Ka Makaainana, Volume I, Number 13, 26 March 1894 — Page 4

Page PDF (889.12 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 26, 1894.

KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.

W.H. KAPU,
Luna Nui a Lunahooponopono.

F. J. TESTA (Hoke),
Puuku.

E hoopuka mai ia aku ana i kela a me
keia Poakahi o na pule a pau.

UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope - $.10
No Hookahi Malama - .25
No Ekolu Malama - .75
No Eono Malama – 1.25
            Ina e hookaa mua ia, penei iho ka
auhau ana:
No Ekolu Malama - $.50
No Eono Malama – 1.00
No Hookahi Makahiki – 2.00

POAKAHI, MARAKI 26, 1894.

KA NINAU O HAWAII NEI.

            Nele hou no kakou i na lono no kakou nei ma Wasinetona mai. Oiai, aole i hanaia e ka Aha Senate, nolaila, aohe no he wahi mea i mahui iki ia. Ua lonoia mai nae ma ka la 30 ae, a mamua ae paha, e hapaiia ai ka noonoo (hou) ana no kela hoike kapakahi a piha hoopunipuni a SenatoaMogana. A o kekahi hoi, ua lilo ua hoike la i mea nema nui ia, a ua molowa loa ia hoi keia kumuhana, a hookahi no akenuiia, oia no ka pau ae, oiai, he mau kumuhana e ae no kekahi i oi aku ka waiwai no ia Aupuni mamua ae o keia ninau. Ua manaoia ma ka la 31 ae e hookuuia ai ai ka Ahaolelo. O ka mea hoi e pili ana no kela mana pai mahanahana i hoikeia ma ka helu i hala, ua lonoia e haule ana no kela manao hoopau i ke Kuikahi Panailike. Eia nae hoi, ma na palapala i loaa mai nei i kekahi poe o kakou mai Wasinetona mai, ua hooiaia mai e pono ana no kakou i ka Aha Senate, aohe e nele, a e kakooia ana no hoi o Peresidena Kalivilana. He nui ka manaolana, a ua kauleoia mai hoi aohe make hoolohe wale i na olelo hoonuinui ano ole a na nupepa. A o ia no hoi ka ka lahui e kakali hoomanawanui nei. Hoea mai ana no ua moku a nele, kakali aku ana no, a pela mau no a hiki wale mai no i keia wa. O ka leo koe a pane mai, alaila, hooko aku hoi ka lahui.

            ME keia helu e pau ai keia hapaha o KA MAKAAINANA nei. Nolaila, ke kauleo hou aku nei no makou i ko makou mau luna a pau loa e hoomaopopo mai i ka lakou poe lawe ekolu malama no ka lawe nui hou aku paha no keia mau ekolu malama a hoomaka aku me keia helu ae. E kala no makou i kauleo mua aku ai, a eia no hoi makou ke panai hou aku nei ia kauleo ana. Mai hoohakalia mai, i maopopo ai hoi ia makou ka mea e hana aku ai no na pepa o keia mua iho, hoemi mai paha i ka heluna e paiia nei, a i ole ia, hoomahuahua aku paha. E eleu mai!

MAI NO A KOHO IKI!

