano, oia o J. N. Kapahu me Bila Kamikana.
GEO. P. OPUKOA.
Naalehu, Kau, Feb. 7, 1894.

O kau haina nane e S. Koko no ka nane a Kauluwehi, aole no i loaa ia oe, ua paewa kekahi mau huaolelo. Imi hou ia, a eia mai ka makana
               
Wanaao o ka Poakolu, Feb. 7, hora 2 a mahope iho paha, ua hoea he makai kau lio olelo e ma ka Halewai ua ku ka paewa lima hema i ka poka mai ka pu a kekahi mea i ike ole ia mawaho o Punahou. Iluna oia o kona lio a halahio ana ka poka, he ekolu kani ana o ka pu, a hookahi  poka i ku. Ua manaoia na kana pu iho no oia i ki, a he hoopunipuni wale no ke kuhi ae na hai i ki aku iaia.
               
Ua kikooia ke kapena o ke kiapa R. P. Ritete, i ka Poakolu Feb 7, e hoea ae i kahi kakahiaka ae imua o ka Lunakanawai Apana a e pane no kona uhaki i kekahi pauku o ke Kanawai Kiwila, ma ka hoopau ana i kekahi luina me ka hoike mau ole aku i ka Luna Awa. A i kahi la mai, ua hooko oia i kela kauoha, a ua aoia mai a hookuu ia no kela hana ae la. He kaeaea hakaka ka luina, a na hana mai nei oia i kona ukumoku.

Loaa kahi Ola o na Oehaa.

Loihi aenei na la o ke kakali ana, akahi no a loaa iho nei ka hana Aupuni i kela paele ona kaa hali ukana, oia o Kimo Powela, ma kona hookohuia ana i mea hoolako wai i na moku o ke awa nei. Ua loihi na la o ko Lukela Mahuka waiho ana i ka ma'i, ka mea nana ia hana, a na kona kaikaina, J. Mahuka, i lawelawe iho nei nona. A me he la mamuli o kana lawelawe ana iho nei i kekahi moku, me ka hoopiha ana i na pahu a hu ka wai iluna o ka oneki, ua okomo olelo aku nei paha hoi ke kapena o ia moku, a oia iho la hoi ke kumu o keia haawiia ana o ka hana i kela paele. He noi ana aku ka kana i ua kapena la i kokua maluna mai o ka moku e nana ai i ka piha o ka wai, oiai he hiki ole i ka mea hookahi ke nana i elua wahi i ka wa hookahi, ina nae hoi he mamao kahi mai kekahi aku.

Ua Hala Ma Kela Kapa.

Ua haalele mai i keia ola ana, i ka Poaha, Feberuari 1, mahope o ke kaa mai ana no kekahi wa loihi, o Wahinepio, ka wahine a S. U. Maikai i make mua. Me kana ka mua, me Kalua, he elua ana keiki, he hookahi nae i make, oia ke kaikamahine, a me Maikai he elua mau keikikane e ola nei. Ma kahi noho o Kaehuwahanui Kuihelani, ma Kawaiahao, oia i make ai, a i ka auwina la ae o ka Poalima i maheleia ai kona kino koou a ka luakini Katolika Roma, a mai laila aku hoi a nalo ma ka ilina o Kawaiahao a waiho pu me kona poe i hala mua. He pilikana pili loa oia ia Mrs. A. Leihulu Keohokalole. Aia me na keiki makua ole a me ka ohana, ko makou u pu ana. Ua piha paha ke 40 a keu kona mau makahiki. Aloha no ia makamaka a makuahine Hawaii.
                I kakahiaka nui hoi o ka La
Pule, Feberuari 4, i kuu mai ai ka luhi o Mi ss Rose Mokina (Mol tena), mahope o ke kaa mai loihi ana, ma kona wahi i noho ai mauka o Koleaka. Ia auwina la iho no i hoolewaia aku ai a nalo i ka ilina o uka o Maemae. Aia he kaikuaana i Kauai, oia o Mrs. Keoki Ticoma (G. Titcomb) a he kaikaina i Kapalakiko, oia o Mrs. O. K. Kilimana (Stillman). Ua 26 na makahiki a oi ma keia ao mauleule a hele kohana aku la. Ua aloha no!
               
Ma Kaakopua ae nei no hoi i ka Poakahi, Feb. 12, ua kii mai la na lima o ka make ia Kamala (w), moopuna a Mrs. K. Ohia, a lawe aku la ma kela aoao.

I mea e ikeia ai ka waiwai o kela mau ilio i hana laaumake ia ai, a makou i hoike aku ma ka helu i hala, ua haawiia he $250 no ka iliowahine, oiai, he kane a he wahine laua. Mamua aku nei ua hanau kela iliowahine he 19 keiki. Ua imi na ona ilio a ua loaa no he hoaloha no laua, mamuli o kona kuai ana i ka laaumake ma kekahi halekuai laau a hoihoi hou, eia nae, aohe ike e hiki ai ke hooia nana i hanai.