Ka Makaainana, Volume I, Number 11, 12 March 1894 — "HUAI KA ULU O LELE." [ARTICLE]

"HUAI KA ULU O LELE."

Nui ka !ifiohaoia ma Amerika Huipn'ia ri6 k£ ala haunaele hon 010 aha oo wa i lohoia <\ ko *> - ' " ke Aliiaiti)oku mauao "okipoo" ina poe &ipP Haaha no anei ko kumu e haunaelo wale ao ai no ? No k» ikeia no hoi paha kahi ua hewi no lakou, a no ka oiaio ole no boi kekahi kumu. Aole loa no ~o makou hilinai iki ua hoopuka ke Ali? i kahi olelo o ia ano, no ka mea, Le olelo ia i kainaaina ole ia kakou a i ko kakou mau kanawai.

He mau la i hala oiai kekahi mea ua auo walawalaau ae mamuii o kekahi uliane okoa īloko ona, i loaa hoi mamuli 0 ka wai hoomaiule, ua olelo ae Ua mea la me iu haawina ano e no ona aole loa oia e ae ana e uku i Lona auliau pilikino, no ka ! mea, wahi ana, ona dala no a kakou e uku aku ai, oia no ka keia poe Pi Gi e lawe ae ai a kuai aku i

na pu ame ua poka, a ine ia mau mea hoi kiki mai uo ia kākou. Pololei! He wahi koana nooiioo kauaka no ka hoi kahi iloko o ka <«ea i hoopoluluhia. Eia nae, ke lehulehu uei n» p'oe e hopuhopuia nei 110 ka hookaa ole i ua auhau.

Aole manawa oi aku o ka opiunia e like la me keia au, ua oleloia ua hele a makepono loa ke kumukuai, he $10 a inalalo mai no ke kini. Ea, aia ka hoi ihea ua "hooponopono Aupuni oi loa aku o ka maikai a keia īnau paemoku 1 ike ai ?" E pahua ana paha hoi auanei ka Kuhina Kiwini mau olelo ? Ua haalele uiai ka hemoīele i na welo mikanele, &, iui lilo nui i mau mamo na ke Kama'lii o ka Po, a ai nui no la i ka īo pahuiu. Ika waha paloīo no paha hoi kahi, a kaia nae hoi i ka waha ulaula o lakou, I kau hana 1 .

Imua oka Ahaolelo Pi Gi o ka Poaha iho la, ua lilo ia Kamika kuai kamaa ka noho hakahaka iloko o ia Aha, ma ke koho aiia a 14 kue ia 3 no Boi-enesoua kapili moku. Mamua iho o ka noho ana o ia aha ia auwina la, ua maopopo no ka mea kapili "j moku ka noho, aka, i ke Vomo j ana iloko koho, lilo nui aku j la ma o, me he la mamuli o ka ' Damona poonui 'liooikaika ana, ] Aole loa ua poe la i makemake e t kpmo ka mea kuai kamaa a la- \ nakila hoi ka Ligi Amei ika, ma | ke kolio ana o ka la l nei, akā, i ( keia iho la hoi, ua pelukua a ale | okoa i ka io ilio. I

Mamuli ae la o keia lanakila ana o ka moho a ua Ligi nei t a hoka hoi ka apao kalaiaina Uniona a me na ahaliui malu e a*%

ua pihā haakei loa ua poe unu a aeahkukau nei o lte kueva hēb aua mai i o kakou nei 'a kau i ke aliuu, a eiā lakou kc manao iiei i»a ,lakou wale ana 110 na mo ho e komo ana no. kola ahā ole!e hanu kuiaukaiiawai, Ileaha b hoi ka hewa o ia, noke nui ia a opa iih mikanele t ka, paia, h© ka tnea, ua iko lea ia.aah«> o lakou laulima a awaiaulu pu ine na poe aihue e ae o lakou.

Na ka mea kokau o ka nupepa. << Ekamina".o Kapalakike I huai ae i ka Poakahi i hala, maloko o ka "Kuleiina/' no keia awaiauh; puo ka Ligi tne ka poat Uniona, a ua pau aku hoi ko ky tigi mau koo wia kela aoao, kahi nui o na mea poepoe lilelile 'Ua huai ae oia ua manaoia e waiho aku i olelo hooholo ho ka hoopau ana ae i ku ana o ka Ligi, e like hoi me ka pio ana o ka Ahahui Hoohuiaiua, aole na« i wail|oia ae. Eia no hoi ke kamau nei kahi ola, a me he la n'> hoi e make aku ana no, ke hoi hou ole mai na koo oaa ka waha a raa ke dala. Heaha la hoi ka hewa o ia, aohe kakou e poino no ia mea!

