Ka Makaainana, Volume I, Number 11, 12 March 1894 — Page 3

Page PDF (912.07 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 12, 1894. 3

NA PALAPALA.

            [Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]

Ia Geo. Pauaka Opukeemoa

(Opukoa).

MR. LUNAHOOPONOPONO:
            Ua ikeia ma kekahi o kou mau kolamu, e KA MAKAAINANA na olelo hakuepa a lili pilikino a ka mea i pee iho malalo o ka inoa Opukoa o Naalehu, Kau, e hapala ana i na inoa maikai o J. N. Kapahu a me W. Thompson. Aole he kanaka i ikeia ma Naalehu ma ka inoa Opukoa, a ina he kanaka, ua hanau kupanahaia oia, akahi mai la no a pahemo mai ka opu mai o kona luaui makuahine. O kau mau olelo e pili ana no ko’u kipeia e Kanui, aole wahi olele hoomaopopo no kou ike kumaka ia hana. He mea oiaio, ua hoolaha wale no oe ma ke ano lili kohu ole, nolaila, ke noi aku nei au ia oe ina he keonimana oe, e oili ae oe mailoko ae o ke o pu weuweu zizania au e pee la e e hele pu me a’u ma kou home ma Naalehu imua o kekahi anaina ma ka hora 12 awakea o ka la 17 o Maraki ae a ina e hiki kino ole mai oe i kahi, ka la a me ka hora i oleloia, e kukala akea aku no au, he imihala nui oe i holo pukaka i ke akiia e ka makika.
            O ka palapala kuai a Kanui i hana ai au hoi e olelo nei he “apuka,” ina o oe kekahi ma ka hale hookolokolo, alaila, ua lohe oe i ka olelo hooholo a Judge Waipuilani, oia hoi: “Aole mana o ka’u Aha e hoole i na palapala i hanaia, koe wale no ka Aha Kaulike (Equity).” O kau olelo no ko’u hele e hui me O. T. Kipimana, a e waiho na ka Aha e hooholo, he rula maa mau ia i na haha hookolokolo a pau. Aole paha o e i ike i ko maua aelike ana e waiho na ka Aha e hooholo, mamuli no ia o ko’u manao e hooholoia ana ka pono ma ko’u aoao. Ua hai aku no o Kipimana i kona manao hoohalahala i ka olelo hooholo, aka, mamuli o ke kaa mua ana o ka hoohalahala ma ko’u aoao, nolaila, ua hooki oia i kona manao.
            Ke paikano mai nei oe no Kipimana (kuu hoa loio). E hai aku ana au ia oe ma kea no e hoohaahaa ole i ke kulana o ko’u hoa. I ka manawa i noiia ai ka hooponopono ana i ka waiwai o Keanini, ua olokaa mua kau o Kauwaina i na a-la kuipuhi a Pehu he $15 ia Kipimana i ka wa nae o ka hana imua o ka Aha Kaapuni, aole nae oia i hiki kino ae a ua Bila Kamikana i lawelawe ae ma ke ano kokua wale no. Hewa iho la anei ka aila pineki ia oe? E ke hoa ua ike no au o oe kekahi koo o ka hoomana o na La Hope, e hoomanao iho oe i ka maua hana maikai i kela luakini. E hoopau i na olelo waiwai ole ma ka nupepa, e hele mai e launa he alo a he alo. Eia ka Iesu: “Mai nana oe i ka pula iki o kou hoalauna.”
Aloha oe,
JNO. N. KAPAHU.
Waiomao Ranch, Feb. 26, ‘94

Pane ia Maui o Kama.

