Ka Makaainana, Volume I, Number 10, 5 March 1894 — Page 7

Page PDF (897.16 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 5, 1894.

i ke kulana o ka aupuni o Ke Ao Olino, a mahope ae no hoi oukou.”
            Ia manawa i piholo iho ai ka waapa o ua wahine la, a nalo aku la oia mai ka ike ana aku o Numaredina ma.
            O ke kumu nui o keia hele e ana o ua Kilokilo Wahine nei o Kupero mamua, oia no kona ake ana e ike, - heaha la ke kumu i aleale ai ka wai o ua muliwai la.
            Iaia i hala aku ai, ua huli ae la o Numaredina a kamailio aku la i kona mau kaikuahine e kau ae maluna o Huneta, ka lio ulaula. Ua ae koke mai la ua mau kaikuahine nei a ka puaka nui wale, a u kau ae la maluna o ka lio a hele wawae o Numaredina.
            Hele lakou, aia hoi o Numaredina ke nana la ma o a maanei i ka nani uliuli maikai o ka aina, a ike aku la no oia i ke kakela nona ka winiwini e hele la a hahani i ka paia lani. Ma kahi aoao ae o ua kakela la e ku mai ana he wahi puu i ulu ia e na laau he nui.
             Ia lakou i hoea aku ai mawaho o ua hale kakela la, ua makahehi iho la kona mau kaikuahine i ka nani o ua hale la, me ko laua manao aia la ilaila kahi i noho ai o ka mea pohihihi i ka maka o ke Kuikele.

            Kiei a ha-lo aku la lakou ma o a maanei, aohe kino kanaka i ikeia, o ia meha pu wale iho la no, o ke ku no o ka hale aohe kanaka oloko.-
“Ua ahai aku la kea o lele i ka opua,
O ka lele ana aku la no ia o ka’u manu.”
            Ae, e ka mea heluhelu, ua ahai kahiko ka puulena i ke alii o na enuhe, a aia oia ke holo la e pee no ka makau i ka make e hahani aku la mahope o kona mau kaupai wawae.
            Hoonanea iki iho la o Numaredina me kona mau kaikuahine maloko o ua hale la, aka, pa-e mai la he leo,-
            “E aha ana o Numaredina e noho nei, aohe keia he manawa no ka hoomaha ana, aia a ike oe i ke kihapai pua o Numere, o ka pau no ia o kou luhi. No ia mea, e ku ae a hele aku e huli i kou enemi mamua o kona komo aku iloko o kona aina hoano.
[Aole i pau.]

            Ae, ua hewa loa makou i ko ka Holomua manao no ka lawe ae i na mea hou o na aina e main a nupepa haole a unuhi maoli iho, a o ka lakou hoi o ka lawe mai i ka mea i hoolaha kaokoa ia e ke Kuokoa me ka haawi ole aku i na hoomaikai ana no ia nupepa, e like me ka rula maa mau iwaena o na nupepa, aole ia he aihemu. Huhewa no hoi ka ike omilu o kou luna nui ma ka lawelawe nupepa a pau pu me kou lunahooponopono iloko o ka imu puaa hookahi a ua hanana la e hoenaena nei.

NA MOKUPUNI.

            Malalo o keia poo ae la e hoopuka mau aku ai makou, mai kela manawa aku, i na mea hou mai kela a me keia pea o ko kakou aina nei, ma kea no he mau lono pili kuloko iho ia no kakou nei.

NO MAUI HIKINA MAI.

Lilo o Puu Kepio I ka Wai Nui a Make,

a me na Lono e ae.

I KA HOOPAAKIKI NO A POINO

KE OLA.

