Ka Makaainana, Volume I, Number 9, 26 February 1894 — Page 4

Page PDF (900.10 KB)

This text was transcribed by:  Bruce Morén-duolljá
This work is dedicated to:  The Lule Saami Community in Norway and Sweden

4   HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 26, 1894

 

KA MAKAAINANA,

HE NUPEPA OILI PULE.

 

W. H. KAPU,

Luna Nui a Lunahooponopono.

F. J. TESTA (Hoke),

Puuku.

 

E hoopuka mau la aku ana i kela a me keia Peak@@i o na pule a pau.

 

UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope    $   .10

No Hookahi Malama    .25

No Ekolu Malama    .75

No Eono Malama     1.25

Ina e hookaa n ua ia, penei iho ka auhau ana:

No Ekolu Malama    $   .50

No Eono Malama     1.00

No Hookahi Makahiki  2.00

 

Poakahi, Feberuari 26, 1894.

 

KA NINAU O HAWAII NEI.

E like no me ke ano pakalaki mau o @ @okumahu Auseteralia, a@ loaa mai o kahi mea hou no kakou nei ma ona la, pela no oia i hoea mai ai i kakahiaka Poaono iho la. Aia no ka ninau imua o ka Aha Senate, aohe i hoomakaia ka noonoo ana, no ka mea, aia no ia mahele o ka Ahaolelo ke kuupau la i ka hana ma kela kanawai dute, ka mea oi aku o ka pomaikai kuloko no lakou iho, ke hele la a pau pu ke ao a me ka po ma ia kumuhana. Ua lilo ka huaolelo "Hawaii" i mea hoihoi ole loa ia ma Amerika Huipuia, o ke kumu, ua uluhua a manaka ka lehulehu no ka lohe i ko kakou mau pilikia, ina no o ka hoopuka wale ia ea no. Aohe mea i hanaia a ka la 17 nei, ka la hope loa i maopopo ia kakou, eia nae, me he la i na la mahope mai e pau ai i ka hanaia, no ka mea, e hookuu ana ka Aha Senate i Maraki 3 ae, pela na lono mai nei. He mea maopopo loa hoi aole ia mahele Ahaolelo e hookuu i ka lakou hana me ka hoopau mua ole ae i ka ninan i pili ia Hawaii nei. Oiai hoi, ua pahua ae la ka makou koho wale ana ma kela helu aku nei, e hoohilikau ana hoi i ko makou aumakua, aohe no nae ia he mea e pi@ iho ai o ka manaolana. Aole loa pela, aka, e hoomau aku no ma ia uhane o ke kakali hoomanawanui ana, oiai, eia koke aku no a hoea mai me ka hakalia ole. Na ua aumakua la no o makou, a makou hoi i hilinai paulele ai, i hooia mai ina aole e hoea mai ana he moku kuikawa, alaila, aia aku no ma ka mokumahu Osainika o Maraki 6 ae. Nolaila, mai kuihe a kuh@u wale iho, aka, e mau ka oni ana imua me ke ahonui a loaa ka lanakila kamahao no kakou o Hawaii nei, no ka mea, ua hoomaopopo lea loa ia aole e nele ana ke kakoo ikaika ia o Peresidena Kalivilana ma keia ninau e ua mahele kiekie la o ka Ahaolelo o Amerika Huipuia. I nui k@ aho a lanakila!

 

KA PUANA A KA MOE.

He mea hauoli no makou ka hoomaopopo ana iho i ka piha loea o ko kakou nei poe hoohui@@a ma ka hoano @ ana ae i ka manao io maoli o ka olelo hooholo a Makaliele a ku pono i ke Aupuni oehaa o lakou. Ma ka lakou wehewehe ana i ke kaona, ma o ko lakou wahaolelo la, ua loaa iho la ka he wahi moali iki no lakou e loaa ai o kahi maha kahi oluolu o ka manoa, kahi kauahai mai ka hoohokaia a me kahi manaolana iki, a makou nae hoi i hiki ole loa ai ke hoomaopopo no ia mau haawina i loaa iho la ia lakou. Ua olelo ae ua poe la aole ka o Amerika Huipuia e komo mai ana e akaekea i ko ke Aupuni Kuikawa noho hoomalu ana i keia aina, aole loa hoi e ae ana i ka akeakea mai o na mana kuwaho e ae, aka, e waiheia mai ana @o ka ia lakou e hahai ma ko lakou meheu ponoi iho, a ma ia mea lakou i hauoli ai a hoka hoi ka lahui oiw. Ae paha, nana aku no hoi kakou la. E heluheluia ka olelo hooholo me ka hoomaopopo lea i ke kaona io maoli, a kulike paha hoi me ka makou hoomaopopo ana i ka manao o ka loea kalaiaina nana ia i alakai a loaa aku la ka lanakila hiwahiwa iloko o ka Hale Ahaolelo o na Lunamakaainana o Ameri-Huipuia. Eia iho ua olelo hooholo la.

