Ka Makaainana, Volume I, Number 12, 19 March 1894 — Page 1

Page PDF (893.24 KB)

Ka Makaainana.

BUKE I --- Ano Hou. Honolulu, Oahu, Maraki 19, 1894. HELU 12

He Inoa no Liliuokalani.

Mahalo nui ia ke Kuini,
Ke Aliiwahine o Hawaii,
O Liliuokalani ku i ka moku,
O ka Wohi ku i ke Kalaunu,
E noho ana i ke ehuehu,
Na liana a ke aloha ole,
Noho mai oe i ka nahenahe,
Me ka puuwai ana malie,
Lilo a i ole na enemi,
Na kipi kaili Aupuni,
Na hana pakaha limanui,
Aihue aina puni koko,
Maka-keleawe hilahila ole,
I ka nani ou e Hawaii,
Lana ka manao me ka lokahi,
Mai Hawaii a Kauai,
Aupuni Moi ku mau,
E ku e Kalani hanohano,
Paa i ka pono o ka lahui,
Hele pela na Pi Gi,
Na mamo mai o Bosetona,
Eia Hawaii ua ao,
Paalia i ka poho o ka lima.
            Haina Kalani i wehi ia,
            Noho hou o Liliu i ke kapu.
BENICIA SATANA.
Waihee, Maui Feb. 9, 1894.

Nui no ke Aloha ia Kawa.

            Ua hoike aku no makou he mau helu i hala ae eia no o Puahala ke hana nei i kana mau hana kahiko o ka hoopunipuni. He mau la i hala ae, ua hele aku oia a kekahi hale, a ua loaa aku ka wahine Pukiki o ka hale. Iaia oia i hoopunipuni aku ai he mau moa kana a hoea mai ma ka moku, a ua nele oia i kahi dala ole e uku ai i ka uku moku. Ua mea aku oia e hoolilo aku i ua mau mea la ana no ke kumukuai oluolu loa, a mamuli o ia oluolu i ake mai ai kela wahine e lilo iaia, a i lawa no a noi aku ua o Puahala i hapalua, ua loaa koke mai no ia mea, me kona hooia aku no hoi ke loaa mai kana ma o a moa la, hoihoi hou aku. Aka, aole i loihi loa kona hala ana, lohe ua wahine la i kona ano, a haawi koke ia i ka makai a paa ana i ka Poaha iho la no ke apuka. Imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poalima nei, ua ae okoa oia i kona hewa a ua hoouna loa ia no Kawa e hana oolea ai no umi la. Ua hoaano ae no hoi oia imua o ka Aha e kikoo aku ia Dole, Damona, Wile Kamika, Wiliama, Kale Kulika a me ka Rev. H. Binamu i poe hoike nona, aole nae i aeia. Me ka maalea nui no nae ua o Puahala i noi aku ai i ko ka Aha hoopai oluolu mai iaia, oiai, he wahi hapalua wale no kana i apuka mai mai kela wahine mai. O Kawa no kona wahi pono, oaa ka ai a me ka ia me ka hoopunipuni hele ole e apuhi ai a e apuka ai ia hai. A lelo, ua kolohe.

Hoikeike Kii ma Kawaiahao.

            Ma ka po Poalua i hala, Mar. 13, maloko o ka luakini o Kawaiahao, ua malama he hoikeike kii o ke kulanakauhale mai o Ladana, a ua nui a lehulehu na poe i naue aku e makaikai i na mea i hanaia. Ua hoikeike pakahiia mai na kii like ole o kela a me keia ino me ka heluhelu pu ia mai hoi o ka moolelo e Mrs. Gans ma ka olelo haole a na Luka Wilikoki i mahele ma ka olelo Hawaii, a ua piha makahehi ke anaina.

Aha Hoohikilele Haili.