            Ma ka la 12 o Feb, Poakahi, he la ua loa ia; ua lilo i ka wai a make loa o Puu Kepio ma Kakipi, ke kahawai aiwaiwa hoi o ka apana o Makawao, kahi hoi nana e pepehi mau nei ua ano lahui a pau malaila, no ka wai. Nolaila, ua make oia malalo o ka hookelakela ana e palekana ana ma kekahi aoao, aka, ua haule kela manaolana ana ona.
            Oiai oia mai kana huakai kuai puaa mai, ma kahi o Mr. Kaihe, a i kona huli hoi ana mai, e hoomaka mai ana ka omaka wai hou, a e hele mai ana me na laau opala liilii, oiai no oia ma kekahi aoao a o Tom Pa ma kekahi aoao, me ka nui no nae o ko laua hoao ana o kahi me kahi me kea no hoomaka’uka’u no nae o kona kokoolua (Tom Pa), me ka olelo pu mai o T. Pa ia Puu e hoi hou ak ui kauhale kamaaina e moe ai, oiai, aole e hiki ke hele mai, a i ole, e kii aku paha i kaula ma kahi o Mary Ann Pa, aka, ua hoole mai kela, me ka manao no e palekana ana, eia nae, ua haule ia manaolana. Oiai no nae ka wai e kahe ana he elua kapuai wale no ka hohonu a aole kela o ka wai e pilikia ai, a oiai, aole I pili ka wai i ka opu o ka lio, nolaila no oia i hoaano i e hele.
            I kona hoao hou ana mai e hele a ano hapalua paha o ka uwapo, ua ano puiwaiwa ae la ka lio me ke kuemi hope ana ma ka aoao makai, me ka hoohuli pu ana i ke poo o ka lio iuka, i kumu e ikaika loa ole ai ka wai i ka pahili i ka lio, aka, me ia hoomau no nae o ka lio i ka emi hope ua haule aku la na wawae hope a wala pu mai la, o ka hoomaka mai la no ia o ka lilo ana.i ka wa i lilo ai, oiai, ua hauhoa pu ia a paa nolaila, nui loa kona kaumaha a hiki ole iaia ke imi ae i pono nona a ua haule koke aku la no ilalo o ke kawa, pau ka ike ana a Tom Pa me ka puai hou ole ae iluna o ka lio ka i palekana, o ke kanaka ka i make loa.
            Ma keia mea ua nui loa ke kaumaha o kona kokoolua (Tom Pa) a kii aku la oia i ka lio me ka manuhou ole, a huli hoi mai la ma kahi o Mary Ann G – a mai ia T. Pa i loheia ai keia mea hou nui. Ua nui ke kaumaha o ka ohana a pau no keia ulia poino.
            O keia kanaka o Puu, he kupa a he kamaaina oia no Huelo nei. Ua hanauia oia I Hamakualoa na Kepio (k) me Kapapa (w), a ua piha iaia na makahiki he 62 me na malama keu a make aku la. Ua haalele iho oia i kana wahine, ua keiki, na pokii, na hunona me na moopuna he lehulehu, ka makuahine a me ka ohana no a pau e noho u aku nona ma keia aoao o ka lua. He oluolu, akahai a he heahea oia ma na ano a pau.
            Ua noho oia ma Haiku I ka wa o G. E. Bekewita, ka haku mua, I ka 1861, mahope mai me Mr. Goodale, mahope mai me S. T. Alekanedero, a malalo ona ua hoomaka mai oia e noho i kokua wiliki a hiki i ka pau ana o ka wili ma Haiku. Ua noho no oia ma Hamakuapoko ma ia oihana hookahi no i ka manawa o C. H. Alekanedero, i ka 1884, a I ka 1885, ua waiho aku la oia i ka hana mamuli o ke omaimai mau o ka wahine, a ua hoi oia a oho ma kona one hanau a hala wale aku la no.

KA LOAA ANA O KE KINO MAKE.

            Ma ka Poalua ka hoomauia ana o ka huli, aole no i loaa. Poakolu ae ua huli hou ia no, a ua luu o Kaumiumi ilalo ma kahi i lumana ai e ka wai, aole no i loaa. Ua iho aku o Max Matson me Mauhili a me kekahi mea e ae ma ke kahawai a puka i kahakai, aole no i loaa. Ma ka Poaha ae aole no i loaa, a ma ke awakea o ka Poalima, loaa aku la kona kino me ka mainoino ia Z. Uhane, Jr., Kaea, Keoili, J. K. Puu (kana keiki), Max Matson a me kou mea kakau nei. Ma ka Poaono i nalo ai kona kino, a ma ia la no hoi i hoea mai ai o C. Copp, ka lunakanawai o Makawao, me ka manao e noho ana ka aha kolonelo, aole nae i noho.
M. PAPAIAKEA.
Huelo, Maui, Feb. 20, 1894.