Hooholoia, Ekahi - E ahewaia la a ua ahewaia ma ka manao ana o keia Hale ka hana a ko Amerika Huipuia Kuhina i hooko ai ma ka hoounauna ana i na pualikoa moana o Amerika Huipuia a kokua kue kanawai aku la @@a ka hookahulihia ana i ke Aupuni Kumukanawai o ko Hawaii Paeaina iloko o Ianuari, 1893, a ma ke kukulu ana ae hoi ma kona wahi i Aupuni Kuikawa i repubalika ole ma ke ano a i kue hoi i ka manao o ka hapanui o ka lahui, ua kue ia i na loina kuluma o ko kakou Repubalika a me ka manao o ko kakou Kumukanawai.

Elua - Ke apono ikaika loa nei kakou i ke kahua i hoopuka ia e ka Peresidena o Amerika Huipuia, oia hoi, ua kue loa i ka manao o na anaina Amerika ka akeakea ana aku me na lawelawe hana kuloko o kekahi aupuni kuokoa. A o ka manao hou ea no hoi ia o keia Hale aole i konoia a ua k@pono ole loa no hoi ka hoohui ana mai i ko Hawaii Paeaina i ko kakou aina nei, e i ole ia, e auamo ae i kekahi hoomalu ana aku a ko kakou Aupuni maluna o lakou; e loaa no hoi i ka lahuikanaka o ia aina ka lanakila a me ke kuokoa kaokao loa ma ka hookolo ana aku i ko lakou kahua alakai ponoi iho, a aole no hoi e manaoia aku e ke Aupuni Amerika Huipuia me ka hoomaopopo ole ke komo akeakea aku o na mana kuwaho e ae i na lawelawe hana kuloko o ia mau paemoku.

Aohe a makou kaona okoa e puana ae ai mawaho o ko makou hauoli palena ole no ka ikeia ana mai aia no ka pono ma ka aoao o ke Aliiaimoku a me kona lahui, a ua kupono loa no hoi ka hauoli ana no kela lanakila kamahoa i loaa mai la mai kela pea. Ma na anuu a pau o ua olelo hooholo la, o ke Aupuni Kumukanawai wale no o Hawaii nei ka i ikela, aole hoi o ke Aupuni Kuikawa, a o ka hookahuli ana ae o na oehaa i ka pono aia ma ko lakou aoao, he hoohilikau wale ana ae no ia i wahi e mau ai o kahi manaolana ole wale i koe iki no lakou iho, oiai, ua like loa lakou me na poe e a@eane ana e pinolo iloko o ka hohonu lipolipo, aohe opala apo ole.

Ke ui a ke @@au nei makou - Heaha la ka Peresidena Kalivilana kahua alakai i hoopuka ai? Aole anei o ka hoihoi hou ia ae o ke Alii a me ke Aupuni Moi a ke kulana mua e like me ia ma ka la kipi o Ianuari 17, 1893? Ma ko makou aoao, ke pane nei makou - AE. Nolaila, ina oia io, alaila, no hea mai hoi ka lakou nei ma ae hoolauwili wale ana ae no i ka mea i hooholoia me ka moakaka lea. Aole anei no ko lakou moowini a papau ano olalau o ka noonoo no ko lakou hopena awahua e kakali nei ia lakou? Ina hoi a he wahi pono kahi o ke Aupuni Kuikawa ma keia olelo hooliolo, heaha la hoi ka mea o ka aoao Repubalika i kue ai i ka aoao Demokarata ma keia mea? A heaha hoi ka mea i onouia ae ai o kekahi olelo hooholo okoa e kakoo ana i keia Aupuni pakaha wale?