            Ua hoea aku he poe wahine o ka Ahahui Aloha Aina ma kahi noho o ke Aliiaimoku, ma Wasinetona Pa, i ka po Poakahi i hala, a ua hoohikilele nui aku i ke Alii ma ka haawi makana ana aku he elua mau papale io pu me na lei pu no, i pakaia a ano like me ka pua lehua o kakou nei. O kekahi makani iho a lakou i haawi aku ai, he kahili no i hanaia mai ke pu mai, a ua koku pua lehua no kea no i hakuia iluna o kekahi kano kauwila. Ua lilo keia mau makana ohohia a hiwahiwa a na wahine, malalo o na alakai ana a Miss Lucy Peabody, Mrs. Mary K. Stillman, Mrs. C. L. Hopkins, Miss Hattie Hiram a me kekahi poe e iho i mea mahalo nui ia, e hoike ana no hoi i ka pipili mau o ke aloha Alii iloko o ko lakou mau houpo.

Hale Pau i ke Ahi.

            Ma Kaalawai, ma kela huli ma ka hikina aku o Leahi, ua pau iho la i ke ahi i ka La Pule i hala, la 11 nei kekahi hale no ka mea Hanohano Akoni Rosa, oia hoi ka hale e nohoia nei e Aberahama Kaiwinui, ka mea nana e malama nei ia kahua. Ua hele oia a me kona ohana i ka wa o ke ahi a aohe wahi opaha lawe, ua hao no ke ahi a pau loa.
            Elua mau keiki li lii i hopuia me ka manaoia na laua i kuhi ke ahi, oiai ua ikeia ko laua holo ana mai ka hale mai a i ka Poakahi iho i u noho ae ai i ka Halewai no ke puhi ahi a hemo ae no malalo o na bona. I ka Poaha nei i hooloheia ai iua o ka Aha Apana, a ua hookauluaia ka hookolokolo ana aia a huli hoi mai o Akoni mai Kauai, oiai, aia aku nei oia, ilaila i ke kau o ka Aha Kaapuni. Ua pae mai oia i kakahiaka o nehinei.

            He nui ka uamunamu o ko Hilo poe no kela ano pooleta hou, aole hoi o ko Liliuokalani.

Hala i ke Ala Polikua a Kane.

            I na hora kuluaumoe o ka pawa o ia po a komo aku la i na hora o ka wanaao, ua haalele mai la ke aho hope loa o Samson Palama, mahope o ke kaa ana malalo o na kipona a ka mai fiva ikaika no na la helu wale no. Oia kekahi o na kakauolelo o loko o ke Keena Kakau Kope Aupuni no kekahi mau makahiki loihi a hala wale aku la nolaila no ma ka hana i ka Poalima, la 9 nei, ua loaa iho la oia i ke ano omaimai a ua hoi aku no kauhale, a o ka pau no ia o kona ikeia ana i ka hana. Ua piha paha iaia he 25 a oi aku o na makahiki ma keia ola ana, a ua haalele iho he wahine me ekolu keiki, a he kaikuahine kekahi a me ka ohana no a pau e noho aku me ka paiuma ana nona. Ma ke kula aenei no o Kahehuna kona hoonaauaoia ana malalo o ka Rev. A Mak@@koki, a ua noho hana mua oia no ka wa pokole ma ko Paulo Numana keena loio, a mahope iho lilo i kakauolelo kope no ka mahele oihana Aupuni i hoikeia maluna ae. Ano koke iho nei no oia i kuai ai i pahale a kukulu i hale nona ma kekahi o na pa aina o H. M. Dao. Ua maneleia kona kino kupapau a waiho ma ka ilina o Kawaiahao, malalo o na lawelawe haipule ana a ka Rev. H. H. Paleka. Ua ukali kona mau noa hana pu, M. K. Naku ma, I. Ihihi a me Geo. Rosa, ma kana huakai hope. Nui ka minamina o ke poo oihana iaia.

A.W. HAALILIO.

