Ka Makaainana, Volume I, Number 10, 5 March 1894 — Page 2

Page PDF (885.22 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 5, 1894.

NA AINA MAMAO.

He Mau Lono mai kela a me

keia Pea o ke Ao nei.

Ke Kama’liiwahine o Wale.

            Ua hookaawale loa aku ke Kama’liiwahine o Wale iaia iho main a anaina hoolaulea aku, pela ka lono o Ianuari 27, mamuli o kona ano pulepule, i ulu ae hoi no kona kaumaha i ka make ana o kana keiki, ke Duke o Kalalena a em Avondale. Mamuli e ke ao a na kauka lapaau o ka Ohana Alii, ua kauoha paa loa ia oia e hoomaha, a aole hoi e hooulu wale ae no i kekahi mea e hoano e ai a e hoouluhua ai I kona noonoo. Ua hoao kona makuahonowai Alii, ka Moi Vitoria, e olelo aku iaia he mau hoopai ana no ia na ke Akua i mea nona e noonoo pono ae ai nona iho a me kona kulana, aole nae i hiki ke hoololiia ae kona noonoo mai kana mea i manao ai, oia hoi, aole i make kana keiki, ke Duke, aka, ke paaia la e na poe keakea mai kona ike aku. Aohe manao ae nona iho, oia hoi, i kona kulana ola a me ka ai. Ke manaoia la e hoi aku oia i Denemaka me na makua, a malia a loaa ka oluolu. Ua nui kona alohaia e ka lahui Pelekane, a ua lilo keia popilikia ona i mea hookaumaha. Nui o nae hoi na manaolana e loaa ana iaia ka oluolu, oiai, ke kiai mau la no na kauka, a e palekana ana no.?

Fiva Lenalena ma Rio de Ianeiro.

            Aohe mau hopohopo ana i koe no ka puka ae o ka mai piwa lenalena ma Rio de Ianeiro, Berazila, oiai, ua oili ae la iwaena o na poe o luna o ka mokukaua Amerika Nuaka a he moku paumaele oia. Peneia iho ka lono telegarama i loaa ae ma Wasinetona, Feb. 16, mai ia Adimerala Benehama: “Hookahi kanaka o luna o ka Nuaka i mai me ka piva lenalena. Ua hoonee aku iaia i ka halemai. E hoouna aku ana au i ka Nuaka i Rio de la Palata.”
            Mahope iho ua loaa hou ae i ke Kuhina Kaua Moana Amerika he palapala mai Rio de Ianeiro, o Feb 16, mai ia Adimerala Benehama: “Ma ke ano nana kaupale aku hoi i ka piva, e hoouna aku ana au i na moku a pau a koe iho ka mokuhae mawaho iki aku o ke awa, me ka hiki no nae ke kahea koke aku. Ua hookoia na hoomakaukau e ana a pau. He maikai no ke ola o na alii a me na luina.”
            Aia no ke pii mau la ka holapu ana a ka mai a ua ahulau ka olelo ana. He 60 ka nui o a make i Feb 15. Ma ka la 16 i make ai ke Kapena o ka mokukaua Auseturia, a he poe mai e ae no kekahi o luna o ia moku. Ua haukae pu ak la no hoi me ka mokukaua Pukiki, a pela pu no hoi me kekahi o na mokukaua Beritania, a ua oleloia ua lehulehu na poe o luna o na moku kalepa i loaa I ka mai me kea no hoohuoiia. Ke lilo la keia ahulau ana i mea weliweli i na poe haole o na aine e. Ua kukakuka pu ae o Adimerala Benehama me na kapena Amerika e ae, a aohe mea e hoonele ia ana no ka hoopakele ana i na ola o na luina Amerika.
            Oiai kekahi waapamahu e lawe ana i kekahi mea i loohia ia ka mai piva mai ka Nuaka aku, ua ki poka ia ak ula e kekahi o na mokukaua kipi. Ua koi aku o Adimerala Benehama i kona mihi koke ae, a ua paneia aku e ke kapena na kuhihewa loa kela hana ana pela.

