Ka Makaainana, Volume I, Number 11, 12 March 1894 — Page 8

Page PDF (924.76 KB)

8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 12, 1894.

[Mai ka aoao 5 mai.]

nei ana i kona wahine Hawaii komo aku e kokua, ma ka lulu dala ana paha no ka Papa Misiona o na Wahine i mea ka e kokua ai i kekahi kula. Ua hoouna pu ia no hoi he mau palapala iwaena o na wahine Hawaii. O ka makou no hoi- mai puni aku, no ka mea, o ka moonihoawa no ia ma kekahi ano e ae. Manao nui paha ma o na wahine la e hiki ai ke hoopalupalu aku i na kane. Maalea no, ina o ka manao ia, aka, oia no nae ka makou e koho wale nei Kipaku loa ia aku mai ko oukou mau ipuka, mai hookipa aku a mai puni wale mai no hoi. E olelo aku- aia i ko kauhale e hoomaka mua ai ke aloha, aole hoi i ko waho- a e ku a hele pela.

            Hoolaha okoa ae nei hoi ke Kuhina Waiwai e hoaieia aku hoi ke Aupuni no ekolu a eono paha malama ma keia mua aku i mea paha e hiki ai ke imi dala ae no ka hookaa ana i na aie. Akaka no hoi ka wini! Iaia nei no ka ka olelo okoa ae no ia mea, a heaha la ka hoi ka pono o na poe kalepa? Aia la hoi ihea na dala a lakou e aihemu nei o na loaa Aina Leialii? Ke lilo mau nei no hoi na bona, a he $500 i lilo i na la i hala iho la, pela ka hoike helu o keia pule iho la, a e hoolilo mau ia nei hoi no 98 pa keneta. Ua pau loa no paha i na koa o lakou.

            Ua ninau okoa aku o Emaluka iloko o ka Ahaolelo ina ua oiaio ka lono no ka lawe hou ia mai o na limahana Iapana, a ua pane ae o Kolekaaka me Kamika Kuauau ua kauohaia lakou, malalo o ke kuikahi e ku nei me Iapana. Poino loa paha auanei ka mahele Pukiki puhikole o kakou nei, a ku nui no i ke pekuia e na poe a lakou e hanaino ai ma ka waha a kokua nae ma ka hana. Ua pono no! Eia nae, ua hooholoia he olelo hooholo no ka lawe hou ana mai i na Pukiki me ko lakou mau ohana. No makou iho, ua lawa a ua ana kakou ia ano holoholona. Kiola loa aku!

            Eia nae hoi, o ka bila kanawai Pake a lakou, ua moe malie ua hoakaka ae o Kuauau ua paleia ka noonoo ana no ia mea mamuli o ke kanawai kahea aha elele hana kumukanawai. Mau wale ua oehaa la! Ka i no hoi e olelo ae ua wiwo lakou i ko na Pake oehu ae a puikaika ae kahi aho o keia mau la e nee nei. Eia no na Pake ke kali nei no ka na kipi mea e ana mai ai no lakou, a o ka hopena aku aohe i maopopo ia makou.

            E hoomanao nui ana paha na kipi o Ianuari 17, 1893, a me na ahahui malu a lakou i ka Poaono iho, la 17, oiai o ko Irelani la ia a he poe Uwalakahiki Ailiki hoi kahi iwaena o lakou. A ma ia hoi, ea, aole no Kauikeaouli (a me Keoni Kamaki me Keoni Holo) ka la, aka, no Sana Paterika o Irelani. Huro!

KELA A ME KEIA

            Poaha iho, la 15, e ku mai ai ka Alameda mai Kapalakiko mai, a malia aia iaia mai na lono e hauoli ai kakou.

            Ma ka Osianika i hoi aku ai o R. W. Iwini, Kuhina Hawaii no Iapana, no ke kahua o kana oihana ma Tokio, Iapana.
            Ua holo aku ma ka Mikahala o ka Poalua i hala iho la, no ke kau kiure ma Lihue, Kauai, ka Hope Loio Kuhina a me kekahi mau loio.
            Ma ka Hoikeike Hooilo ma Kapalakiko, ua aa heihei waa maoli ia mai nei o Opu, he Hawaii heenalu malaila, e kekahi Ilikini Esekimoo ka akau.
            Eia i o kakou nei o H. H. Wells, he Kiaaina i pau no ka Mokuaina o Viriginia, A. H. a e hao iho ana he mau la iaia maanei. Ma ka Osianika oia i hoea mai ai i ka Poalua iho la.
            E ole e ku koke mai o Kilauea Hou i ka auwina la Poalima nei me 39 poo bipi, mai Kawaihae mai, pakele ai mai nele loa i kahi io bipi ole. I keia auwina la paha oia e holo aku ai no Paauhau.
            He hookahakaha mau ka puali makai kaulio i na auwina la o na la i hala iho la me na aahu piha a me na pono kaua a lakou. E ole nae hoi ia, maopopo ua poe Olelo E la, ia poe punahele hoi a ka Ilamuku.
            Ua pelukua hou mai o Makua, he keiki hoehoe waapa, no ka aina nei, maluna mai o ka mokupea Palauata i ka Poakolu iho la, ka moku no ia ona i holo mahuka aku ai. Ana koke aku la no ka paha hoi i ka aina e?