MR. LUNAHOOPONOPONO:
            Ua ike iho au ma ka nupepa Kuokoa, helu 7 a Buke 33, o ka la 17 o Feb., 1894, i ka pane kohu ole a Maui o Kama e hoino ana i ka Moiwahine Liliuokalani a ma kana kalaiolelo ana, e olelo ana, he Moi punikoko ka o Liliuokalani. Nolaila, ua ulu main a manao uluku iloko o ko’u puuwai no ko’u aloha I kuu Moi o ka ili hookahi, a ua ulu pu mai no hoi me ka manao aloha i ka aina hanau, a no ka loaa ole he mea nana e kokua ma ka aoao o kuu Lani Moi, nolaila, ke kokua nei au iaia ma na ano a pau. Aole au i manao e pane aku ia oe e Maui o Kama huna inoa, aka, no kuu ike ana, ua oi aku kau mea i hana ai mamua o ka mea kupono, a oiaio ole hoi, nolaila, ke pane nei au ia oe maluna o kou kukulu manao mua oia hoi ka “Moiwahine punikoko.”
            Nolaila, ke ninau nei au ia oe i ke awakea, aole i ka poeleele, i ke ano o ka huaolelo punikoko, e like me kau e olalau nei, o ka paakiki ka o ka Moiwahine e oki i a poo o na poe nana i kaiehu ae iaia mai kona noho Moi ae o ke Kalaunu o Hawaii, oia ka punikoko, wahi au. Auhea oe e ka pili wale huna inoa, ua haule akahi oe i ka hapaina waa no ko lalau paha i ka huki hunehu, nolaila, aole oe e kapaia he kalaiaina naauao. Eia kea no o ka punikoko i hoomaopopoia e na poe naauao, a pela pu me kou hoa nei, oia hoi, ina ua ike oe ua hana ka Moiwahine i kekahi ano hewa mamua he oki poo, a e pepehi wale ana paha i kekahi kanaka a mau kanaka paha o kona lahui iloko o kona inaina me ka nana ole i ko lakou mau pono, a ua kau paha i mau kanawai nona ma kea no ino, e olelo ana, ina kue kekahi kanaka o kona lahui i kona makemake, alaila, e oki wa eia ko lakou mau poo, a i ole, ua maa paha ia hana mai kona lilo ana i Moiwahine no ke Aupuni a hiki i na sekona hope loa o kona noho, Moi ana i ka la 17 o Ianuari, A. D. 1893, ka la hoi a ke Aupuni oehaa e ku nei a i hookahua ai hoi me ka ikaika o na mea kaua. A ina pela i hana ai o Liliu, ina ua pono oe, aka, ke olelo wale nei oe i ka mea au i ike ole ai, a ke hooia nei hoi oe, i ua mea a na poe haku nupepa o Kaleponi i haku ai me ka oiaio ole, a he mau nupepa kue hoi i ka olelo hooholo a ka Peresidena o Amerika no ka hoihoi ae i ka Moiwahine Liliuokalani ma kona noho Moi mau. Ea, o oe anei kekahi malaila a i lohe pono paha i na olelo a ka Moi me ke Kuhina, e olelo ana e okiia na poo o na poe nana i hookahuli i kona Aupuni? Ina pela, ua pono oe, aka, oleo mai nei oe, na nupepa namu o Amerika i hai mai ia oe i ke oki poo o ka Moiwahine. Nolaila, oia ka mea a ke kanawai i olelo ai, he mea waiwai ole ka lohe i na mea oiaio ole. Ke ohi wale nei oe i ka puahiohio, he opala ka mea e loaa.
            Olelo hou oe ma kou manao elua, - “No ka ulupuni o ka Moiwahine no kona hoopauia ana mai ke Kalaunu o Hawaii, oia ka mea i hau ai a nakeke ka papa auwae.” Ke i hou nei au ia oe, ai ka noho ana mai o Liliu i ke kalaunu o Hawaii a hiki i keia la a kaua e olelo nei, aole au i ike ia mea, a pela pu no me na poe noonoo naauao a pau, a pela pu no me ka elemakule maluna iho o kaua ina o kaua pu kekahi ilaila. Hookahi wale no a’u mea i ike, o ka leo aloha o Liliu e ao ana i kona lahui kanaka e noho me ka maluhia a na na Lani e kokua mai. Aole i olelo mai ka Moiwahine au e olelo nei he punikoko i kona lahui e hopu i ka pu a me ka poka a me ka pauda, a hele i ka kaua e like me Mikanele ma au e painuu mai nei i ka pule pono i ke Akua, - pule pono ka anei. Ka i no o na eke one malalo o Halealii ka lakou akua e pule nei i paa, i ole e hiolo iho a ike wale ia ka waha o na pu wili a lakou e hoomakaukau nei. I mea aha ia? I mea hakaka nae paha me Amerika ea! Ka, kupanaha, aole ka i hana a oo ka iwi o kamalii piepiele, alaila, hoohoa aku ilaila.
            Nolaila, ke hoohalike nei au ia oe e like me S. K. Haina o Kohala, oia ko hanau mua, a he huelo mai oe a ma na la hanau ualike, oia hoi, he mau keiki aloha ole i ko laua makuahine Moi, a me he mea la, he mau hua haule elua na kela manu he A’o. A ina paha e ike iho ana oe i ka heluna nui o na inoa o na Lunamakaainana o ka Hale Ahaolelo o Amerika e kakoo ana i ke kumuhana a ka Peresidena a Kalivalana, oia hoi, he 191 ia 91 haule a kupihipihi e ka aoao hoohuiaina haule loa, alaila, pehea ana la oe. E aho e uwe waimaka ae e like me na moa makua ole ka ioio mau.
            A i pane hou mai oe, e hoi ka i ka inoa oiaio e like me ke keiki o Kauai, o ka wai uina o Namolokama. Ua makaukau mau au ma ka aoao o Liliu a haule main a hua hekili paapaaina maluna iho o ka mea o ka hoopono.
E. K. NANIU OPIO.
Hanalei, Kauai, Feb. 23, 1894.

