Ka Makaainana, Volume I, Number 8, 19 February 1894 — Page 7
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 19, 1894. 7
  HE   MOOLELO KAAO. 
 ---NO--- 
 MONE TIKERO 
 ---KA--- 
 HOLOLIO I KA WA HOOILO 
 ---KA--- 
 UI MAALO I KE KUPULAU 
 A O KE 
 KEIKIALII HARE MATINE   
 KE 
   KIAHA   OPAKA O NINEWA.  
MOKUNA IX.
Ka hololio iloko o na Ululaau---Ka makua me ke keiki----Ke Kupua Figinedera.
  Aka, o ka   mea oiaio, ua hilahila     ka Moiwahine   i ka hoike ae i ka mea huna a lakou i hana     ai, a no ia mea oia i hoike hoohunahuna     ai,   me ka manao paha     e   nalo ana i na maka o ke Kaledea     hele   kuewa o na Awawakua. Aohe e nalo, ua ikea. 
                 Ia manawa i ninau hou aku ai ua keiki la i kona makuahine, ina paha he mau hana kekahi i manaoia no kona ola, a oia ka kona makuahine pane mai ai:   
                   "E kuu   keiki, he oiaio, i kou     wa i   oili ai i keia ao malamalama ua olelo aku au i kou     makuakane   Anela e huna iho     ia oe   a hala ae ka hooilo, a na ke kahuna lapaau hoi i panai     me   ka huaolelo, aole i ka hooilo     wale no, aka, i ke   kau kupulau     kekahi."   
                   I   kela wa i kulu iho ai na waimaka o ua keiki la no keia mau olelo a kona makuahine,     oiai,   ua komo mai la paha na     manao   aloha iloko ona no kona     makuahine, a nolaila   i pane     aku   ai oia:   
                   "E hoolana   i kou manao,     aole au e   hoopai ana ia oe no     keia   mau hana, no ka mea, ua     malama maikai   ia au e ka opu     i piha   i ke aloha a hiki iho la i     ko   kaua hui kino ana. A no     ko'u   makuakane hoi, he oiaio,     he Anela   oia no ka honua nei,     a ua halawai   pu au me ia mamua o ko'u hele ana mai nei, a     oia kekahi o   na kanaka oluolu     a   waipahe o na olelo.   
                   "Nolaila, e kuu makuahine,   e     haalele iho ana au   ia oe i keia     wa, a   hele aku no ka'u huakai imi kiaha opaka o Ninewa, ka     puni a ke   kaikamahinealii Mozunadime     o   Samanadala." 
                 Ia manawa i kaua mai ai kona makuahine e noho iho a ao ia po, aka, aole i ae aku ua keiki la, no ka mea, aia iloko ona kekahi     manao   ano e kahi i lolii ai.   
                   Oiai   ke hookokoke mai la ka     manawa   e lei ai ua Hololio la i ka pua lilia o Subieda, kela pua lilia a ke keikialii Hare Matine     e   noke mau ai i ka hoohai i hoikeia     ma na helu i   hala, me ka haawi mau ana hoi i kana mau olelo pahele i mea e puni mai ai ua kaikamahine la, aka, he ole nae ka ai ia mai o kana maunu ekaeka, a ina paha o ka maunu a kahi Ala, ina ua pili oe ma ka hila o ke kamaa o na keonimana     hookalakupua la. 
                 Haawi na   aloha hope ana mawaena o ke keiki a me ka makuahine, a kau ae la ua keiki nei maluna o kona lio a holo aku la iwaho o ka puka pa e     waiho mai   la imua ona. A me ia ano iho la ua Hololio la i hoomau aku ai i ka holo ana o kona lio a hiki i ka nalo ana aku mai ko ka lehulehu ike ana aku.  
Hoike Make o Ianuari.