Ka Peisoto Maunu Pahaele.

            Oiai hoi, ua olelo mua o Da Gama ina e koho balota hou ia i Peresidena hou no Berazila, alaila, hooki lakou i ke kipi. Nolaila, ua lonoia ma ka la 10 e kukala ae ana oia i koho balota Peresidena a me Ahaolelo no Feb. 256, a ia la e pau ai ka hoomano ana i ke kaua. O ke kumu o keia manao kuahaua balota, wahi a kekahi oleloia, mamuli no ia o ka loaa ana o kekahi ohumu e lawe i ko Peisoto ola. Ua laulaha loa keia ohumu, wahi no a ia lono, a ua komo pu aku na poe koikoi lehulehu a me kekahi mau aliikoa.

Kekahi Kumu o ke Kipi ma Berazila.

            O ke kumu i kukalaia ai o ke kipi, oia no ko Peisoto manao ana e lilo oia i moho holo Peresidena ma ke kau koho balota hou me ke kue maopopo hoi i ke kumukanawai, a ua oleloia hoi aole e hiki iaia ke holo Peresidena hou mahope iho o kona noho mua ana ma ia kulana, a ua hoolala hoi oia e hoomau aku i ka hooponopono ana i ke aupuni ma kea no kakauha o ka oihana kaua. Nolaila, ua paleia ae la keia kumu mamuli o ko Peisoto kukala ana ae i ke koho balota me kona holo moho hou ole.

Na Moho Holo Peresidena o Berazila.

            Feberuari 8, oia kala a Peresidena Peisoto i hoopuka ae ai i ke kuahaua e kauoha ana i ke koho balota ana no ka Peresidena, ka Hope Peresidena a me na lala o ka Ahaolelo e malamaia ana ma ka Poaha, Maraki 1. O ka moho a ka aoao Kumukanawai, a Aupuni paha, i kuahaua ae ai ma ka lakou palapala kukala, e onou aku ana i ka inoa o Perudenete Moraese o Sana Paule no ke kulana Peresidena, a o Manuela Vitorino Pereiva o Babia no ke kulana Hope Peresidena. Ua kakauinoaia keia palapala kukala e Topaza Delefino a me ia akalua poe Senatoa. He mau makaainana na moho a elua, aole no ka oihana koa. Ua oleloia ua kakoo o Da Gama i ka inoa mua a oia kana moho, a ua apo mai la hoi ka aoao Aupunio ka lakou moho ia, me ka manaoia oia ka mea e pio io ai o ke kaua kipi ana, a he hana maalea ia na Peisoto. Aka, ua kukala ae kekahi aoao ia De Alefonoso Pena, Kiaaina makaainana o Minasa Geraese i moho Peresidena no ke kue aku i ka moho mua maluna ae a ka Aha Senate.

Ka Wiwo Ole o na Poe Kipi.

