Ka Makaainana, Volume I, Number 13, 26 March 1894 — Page 1

Page PDF (880.97 KB)

Ka Makaainana.

BUKE I – Ano Hou. Honolulu, Oahu, Maraki 26, 1894. HELU 13.

HAWAII NO NA HAWAII ALOHA AINA.

He Kuahana a ka Aha Hooko o ka Hui Aloha Aina.

O ke Kupaa, oia no Kakou Lanakila.

            OIAI, ke manao nei ke Aupuni Kuikawa e kahea I aha elele hana kumukanawai no ka hoomakaukau ana i kumukanawai hou no Ko Hawaii Paeaina, e ae ana nae i umukumamawalu wale no elele e kohoia i keia manawa o na Aha Hooko me Kuka o ke Aupuni Kuikawa, he umikumamaiwa ka nui o ia poe, a o lakou iho la no ka hapanui o ka aha elele e manaoia aku nei; a nolaila, ua hiki wale no ia lakou i na manawa a pau ke hoopio i ka makemake o ka lahui Hawaii; a
            OIAI, ke manao hou ia nei e haawi aku i ka pono koho balota i na haole a pau e noho ana iloko o ka aina ma ka la 1 o Ianuari, 1894, a mamua ae paha o ia manawa; a oiai no hoi, e koiia ana kela a me keia mea koho e lawe i ka hoohiki e hoohaahaa ai i ka hanohano o ka lahui Hawaii, me na hana maa kahiko a me ka hooponopono Aupuni kuokoa ana o ka lahui Hawaii, a he hana kue maopopo loa hoi ia i ko kakou mau pono ma ke Kumukanawai; nolaila, e
            Hooholoia, ke noi ikaika aku nei makou i na lala a pau o ka Hui Aloha Aina, a me na Hawaii manao hana like, e hoomamao mai, mai ke komo pu ana aku iloko o ke koho balota e hiki mai ana no na elele i ka aha elele e manaoia nei, a ke kauoha maoli ia aku nei no na lala a pau o ka Hui Aloha Aina aole e lawe i ka hoohiki i hoike ia ma ke kanawai koho elele a hana paha i kekahi hana e ae iloko o ke koho balota i hoike mua ia ae la, a i ole, komo paha iloko o na hana e hoopoino ai i ka lahui Hawaii, a malalo o keia mau kumu ae la, ke hoopii aku nei ka lahui Hawaii (Hui Aloha Aina) imua o ka Mana Hooko a me ka Mana Kau Kanawai o ka Lahui Amerika.
            MA KE KAUOHA.
JAS. K. KAULIA,
            Kakauolelo Nui o ka H. H. A. A.
            Maraki 22, 1894.

He Mokukaua Iapana Hou.

            Elua oeoe o ka hale wili mahu o Luka i kani ae i kakahiaka nui Poakolu iho la, e hoike ana eia ae he mokumahu ke holo mai nei, a ua lilo ia i mea hoopioloke no ka manawa, no ke akaka owai ole la ia moku, eia ka auanei he mokukaua Iapana hou, nona ka inoa o Takachiho. Ua hookomo mai oia a mo-ku ae ma Ewa iho o ke Kamepiona, a mai Iapana loa mai nei no oia iloko o 15 la holo, oiai, i Maraki 6 nei kona haalele ana aku ia Iokohama. Iaia no iwaho ua haawi mai la oia i na kipu aloha ana no ka hae Hawaii, a i ke komo ana mai a kaalo mamua iho o ka ihu o ka Piladelepia, ua haawi aku oia ia ki pu aloha ana no ka Adimerala Amerika, me ka panaiia mai no hoi. He moku pokii oia no ka Naniwa, o 3700 tona, a he 360 ka nui o na kanaka, pau pu me na alii Lehulehu kona mau pu o luna, oia hoi, he 22 pukuniahi mawaho ae o na pu liilii iho; a iwaena o keia heluna he ewalu mau pu nunui mahope e uhao ai, elua pu ki awiwi, umi pu Gatalina, umi pu Nodenefele, a pela aku. Ma Enelani no kona kapiliia ana e Limaikaika a ua hookahi no paha ka hoolana like ia ana me ka Nawiwa, a aohe i oi ae ka nui o kahi i ko kahi, ua like no laua a like. Mahope mai o kona haalele ana aku, ua halawai oia me na makani oolea mai ka akau-hikina aku. E hala ana paha he elima malama iaia ma keia mau kaiaulu, a i holo mai nei no no ka hana hookahi e like la me ka Naniwa, ke kiai ana i na pono o na Iapana maanei. Ke hala ae he mau la ma Kou nei, e holo kaapuni aku ana oia i ka Paeaina nei. Ua lono ia ae e holo aku ana oia no Kauai i kahi mau la o keia pule, e nana i na Iapana malaila.

Hopuia no ka Hoeueu Kipi.

            Ahiahi Poalima nei i hoopuka ae ai ka Lunakanawai Apana, ma ka hoohiki ana a ka Loio Kuhina, he palapala kauoha aole hoi he palapala hope e like me ko na poe hookaa ole i na auhau kino, no ka lunahooponopono o ka Holomua namu, E. Nore, no ka hiki ae imua o ia Aha i kahi kakahiaka ae no ka hoopuka ana i na olelo hoalaala kipi ma ka pepa no o ia ahiahi. Imua o ia Aha i ka Poaono nei i hoea aku ai oia me kona mau loio, P. Numana me Kale Kalaikona, a ua hoopaneeia a ka Poakolu iho.

Makai Kaulio Hana Uko Ole.