He 48 ka huina nui o na make ma Honolulu nei, he 32 kane me 16 wahine i maheleheleia penei: Hawaii 26, Pake 10, Pukiki 2, Iapana 5, Amerika Huipuia 5, a mai loko mai o keia heluna he 15 i lawelawe lapaau ole ia. Malalo o 1 makahiki he 8, he 5 malao o 5, 1 malalo o 10, 2 malalo o 20, 10 malalo o 30, 4 malalo o 40, 5 malalo o 50, 1 malalo o 60, malalo o 70, a he 8 maluna aku. Ma na malama like he 75 iloko o 1890, 58 i 1891, 56 i 1892, 38 i 1893 a he 48 iho la i keia.
"Hao na Ala a ke Kipuupuu."
Eia iho na lono mai kekahi makamaka mai o ka Aina Mauna: Ma na la mua o Feberuari nei, he nui ka makani no eha la. He "Mumuku" keia makani. Ua uhi pu ia ka laula o ka aina a hala i ka moana; ua pouli pu ka la, na alaa pu ia na kumulaau a hina ilalo. Aole he makani i ikeia mamua e like me keia, akahi wale no. Ua haule mai ka ua a kahe ka wai iloko o ia makani puahiohio. Ua pulumiia ka maea o na bipi make e waiho ana iloko o na kahawai. Aka, ua olioli ka naau no ka loaa ana o ka wai, oiai, he mau mahina ka waiho panoa ana. He ehu wawae paha keia no Kalani! * *
Hana io ka ua, ke hele la a lilo na puaa a kau Pake ma ke kahawai o Makaaho, ilio he lehulehu wale o na pa, ulaa pu ia kekahi kumu ohai, halana pu ia na pa noho me na alanui, a pela aku.
Ko Olowalu mau Anoai.
  M   R. LUNAHOOPONOPONO:   
                   E   oluolu mai, ma ko oe poli     aku   au, a nau ia e hoomahana iho i na anoai o kahi i haiia     maluna   ae.   
                   He   mau la makani heleululu keia o na aina nei a na Alii i aloha ai o ke au i hala aku. He     mau   makahiki i hala ae nei, akahi no a wehe hou mai ke Kuahiwi o Lihau i na kikiao makani ikaika e naka ai na hale     me ka   haalulu, me he la ua eehia i keia mea hou i loaa ia lakou. Hoomanao ae la kou mea kakau i ke mele a ke keiki o ka Malu Ulu o Lele, i mioia ai ka pilialo e ka oiopapio i ke Kula o Kamaomao:   
                   "Olowalu   ka leo a ka makani ia     Ukumehame,   
                   Pohapoha   ka ihu o ka waa i na ale a ke Kaumuku,     Huleilua   i na nalu o Launiupoko,     Keikei Lahaina,   i ka Ua Paupili."     Ua pa ikaika   iho iloko o na la     eono e   hoomaka ana i ka Poakolu,     Jan. 31, a e hoomaha ana i ke ahiahi o ka Poakahi, Feb. 5.     Ua lilo   na kumulaau kiawe i     mea ole   i kona ikaika hoonee, o na pou uweaolelo, ua unuaia iho a ahua mokaki ilalo, mawaena o     Olowalu   a me Lahaina. A no ia ino huhu ua hiki ole i ka mokuahi Malulani ke ku ae i ke     awa   o Kamaalaea i ka po o ka Poalima, Feb. 2 nei, a ua hiu loa aku oia no na Kona i ka pohu     maokioki. Oehuehu   no keia kaeaea a ka poe kahiko e kanaenae ai:  
                  "Mana   ekeeke i ka ipu a ka makani, 
                 Hiololua i na pali o Laniha, 
                 O Waokila ua haakulou wale, 
                 Ua makapehu inai ole Mana."  
PAINA LUAU.
  Poaono,   Feb. 3, ua konoia ka     lehulehu   a pau mai Olowalu a     Ukumehame i ka nou a ka   makani,     e   Mr. Liona Ukauka Poepoe,     e   kipa aku ma kona home     noho   ma Pihanaakalani, Ukumehame,     e   paina pu me ia ma ke ahiahi o ka la i haiia maluna.     Ua hookoia   kela poloai lokomaikai     a   ua keiki la o ka mokupuni     kaulana   i ka hemolele,--- 
                 "O maikai Kauai hemolele i ka     malie, 
                 Kupu   kelakela ke poo o Waialeale kela i ka lani." 