            Elima poe i holo pee mai nei maluna o ka Warimu, mai na Panalaau Beritania mai o ka Hema, a he hookahi o lakou he loea ma ke kiola leo, a e ole no hoi oia, hauoli o luna o ka moku. Aole lakou i aeia e lele mai.
            E lawe hou ia mai ana no na paahana Iapana, i loaa ai hoi na limahana o ua mahiko. Ma ka mokumahu Aikoku Maru paha e hoea nui mai ai ma ka la 25 aenei, a i Aperila 2 aku e huli hoi aku ai oia no Iokohama.
            Na ka Mikahala o ka Poalua i hala iho la i holo aku ai ka Ilamuku no ka moku olalo, no ka nieniele pono ana hoi i kela poe Iapana olohani o Mana, Waimea. Ua oleloia ke pau ia hana, e hoohala aku ana ka Ilamuku he mau pule hoomaha malaila, no ka mea, ua luhi a omaimai oia i na hoouluhua mau a kona poe kiu hoopunipuni. O ka lawe olelo wale iho no ka lakou, aohe nae he mea iki i mahinu ae.
            Ekolu poe Hawaii i noi laikini loio ae – e hookahi no ka palapala piha – a i ka Poakolu iho la i ninaninauia ai e na lunakanawai o ka Aha Kiekie. Aohe mea hookahi o lakou i aeia e lawelawe ia oihana, no ka lawa ole o ka ike kupono.
            I kakahiaka Poalima iho la i haalele mai ai oAdimerala Iwini a me kona mau ukali no ke ana ana i ke awa o Puuloa. E hala ana paha he pule holookoa malaila, a oiai ilaila, e noho nui ana lakou ma kahi o C. A. Balaunu, ke kane a Kahalelaukoa, ma Waipio.
            Ua loaa mai nei ia Kakela & Kuke he 18 pahu pauda a me 3 pahu; oka owili maka Palanaka, a ma ke C. D. Baraiana mai no E. O. Holo & Keiki he 49 pahu pauda, 1 pahu kukaepele pu a me 1 pahu uwiki. Mai Kapalakiko mai kela mau moku a i ka Poakolu iho la i ku mai ai.
            Ua holo aku ka Naniwa no Hilo, i ka hora 1 a mahope iho paha o ka auwina la o inehinei, Poahiku. Maluna ona i kau aku ai o Mr. S. Fuji, ke Kanikela Kanerala Iapana, no ka hele makaikai ana aku i ke kulana o kona poe hoalahui ma na mahiko a pau a puni o Hawaii.
            I ka Poakahi i hala i hopuia ai o Kaka a hoea imua o ka Aha Apana i ka Poaha iho la, no ka loaa ana aku me ke kuleana ole iloko o ka pa o kekahi wahine haole makai o Kawa i na po Feberuari 15, a me Maraki 3 a ua hookuuia. He mea okoa ka i hele hewa aku ilaila.
            O ka Poalima nei iho la ka la hoomanao mare sileva o ka Emeperea me ka Emeperese o Iapana, a ua ohuohu ae na moku kaua a pau ma na hae like ole, a pau pu aku hoi me na luna o na aina e. Awakea ae, ua uina ae na pukuniahi o na moku a pau. Ia poi ho, he aha hoolaulea ka na Iapana kuonoono iwaho o Waikiki, a pela no hoi me na alii o luua o ka Naniwa.
            Ma ka Mariposa i ka auwina la Poaha nei i pau aku ai he ehiku o na luina olulo o ka mokupea Hilo i ili ai ma Keauhou, Puna, Hawaii, i ka hoihoiia, mamuli o ka Kanikela Kenerala Mila hooikaika ana. Ua loaa hoi hana a ka malamamoku, kuene a me hookahi luina iluna o kekahi mau mokupea e ku nei iloko o keia awa.
            Ua halawai iho la ke kupakako ukana o ke Kalaudine me kekahi ulia eha, mahope koke iho o ke ku ana mai o ia mokumahu i kakahiaka Poahiku i hala mai Maui mai, ma kona haule ana a hehee ilalo o kekahi mea hoohehee ukana, i hookuiia e kekahi kaa hali ukana liilii, a ua lehulehu a wahi ona i eha a i paholehole. I keia wa, ua ano oluolu loa ae oia.