            Mai Bueno Ea mai ka lono o Feb. 16, e hoike ana ua lilo i na poe luina o Adimerala kipi Da Gama na lako ai, nap u a me na lako kaua ma ka Papu o Arama cao, Rio de Ianeiro.
            Ma ka lele kaua ana aku o na kipi ia Niteroi, ma ka la 9 aku, ka la i lilo ai o ka papu maluna ae, ua hoike lakou i na hiohiona o ka hopo ole. Na Da Gama ponoi maoli no i alakai aku ia lakou. Ua ki aku oia i kekahi aliikoa Aupuni a kau ae la oia iluna o kona lio a holo aku la mamua o kona lio a holo aku la mamua o kona puali. Na keia hana wiwo ole ana i hookikina loa akui na hiona welawela o ke ohohia no ko lakou alakai. Ua loaa na lio ia eono poe luina a holo aku la mahope ona, a mahope aku hoi o keia poe kau lio ehiku, i nee papa aku ai na koa luina me ke aluka no ke kahua mamua pono iho, a ilaila nae hoi lakou i mahae pu ia mai ai me ke kauaia mai e kekahi heluna nui hewahewa o na koa hele wawae a me na kaualio. Ua hooneeia main a kipi i hope me ka hoike ole ae i ko lakou pioloke. O Adimerala Da Gama ka mea hope loa i kau hou aku ma ka waapa a ua eha oia ma ka lima a me ka ai. Aohe no nae i kukonukonu loa ia mau eha a aohe hopohopo ana no kona ola. Aka, mahope mai ua ano inoino ae ua mau eha la a ua hopohopo loa ia. Ua pau na alii o ka aoao kipi i ka eha ma keia lele kaua ana aku. He 270 ka huina piha o ko lakou poino a malalo iki iho hoi o 600 ko ka aoao Aupuni.
            I mea hoi e hiki ai i na kipi ke lele kaua aku ma keia hana ana, ua laweia main a kanaka a pau e hiki ana mai ko lakou wahi e ku hana ana. Ua hoopae ae lakou he 600 kanaka, a nolaila, ua waiho aku he 80 wale no kanaka e kiai i ka mokupuni o Cobarasa a he 12 wale no hoi e paa i ka Papu o Vilegaigona. He 10,000 koa ma ko ke Aupuni aoao ia wa a he mau haneri o na waapa malalo o ke kauoha wale ana aku no. Ina noi hoaoia aku e lawe ae i ka mokupuni, ina no ua lilo mai i ke Aupuni, eia nae, aole i hoaoia e lawe mai i na wahi a elua. Aole i oi aku mamua o 200 na kiai o ka mokupuni, a me he la, ma ka helu pau pono ana, ua emi iho malalo o 700 na kanaka malalo o Adimerala Da Gama. Mai keia kaua ana, aohe i ulele hou aku na kipi, ua moe malie nui no ka manawa.

Na Lono Pii Kaua e ae o Berazila.

            Aia o Adimerala Melo i Paragina kahi i nunuha ai. Aia hoi ko Generala Saraiva pualikoa kipi iloko o na mauna o Parana, no lakou ka heluna o 4,500 kanaka, a ua paa i ko ke Aupuni mau pualikoa, no ka mea, aia ia lakou ka hoomalu ana o na ala hele mauna ololi. Aohe hopohopo ana o ke Aupuni mai kona puali mai, eia nae, aole loa e hiki i ka Peresidena ke hooki ae i ke kaua. Ua haalele oia i kona manao nee aku no ke kapitala a aia ke pelukua la no ka Hema, no ka mea, aia o Generala Oseka, me 5,500 koa Aupuni, ke pii mai la i ka akau mai Rio Garane do Sula. E hiki ana no paha ia Adimerala Da Gama ke hoomau aku i kana oehuehu aku no kekahi mau malama a me ka loaa aku no o ka lanakila mahope. Ua olelo ae he kapena kipi aohe o lakou manaolana ana i koe no na kokua mai ka Hema mai, a aia wale no ko lakou wahi aho mamuli o ko ke Aupuni mau hemahema.
            Ua hooholo hou iho o Da Gama aole e haawi pio aku ia Adimerala Benehama, no kahi kumu aole loa oia e hiki ke aa e haalele a e makaia aku i na poe na lakou e hoolako nei i na kipi me ka dala. Eia keia poe ke paa nei ia Berazila ma ka puanai i mea hoi e pakele mai ai o ko lakou mau dala i lu hoopukapuka ai ilaila. Aia ke kukuluia la na halekoa ma kahi o ekolu mau kahua heihei mawaho aku o ke kulanakauhale. E haawiia ana i mau hale no na poe ilihune e pakele ai lakou ke hoomaka ae na poe he 12,000 o Peresidena Peisoto e hoohuli ae i a waha o na pukuniahi o luna o na puu papali maluna o ko Adimerala Da Gama puali o 700 kanaka.

E Waiho ana paha o Poliakuhauoli.

            No Ianuari 31 ka lono aia o Pohakuhauoli ke manao la e haalele mamuli o kona ano uawaliwali. Ua hoopiolokeia o Ladana mamuli o keia lono, a ina ua oiaio ka lono, he ano nui ke kumu nana i kono aku iaia e waiho, aole no Enelani wale,