                 I ka hiki pono ana ae i ka hora     5   p. m., ua noho iho na poe hiki mua ma na papaaina i hoolakoia i na mea ai, mahope iho o ka pau ana o ka hoomaikai ana aku i ke Akua. Ua hoonuu iho la i na mea ai a puu na maka,     a   lali na lehelehe i na kohi kelekele a ka puukolu, a eia ke koni ana:   
                   "Lihaliha i   ka Hoolua ke Kini o Puna, 
                 Pakuikui i ka momona a ke Kiu, 
                 I na kohi kelekele a Puukolu, 
                 A ka malualuo makani mai lalo."   
                   O   na umeke o ka poi e ku ana i ka papaaina, he mau umeke     lauhala   i ulanaia. A eia ka no     Kauai   mai no i hoounaia mai     ai,   no kela uluhala kaulana o Naue, i paa i ke meleia no     Emalani,   penei i hooheno ia ai     "O   ka ulu hala o Naue la,     Alaiia   e ka noe la."   
                   He   umeke lau-i ka'u i ike ai     mamua,   i Wailuku ko'u ike mua     ana ia ano   umeke pau no nae ka paina ana kiola loa aole pela keia, pau no ka ai ana holoi a pau, waiho malie no. Eo no ia Kauai na umeke lauhala o ka     ahaaina, a e laha   ana paha nei ano umeke hou o ka Pae aina Hawaii. Hora 6 a oi p.m., komo na eke puaa mo'a a me maka     iloko   o ka'u eke talena, a     kau   ma ka lio no ko'u wahi, haalele aku au e luakaha ana no na haole o ka mahiko me ka luna     nui   a me na kanaka, a o Kaiu Mose Puha, ka mea nana e kaa na kahua loa,   
                   "Ka   ulu i ka Nekina,   
                   Nana   e ko-ke na Pine." 
                 Me ka mahalo nui i ke keiki o Kauai i na mea i hanaiia mai e kona umauma lahalaha     he kawai   o kana mau papaaina     i   na wa a pau. "Hiu no a wela, lawe no a lilo." O ka hana ana ia, aohe no he hiki mua i noho i ka ino.   
                   SAMUELA KALEI.   
                   Olowalu,   Feb. 8, 1894.  
Na Mea Hou o Kau.
  M   R. LUNAHOOPONOPONO: 
                 E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o ka kaua olali     o   keia mau la. 
                 Ma ka wanaao o ka Poalima,     oia ka la   2 o Pepeluali nei, 1894,     i   hoonaue ae ai kekahi Olai nui, ua ane like no me kekahi o na     Olai   nui o ka makahiki 1887 i     puka   ai ke ahi Pele mauka o Kahuku, a pela no paha auanei keia ina e mau mai ana ka hoonaue     a   ke olai i keia mau la, alaila, he hoea hou mai koe o ua kupueu nei o ka lua. A ma ia wanaao no i hookuu mai ai o Laamaomao i kana ipu makani,     ke   hele la a ku ka ehu o na waa liilii i ka ua mea he makani. Akaka no hoi o "Kau kua makani, lele koae o ka lepo o Kaumaea,"     a   na ka ikaika o ka makani     i hoohala ae ka manawa ku   mau o ka Malulani ma kona     mau awa,   oia o Honuapo a me     Punaluu.   Ma ka wanaao Poalua     la 6   kona kipa ana ae ma     kona   mau awa. Kou oiaio,   
                   J. W. KAHOALII.   
   Kamaoa,   Kau, Hawaii, Feb. 8.  
O kau haina e Kaaiakanaha no ka nane a W. O. Keolani, "Ianuari," ua pololei.
  J. K. KAHOOKANO. 
 LOIO a he Notari no ka Lehulehu. 
 KEENA HANA: Alanui Kaahumanu. 
 Honolulu. jan. 8-'94.