            I kakahiaka nui, hora 7, o ka Poalua i hala iho la i ku mai ai ka Osianika mai Kapalakiko mai, a i ka hora 6 paha o ia ahiahi iho i kamoa loa aku ai kona ihu no Iapana a me Kina. Ma ona la i loaa mai ai na lono o Feberuari 27, a main a nupepa mai hoi o Kapalakiko i hoka ai a eha ko kaou aoao, em ke kuhihewa nae, a hene iki iho na aka a lakou la ma. Aohe nui o kana mau wahi ukana no keia awa. Na ka Bana Pi Gi i kipaku aku iaia.
            Eiwa poe Pake i hopuia i ka Poaha nei no ka piliwaiwai, a ua pau nui no nae i ka hookuuia e ka Luna kanawai Apana i ka Poalima nei, mamuli hoi o ka lawa ole o na olelo ike.
            Ua loheia ua hoopaeia mai ka Osianika ae, i ka auwina la Poalua i hala, he mau paona opiuma lehulehu. He Hawaii ka ka mea nana i hoopae, a ihea iho la hoi na maka o ua owau o ka Oihana Dute?
            I kakahiaka Poalua i hala iho la i hoopaiia ai o W. Kaheluekahi, e ka Lunakanawai i Apana, no elua malama hana oolea, no ka aihue ana i kehahi mau mea liilii no kekahi Kepani e noho nei ma kahi kokoke i Kaumakapili.
            Ua papa leo ae ka Loio Kuhina pookoi, kanawai me Lunakanawai Kaapuni Kupa i ka auwina la Poakolu, Feb. 18, e pili ana i ke kolu o na hihia o W. F. Mokimana. Makemake ka Lunakanawai e hanaia, ole nae he ae o ka Loio Kuhina. Olelo mai ka Lunakanawai e kaheaia ana i kahi la mai, aole nae. Ua okalakala ka Loio Kuhina me ka hoole loa i ka hookolokolo ana i keia kau, a ua waihoia no keia kau ae.
            Apopo e hookolokolo ia ai kela hiena hou pahi, mahope o ka hoopaneeia ana o ka hihia mai kela Poalua mai. I hoopaneeia keia mamuli o kea no kupilikii o kona mau eha i palukuia ai e Kauhane, a he mau la i hala ae i hopohopoia ai kona ola a hooneeia oia mai ka Halewai aku a i ka halemai ma ka Halepaahao o Oahu. Ke pii ae nei kona oluolu, a paleia ae hoi ka hopohopoia no kona make. Eia no hoi ke pii mau nei ko Kaouli oluolu.
            I kakahiaka nui o ka Poaha iho la i ku mai ai ka Mariposa mai ka Hema mai a i ka hora 3:30 paha o ia auwina la i anehe loa aku ai no Kapalakiko. Lehulehu na kamaaina i hala aku maluna ona, e laa o Keoki Makapolena me ka wahine ana e mare aku ai i Kapalakiko T. H. Kewiki me ke keiki, T. Me me ka wahine a me kahi poe e ae. O ka Puali Puhiohe Lahui ka i hoohene ae i kai o ka uwapo Osianika, i hele a ohuohu i ka lehulehu, ma kea no hoomaikai no ko lakou makamaka oiaio i hala aku la, Mr. Kewiki, ka hoa’loha hoi o ka lahui Hawaii.
            Oiai kekahi kahukaa e hoi ana ma alanui Rikeke, ma Ewa pono iho o Iolani Hale, i waena konu o ka po Poalua iho la, mahope o ka hoihoi ana aku i kona kaa, ua kauohaia mai la oia e ke koa e ku kiai ana ma Kinau puka e ku iho. Ua ninau mai ke koa, me ke kau mai i ka pu me ka hulili mai o ka oioi o ka elau i ke kumu o kona hoi ma ia alanui o ka po, a ua paneia aku, heaha la kona kuleana e akeakea ai i kahi mea ma ke alanui. Pane mai ke koa o ke kauoha ia iaia, a mahope o ka papa leo ana no hapalua hora paha, ua hoi loa aku la oia, Eia no ka hoi ua hana a lakou!

OLELO HOOLAHA.

            Ke papa a hookapuia aku nei au i na mea a pau, aole e hoaie wale mai i kuu wahine mare ia PALEKAI W), aia wale no a loaa aku he palapala i kakauinoa e a’u. Oi i, ua haalele kumu ole mai oia ia’u a hele aku mamuli o kona makemake. SAM PEDRO.
Mar. 12, ’94-2mnw