1 ka Wari«nu i ku mai ai i k$ la 4 nei, he #I)a ona mau o%ua i ae ole ia e lele mai malalo 0 kela kanawai kakauha a Kamika pookoi kanāwai, i naea hoi e pale aku ai ika pae mai- o ua poe i manaoia o lilo i poe kuewa a aeahaukae wale maaaei: U'a hoike mai nae ua poe la ua lawa lakou me ke daia e ola ai, no ka mea, he $50- ka palena ma ua kanawai !a. Makemake 0 Kakma ma i na malihini e hele mai, e makaikai a e lu dala iho i Hawaii nei, eia hoi o Kamika ma ke pale ak« nei. Ano like aku paha koe o kakou rne Eusia.

Ma ka nupepa "Honua" o Nu loka o Feberuari 19 nei i boopukaia ae ai he palapala na ka Mea Hanohano S. K. Pua 1 kakau aku ]a C. C. Moreno, a ua oolea kana pehi ana ia Ivubina Wilisi f ma kona liaawi ole ana i manawa 110 ke Aliiaimoku e uoo--1100 ai i pane no kana mau ninau a haawi manawa hoi no Kolekaaka ma e pane mai ai 110 na Pi Gi i kana koi ia lakou eku a hele aku. Ae, pololei 110 ua makamaka la, a akaka 110 hoi ku Wilisi kapakahi uaaopopo ma ia mea, me he ano kokuu 110 paha i 11 a welo kamehai e haakei nei i keia aiua.

Ke poalo a. ke miala kauliale nei na wahine hāole, malalo o ke aiakai alaa a kekalii o na kaikamahine o ka ohana Kakela, e

ana.i koaa wahine Ilawaii komokku e kokua, ma,ka lulinlola ana paha no ka; Papa Misiona o na Wahiiie i mea ka e kokua ai i kekahi kula. Ua hoouna pu ia tio hoi he mau paiapala iwaena o na wahine Hawaii Oka mak( u no hoi— aaai puni aku, no ka n.ea, o ka moonihoawa no ia ina kekahi auo e ae. Manao nui paha ma o na wafeine la e iiiki ai ke hoopalupalu aku ina kane. Maalea 110, ina oka nianao io ia, aka, oia no nae ka makou e koho .waleuei Kipaku loa ■ia aku mm ko oukou mau ipuka, mai h'ook)pj aku a inai puni wale 'iaai tio hoi, Ē olelo aku—-aia i ko kauhale e hoomaka enua ai ke aloha, aole hoi i ko waho—a e ku a hele peia.

Hoolaha okoa ae uei hoi ke Kuliina Waīwai hoaiei* aku hoi ke Aupuni no ekolu a eouo paha nialama ma keia mna aku» imea paha e hiki ai ke imi dala ae 10 ka hookaa ana ina aie. Akaka no hoi ka wini ! īaia aei no ka ka olelo okoa ac no iā iiidti, a heaha la ka hoi ka pono ona poe kalepa ? Aia la ka hoi ihea n» (lala a lakou e aihemu nei ona ]oaa Ama Leialii ? Ke lilo mau nei no iioi na bona, a he $500 i ]ilo i na la i hala iho Ia 5 pela ka . hoike helu o keia pule iho la, a e lioolilo mau ia nei hoi no 9>S pn-kenela. Ua pau loa no paha i na koa o lakou.

Ua ninau okoa aku o Emaluka iloko o ka Ahaoielo ina ua oiaio ka lono no ka lawe hoa ia mai o na limahana I{ipana, a na pane ae o Kolekaaka me Kamika Kuauau ua kauohaia lakou inalalo ?» ke kuikahi e ku nei me lapana. Poino loa paha auanei ka mahele Pukiki puhikole o kakou nei, a ku nui no i ke pekuia e na poe a lakou e haiiaino ai ma ka waha a kokua nae ma ka hana. Ua pon@ no ! Eia nae s ua hooholoia he olelo hooholo no ka lawe hou aua mai i na Pukiki me ko lakou mait'ohana, No makou iho, ua lawu a ua ana kakou ia ano holoholona, Kiola loa aku 1

►Eia nae hoi, o ka bila kanawai Pake a lakou, ua nioe mālie loa, a ma ka Mogana'ninan ana, 'ua lioaKaka ae o Kuauau ua paleia.ka noonoo ana no ia mea inamuli o ke kanawai kahea aha el el e h a n a k u mu ka n a wai. Ma u wale ua oehaa Ia ! Ka i no hoi e olelo ae ua wiwo lakou i ko na Pake oehu ae a puikaika ae kahi aho o keia mau la e nee nei. Eia no'na Pake ke kali nei ho ka na kipi mea e hana mai ai no lakou,

a o fca hopena aku aohe i maopopo ia makou. . i ! hoompnao nni ana paha na kipi o lanuan 17> ame na ahahui inalu a.lakou i ka Poaono iho., la 1.7, oiai. o ko Irclani la ia a he poe Uwalakahiki Ailiki hoi kahi ,ivr.aena o lakou. A ma ia hoi, ca, aole uo Kauikeāouli (a me Keoni Kamaki me Keoui Holo) ka la, aka ; no Bana Paterika o-Irelani. Huro !