Ma ka hora 2 o ka wanaao Poakolu, la 14 o keia mahina, ua haalele mai la i keia ola ana o

W. Haalilio ma kona home ma Waipio, Hamakua. He kupa a he kamaaina oia no ka Ua Kanilehua. Ua make mua kana mau wahine mare elua. Ua noho lawelawe i ka oihana Luna Helu a me Luna Auhau mamua a noho maauaua ai malalo o a Mea Hanohano Samuela Paka. He hookipa i na hoa’loha mai ka ulu i ka wekiu a i ka ulu i ke kuahine, o ka Moi Lunalilo kona haku ponoi.

Mau Ulia Holo Moku Lehulehu.

            Mamua iki iho o ka holo ana aku o ke Kimo Maki i ke ahiahi Poalua i hala iho la, ua halawai iho la kona malamamoku me ka ulia ehaeha. Iaia e ku ana ma kae o ka lua uhao ukana o luna o ka oneki, ua kapeke iho la kona wawae a haule aku la oia ilalo, o ke poo mamua, a ua loaa he eha inoino, a makawalu ka hele ana o ke koko. Ua hapaiia ae oia e na luina a mahope iho ua lawe loa ia no ka Halemai Moiwahine, a ilaila i ikeia mai ai, ua owaka kona puniu. A hiki mai i keia la, ua loaa iaia ka oluolu.
            I ka mokukuna Ka Moi i ku mai ai ia la no i loheia mai no ka u ia i loaa ia Kekuewa, kekahi o kona mau luina, oiai e hoolele ukana ana ma Kaholalele, Hamakua, Hawaii, a ua inoino no hoi ke kai ia wa. He pahu ke hiuia ana a moku ke kaula ua haule mai la ua pahu la a loaa pono oia ma na wawae, a ua haki pu a elua, o ka wawae hema malalo aku o ke kuli a o ka akau hoi ma ka uha. Ua laweia oia no kula e lapaau ai.
            A ma ka Malulani mai hoi o kakahiaka Poakolu ae, a oiai ma ke ala moana, ua halawai iho la kekahi mea hoomau aila i a enekini o ia moku me ka ulia eha. Oiai ka moku e palau ana i na ale, mahope o ka haalele ana aku ia Punaluu, a e lula ana i o a ianei i ka ua mea oka nui o ka ino, ualoaa mai la ke kuekue o kekahi wawae i kekahi o na mea hana, a ua weluwelu pu ae ka io a me ka alualu o ia wahi. Ua lawe loa ia mai no Honolulu nei e lapaau ai, a ua loaa iki kahi maha i keia wa.

Ke Peku Hoki a Kamakaia.

Mai kekahi makamaka mai o Hawaii Nui a Keawe, o ka la 14 nei, i loaa mai ai keia

malalo iho, a ua lawa no hoi no na mea i manaoia.

Ma ka nupepa Holomua, ua ike iho au i ke peku hoki a S. K. Kamakaia, i kupono loa i ka piko o Alapaki, e loaa ai keia ma’i nui i ua poo welo hanaino nei i ka pihulu a lakou, he mea i hana ole ia e na wahine Hawaii. Maikai loa kela puupuu oolea i ka lae o ua poe welo pakaha nei, hilahila wale, e panipani nei i na oihan Aupuni. Ae, ke kau aku nei na maka o ka manaoio maluna o ka Mea Mana Loa, Nana no e kakou mai ka ka aoao pono, ma o ka waihoia ana aku la na ka Peresidena ka hana. E ola o Hawaii i ke Akua!

Ke hoomaemaeia nei ke Kalaudine iluna o ke Alahukimoku, a auwina la apopo no holo no kona mau awa mau. I kakahiaka Poaono nei oia i ku mai ai, he hookahi la mamua ae o kona wa ku mau, no ka nui ukana ole no.

Ma ka Malulani mai o kakahiaka Poakolu I hala iho la i hoea mai ai o Kapena Le Baliseta, o ka mokupea Hilo i ili ai, a me kana wahine. Ua haalele aku ke kapena i ka manao hoopakele ae i ka moku. Iloko o na hoao ana a ka Hope Makai Nui o Kau a me kahi poe e ae e au aku a ka moku, ua hiki ole loa ke lihi launa aku.