            I ke aumoe o ka po Poaono, la 17 nei, ua hopuia he eha poe haole maluna o kekahi kaa, oiai lakou e hoi nui mai ana mai Waikiki, e kekahi makai kaulio Olelo E, nona ka inoa o Wagana, ma keia huli o Kamaki Kuea, no ko lakou hooholo nui loa i ka lio. Hoea nui ae i ka Halewai a hookuuia no. A ia wanaao iho no, ua hopu hou ia no lakou e ua makai kaulio la a me Kewiki Kaluniuibaga, a hoea nui hou ana no i ka Halewai. I keia hana ana ua paa elua o lakou, aka, ua hemo ae no malalo o ka pelaia ana. Oiai malaila, ua lawelawe inoino ia lakou e Kapena Anaru a me Pakipa Rosehila, a o ka inoa hope hoi ka i pai ia Ata Waila, kekahi o ua poe la i hopuia. Imua o ka Aha Apana i kekahi aka Poakahi ae, ua hookuuia o Ata Waila, a koe o Keoki Kavanaga, ka mea nana i hookele ko lakou kaa, aka i ka hookolokolo ia ana i ka Poalua ae, ua hookuuia oia. I ka Poakolu mai hoi, ua hoopii o Kavanaga ia Anaru no ka hoeha, a i ka Poaha nei hoi, ua hookuuia oia mai na hookauhihi ana aku o ia hoopii.
            Imua o ka Aha, i ka nieniele ia ana o kela makai kaulio e ka loio, Kale Kalaikena, ua lilo oia i mea hoakaakaia no ke kohu keko, a ua hoike okoa ae oia ua kauohaia oia e ki i ka pu i kekahi mea ana e makemake ai e hopu, ke hoolohe ole mai i ke kauoha, a ina hoi e paa a hoao e holo mahuka aku, e ki no, aole o ke ki hoomeamea wale, aka, o ke ki no e make ai. O ke kumu o keia, ua hoani oia i kana pu i kona hopu ana i kela poe ae la.
            Ka i no hoi o ka pau ae la ia o a hana uko ole a ua makai la, eia no ua hana i ke aumoe o ka po Poalima iho la. Oiai o Mrs. Afona me na kaikamahine a me eha alii manuwa e holoholo kaa nui ana maluna o kekahi kaa nui huli aku a huli mai, a e himeni, akahele nui aa no, a ua hala aku mauka o alanui Liliha a komo i alanui Kula, holo paukiki ana ua Wagana la, a o ko lakou hoea aku no hoi koe i kauhale, pa ana kauoha a ua olalau a hopu ia lakou a pau no ka holo nui a me ka walaau po. Aole i ae kela poe kane e laweia na wahine i ka Halewai, nolaila, ua hoihoi loa ia lakou a waiho i kauhale, a o na alii manuwa ka i lawe loa ia a ka Halewai, a ilaila mai hoi pau nui i ka hookuuia mai hoi pau nui i ka hookuuia a hoka hou no ua Olelo E ike ole loa nei i ka namu Enelani. O ka uku no keia hana hope a ua lalau la, oia no kona hoopauia ana i ke ahiahi Poaono nei ma ke kauoha a ka Loio Kuhina.

Ku Maoli no i ka Hoka.

            Ano ku maoli no kekahi haole makemake hana i ka hoka loa i keia mau la iho la. Ua hoolaha ae kekahi haole ma ka Buletina no ona kauwa hana, a mamuli hoi o ia ua lehulehu na poe noi. Hookahi o keia poe ua kupono, a ua manaoia iaia e loaa ai ua wahi hana aia. Komohia iho la ka manao iloko o ua mea noi la i mea nona e oi loa aku ai o ka ka pono, oiai, he lala oia no ka Ligi Amerika, ua hele aku oia i palapala nona mai ka mahele imi hana o ua Ligi ala. Eia nae, mahope iho o ka heluheluia ana o ua palapala la, ua oleloia mai e hele pela. Ke noonoo nei ua wahi haole la heaha iho la hoi kona kumu i hoka ai mamuli o kela palapala a o ka hiki ole ke heluhelu nui loa ka apiki a akaka ole kana e hana aku ai no ua Ligi ala, a malia e hoopii paha ia ua haku la ona ana i manao ai no ka uhaki aelike.

Aihueia mai na Eke Leta.

            Ua hopuia iho nei o Kanohokai, he luina no ke Kinau mamua no ka aihue ana he $150, ka waiwai o kekahi Pake. Ua hanaia ua aihue ana la i ke Kinau e holo mai, ana mai Hilo mai a Maalaea, i Feberuari 12, a ia wa i weheia ai ke eke leta a laweia he palapala me kekahi kikoo dala o loko no $150 i ka hui o Burua Ma. Elua mau luina i hopuia iho nei, a mamuli hoi o ka huli ana ae o kekahi i hoike no ke Aupuni ua hookuuia oia a hookolokoloia kekahi. A i ka Poakahi i hala i hookolokoloia ai o Kanohokai imua o ka Aha Apana, a ua noi ae kona loio, J. M. Poepoe, e hookuuia oia, oiai, ua hanaia ka hewa ma ka moana a aohe mana o ka Aha Apana o Honolulu e hookolokolo ai i ua hihia la. Ua hookauluaia ka olelo hooholo a kahi manawa.

            Ke pupuahulu nei ka hopuhopuia o na poe hookaa ole i na auhau kino. E wiki, i piha koke ae hoi o Kawa a ahu iho ka pala.
            Ua aui ka la o nehinei hoea mai ka mokumahu Kina mai Kina a me Iapana mai, he hookahi la mamu ae o kona manawa, a hekau no iwaho, oiai, ua paa ka uwapo Pakipika i ka Warimu. A i ko ka Warimu holo ana aku, ua komo mai oia a pili ae malaila. I keia awakea oia e holo loa aku ai no Kapalakiko.