            Ua loaa i ka waihona o ka Home Luina na kokua dala e waiwai ai, oia hoi, mai ko ka aha keaka paele a na luina o ka Piladelepia he $120, a mai ka aha hookahi ogana a Mele Kuke ma i himeni ai he $91.50, huina nui he $211.50. Nui kela no keia mau la.
            He 70 a oi a Pukiki ma kela halawai a Vivasa o ka La Pule, Feb. 25, ma Haimoeipo a he hapakolu paha he poe kamalii wale no. Ua hoka loa oia no ka hiki ole iaia ke alako i na poe o kona lahui ponoi, o kekahi no hoi ua ino loa ia oia. He wahi maunu wale no oia na na poe mikanele, a ua ikeia, nolaila ka hopohopo o pau nui i ka hoolilo ia e ia.

            Ma ka hoopii a na hooilina o Jose Esepina, i make, o Lahaina, kue i ka wahine kanemake, ka lunahooko-kauoha, no kona aua i na dala, aohe imi aku i ola a’e uku ponoi iho oia i ka ukupanee, ua hooholo lakahi ka Aha Kiekie i ka Poaono, Feb. 24, e uku oia i ka ukupanee, he $366.18. Kakela no na hooilina a o Petesona no ka lunahookokauoha.

            Mamuli o ke pahemahema o ko ke Aupuni aoao, ua pahemo aku la ma ka apua i ka Poaha, la 1 nei, ka hihia hoopae opiuma o ke kuke o ka mokupea W. G. Iwini i hopuia ai mamua aku nei a ahewaia imua o ka Aha Apana O ke kumu o keia hemo ana mamuli hoi o ka nele o ko ke Aupuni aoao i ka hooia aku he moku kela mai kekahi awa kuwaho mai. Ma ka haalele ole o ke kiure i na noho, ua ao aku ke kahu o ka Aha aole e ahewaia ka mea i hoopiiia, a ua hookoia no pela.

J. K. KAHOOKANO.
LOIO a he Notari no ka Lehulehu.
            KEENA HANA: Alanui Kaahumanu.
Honolulu. Jan. 8 ‘94

PINE OMAU HAULE.
            Ua hauleia i ka po Poaono i hala, he pine omau niho puaa mai ka hale moe mai o Sam’l Kamakau a hiki paha i ke alanui Kekaulike, mawaena o ia mau wahi ae la. O ka mea e loaa ai e hoihoi mai ma ko makou keena nei, alanui Moi, e loaa no he uku makana kupono. O “Waiolohia” ka inoa i kuniia ma ke pine.
mar. 5 ’94-4mnw.

KOHO ANA I NA LUNA.
            Ma kekahi halawai ana o na poe paa kuleana o ka HUI LAAU LAPAAU HOLLISTER; (Kaupalenaia), i malama ia i Feberuari 23, 1894, ua kohoia na luna malalo iho no ka makahiki e nee nei:
                        H. R. HOLLISTER…….Peresidena
                        W. O. LACKLAND    Hope Peresidena
                                                                        &
                                                            Luna Nui;
                        J. W. WINTER……....Kakauolelo;
                        WM. WOON………..Puuku;
                        H. A. PARMELEE…...Luna Hooia.
J. W. WINTER;
fhy 26-3 mnw. Kakauolelo.