KE KAHAWAI O KAKIPI.

            O ka elua keia o na kanaka i make kanu ma ke kahawai o Kakipi, o ka mua, he Pake, a o Puu iho la no hoi ka lua. I ka make ana o ka Pake, e noho Luna Alanui ana o J. Kehookaua no Makawao ia manawa. Ua hanaia he alahaka ma keia kahawai, a iloko o na makahiki he 10 a oi, popopo iho la ua alahaka nei, a mai wa mai a hiki i keia manawa, aohe hana hou ia keia e hoomaopopo ole ia nei, a he mea pono e hana hou ia I alahaka.

HE HAKAKA AKEA.

            Ma Pauwela, i ka Poaono, Feb. 10, ua hakaka iho la o Muu Piohia me Bila ma ke alanui Aupuni, a ua nui na poe i olohani like ae. O ka hua i loaa mai oia no ka hopuia ana e B. Papoko, he makai, a ua pelaia he $10 pakahi. Aole o laua wale no, aka, he 7 poe e ae i paa pu no ia ano hana hookahi, a eha poe i haalele i na pela, elua i hele aku o ike i ka lunakanawai, a hookahi aole i loaa a e loaa aku ana no paha ma keia mua iho. Ua noho ka Aha e hoolohe i ka hihia o Muu me Keaka, a ma ke noi a J. Kalama, loio o na mea i hoopiiia, ua hoomoeia ko laua hihia a ka Poalima, la 16, mamuli o ka makaukau ole o na hoike.
            O ke kumu mai o keia mau hana, oia no ka ona mau o na kanaka ma o ka inu ana i ka uwala i hoawaawaia. Ma kela Poaono, he ahaaina piwai i malamaia ma ka hale o Mahiai. Ua hoolakoia na umeke uwala awaawa me na io puaa momona. Ua inu nui iho la ua poe puni lealea nei a ko’u na puu, a mai keia ahaaina i ulu mai ai ka hakaka i hoikeia ae nei. He nui ka hoomahui o na elemakule a me na luahine o keia wahi apana i keia mau hana. O ka’u wale no e haalele aku ia mau hana hope ole, e kuu ohana, a e hana iho ma ka mea ku i ka pono i ole e pilikia.
            Ua noho ka Aha ma ka Poalima, e like me ka hoopanee ana, no ka noonoo ana i ka hihia o Muu, Keaka, me Hoopai, he ona ma kahi akea, a ua hoopaiia o Muu he $3 a me na koina, hui $6.30. Ua hookuuia na inoa hope elua. Nui no keia mau upehu i lilo aku la iloko o keia wa hune nui wale o ka aina nei. Kea o mai nei keia ia oe e Muu mai hoelapa hou ma ke alanui, o ke kuli ka make, o ka lohe ke ola. A o ka i wale no e hoopau e Pauwela i ka hoopiha ana i na umeke uwala awaawa a me ka hoopiha ana i na kanaka lealea ma ko oukou mau home, o ulu hou mai no auanei he ino i oi aku i ko keia i hala ae la. Pomaikai olua e Keaka me Hoopai i ke kapakahi ana o ka pilina me ka nihoniho, a ma ka apua ke ola ana.
HANUMEAHOU.
Hamakualoa, Feb. 17, 1894.

            Ua kulike kau haina nane e Kamakaokalehua o Kikihale, no ka nane a Kauluwehi me ka haina e waihe nei me makou, pela no hoi me kau e Hame Bire o Kalihi, oia hoi- Kawilipailawaiwela. Na ka inoa mua ka makana he hapaha.

            Eha loa kahi moopoko o ka Holokake I ko makou hoike piha no ka poino ana o elua makai. Malia no ko laua lawlawe ana paha i ka hana no na Pi Gi. Oianae paha hoi ka mea i hoopaiia ai o na wahi pouhaa Mikasobe la i ka Poakahi nei no ka hoino ia makou, oia hoi, hele ka Ewa ana I kahi e a aihueia ka waihona hoahu o kauhale e ka piko pau iole. Akaka no hoi ka moowini poo paakiki o ua ekake. Tata gude e!