Ina i ikeia he wahi kahoaka kahi no lakou nei e pono ai, ina no ua kue ole ia; aka, i ke akaka lea ana e eha ana lakou a e kakooia ana ka Peresidena ma kona manao makee i ka hookoia o ka pono, ua olowalu like ke aoa ana e kulai i kela manao kehakeha o ke poo alakai o ia Aupuni makamaka a hoa'loha o kakou. Ua maopopo loa ko ka lahui oiwi ola, no ka mea, ua ae ka hapanui o ka lahui Amerika, ina no ia he mea no na @ani e haule mai ai, o ka pono a me ke kaulike ke hanaia mai mamua o na mea e ae a pau. A ke ko ia pono, alaila, na kakou no e hooponopono iho me ko ia Aupuni akeakea ole mai, aka, me ko lakou ae ole no nae hoi i ko hai akeakea mai, oiai, ua manaoia e hoomau loa ia mai no ko kakou noho ana ma ke ano he lahuikanaka a he Aupuni kuokoa, ina malalo o kekahi Moi a ano e ae paha, e like me ka ka lahui mea e manao ai a e hooholo ai no ko lakou pono ponoi iho. Ma ia mea, ua maopopo loa aole kou kuokoa, e Hawaii, e hehikuia mai ana; aia mai no ia me kakou a na kakou no hoi e pulama a e makee iloko o ko kakou hiipoi mau ana me ka nana ole ae i kahi poe e ae. E ola o Hawaii a mau loa!

 

"HUAI KA ULU O LELE."

Nui ka hauwalaau o na nupepa namu Pi Gi a me kekahi mea huna inoa, o W. N. Limaikaika nae ka i kohoia, i nala i hala iho la, e hopuia o Mr. T. H. Kewiki no kona hoike kuokoa i kona manao kalaiaina e kue ana i na oehaa. Ua manao ua poe la ua pili iaia ke kanawai hoeueu kipi a na Pi Gi a e hoopaahao iaia me he karaima la, eia nae hoi ka hewa, he huna ka hapanui o na poe kakau o ia mau nupepa i ko lakou mau inoa. A hiki mai i keia la, aohe i hoao @@i ae e hooko ia manao. Hooko ae no hoi, alaiia, ike i ka hana a ka Liona.

 

Luaiele ia iho nei no hoi ko Kolekaaka lolo anu palemo, a ua hoohua ae la i na inoa malalo iho o lakou na lala o ka Papa Hoonaauao hou: W. R. Kakela, Peresidena, me M. M. Scott, kumukula poo o ke Kula o Koleaka, no hookahi makahiki laua; Mrs. F. S. Doge a me Anatonio Pere, no elua makahiki; Mrs. B. F. Dilinahama a me W. D. Alekanedero, no ekolu makahiki. Auwe no ka hoi e, no Kaukeano wale no ka hapanui a nele hoi ka ikeia o na lahui e ae mawaho ae o ka poai mikanele moowini. Heaha hoi keia?

 

Aohe hana nui a ka Ahaolelo Pi Gi o ka Poaha iho la, mawaho o ka halawai ana a hookuu ho@, no ka hoomanao ana i ka la hanau o Wasinetona. Ua hoike ae ke Kuhina hou o ko na Aina E ua hoike aku ke Kuhina Wilisi no ka hoomanaoia o ia la, a no ia mea, ua hoopanee ae ua poe loea la o ka poai hemolele laahia. Eia nae, aole ke Kuhina Waiwai i poina iho i kana hoike helu, a ma ia i ikeia iho ai ua lilo hou hou he $2,000 na bona malalo no hoi o na lilo mau.

 

E kala kahiko no makou i hoike aku ai ma ka helu o Ka Lei Momi no ke kumu o ko Adimerala Sekerete kauohaia ana mai nei e hoi a paniia e Adimerala Iwini, oia hoi, no kona hoohaukae @aia iho me na hana kalaiaina @aanei a ano kokua hoi i na Pi Gi. Ano iho mei i ikeia ae ai ka oiaio e like no me ka makou i kuhi pon@ mua ai. Ua mihi makou no ia kuhi awiwi ana, aka, i keia wa ke auai hou aku nei a oi loa aku