            Oia no ka makou e kauleo aku nei i ka lahui oiwi i keia wa, e like no me ia a makou i uwalo aku ai ma na helu i hala ae. Oiai hoi, o Mei 2 a hoea mai ka la koho balota a ke Kuhina Kalaiaina i kukala aenei no na moho o ka aha elele hanakumukanawai hou no na pe Pi Gi pakaha a aihemu o kakou nei, oia nae hoi ka makou e olelo e aenei no aole loa na oiwi kumu i aloha i ko lakou aina a me ka Nohoalii e puni aku ana ia hana hoopalaimaka wale mai no ia lakou, no ka mea, ua ike lea ia a ua ahuwale loa ka nanehuna a punua peepoli hoi a ua poe mailuilu la. E hoomaopopoia no hoi he kumuhana na ka lahui i iini nui ai ka loaa ana i ka aina nei o ona kumukanawai hou ma kahi o kela i loaa ai ma o na winiwini la o na elau pu i 1887, a me ka makemakeia no hoi na kekahi aha elele i kohoia e noonoo a e hooholo i ua kumuhana la, he mea imua o na kiionohi a iloko hoi o na puuwai o ka lahui kumu. I ka hoomaopopo iho, me he mea la na ia ike no o keia poe i ko ka lahui iini no ia mea, manao nui ai no hoi o ia no hoi ka lakou maunu e kiola mai ai na ka lahui e apo aku, a ke apo ia aku hoi, alaila, manao ae ko lakou ola.
            No ke kanawai koho balota hoi a ua poe nei, oia hoi ka kakou e noonoo pono iho, i hoohewahewa ole ai hoi kakou. He 18 poe a lakou i makemake ai e kohoia, oia hoi, he 6 no Oahu, 5 no Hawaii, 4 no Maui a 3 no Kauai, me ko lakou 19 i keia wa, hui he 37 o ua aha elele nei. E ike lea ia no hoi aia no ia ua poe mailuilu hana kapakahi la ka hapanui iloko o ia aha, a heaha mai ana hoi ko ka lahui lihi launa aku. Aia no hoi ma ua kanawai la ua loaa i kela a me keia mea koho ke kuleana e kiola i kona mau koho ana maluna o kekahi moho hookahi a elua paha. Ina ma Oahu nei kahi mea e koho ai, ua kuleana oia e koho no eono poe, aka, ina oia i makemake i hookahi wale no o ia poe eono, alaila, e hiki no iaia hookahi ke haawi i kona kuleana koho no eono poe no ka mea hookahi ana i makemake ai, a like ia me eono balota a koho ana paha i loaa ia mea hookahi wale no mai kekahi mea koho hookahi aku.
            A ina pela ua poe ole wale nei e hana ai ma na wahi e aku a puni ka paeaina, o lakou ana no ka oi, a lilo no ka hapanui o ka lahui i hapauuku haalele loa imua o ua poe omilumilu kakauha nei. Ua oi loa aku hoi, aia no ma ua kanawai koho elele la he hoakaka, ina ka mahope iho o ka lawe ana o kekahi mea i kohoia i ka hoohiki pili oihana e kakoo ana i ke Aupuni Kuikawa a hana a kamailio paha i kekahi mea kue i ua poe la ma ka hapanui, ua hiki no i ua hapanui la ke kapae i ua mea la mawaho ae o ia aha elele. O keia nae hoi ka hana a makou e olelo aku nei he keu a ka hoonana a me ka mahaoi maopopo loa o kekahi hapauuku i loaa ole ka aponoia e ka lahui e hehiku mai i na oiwi.
            Aohe a ka lahui mea e hopohopo ai no ka hookoia mai o ka pono o Amerika Huipuia, oiai, aia imua o kea o holookoa kela kuahana a Peresidena Kalivilana no ka hoihoi ia ae o ke kulana a e like me ia mamua, a aole loa hoi he wahi hoohaili a kahoaka iki paha ua haalele oia ia manao hooko pono ona. Mamuli hoi o ia hooia i hoouna mai ai o Farani i Komisina hou me na palapala i ke Aupuni moi, aole loa i ke Aupuni o Dole ma. He neo ia mea, a eia no hoi ua Komisina la ke noho nei me ke kali ana no ka wa e hookoia mai ai o kela kahua alakai. A o keia hoao a hookamaemae ana hoi a ua poe mailuilu la e paepae ai i ko lakou aoao, i wahi hoi e manaoia mai ai ma na aina e ala ka lahui kumu me lakou, ua lilo hoi i io pahulu e hoopailuaia ai e ka lahui. E hoomau nui aku no hoi i ka hoohana ana i ua kumuhana la, a aole no e nele ana e like no hoi me ka makou e hilinai nei, ko lakou hoohokaia mai me ka heluna nui ole o na kanaka e lawe i ka olelo hoohiki kakauha a lakou a me ka piha ole hoi o na noho ma na wahi halawai.
            Nolaila, ke uwalo aku nei no makou i ka lahui kumu mai Hawaii a Niihau, ke hiki mai ua la koho balota nei o ua poe oehaa nei, e kauhale aku no ia noho ia, a e hoole loa mai hoi i ka ike mai i kekahi poe e hooponopono nei i ke Aupuni aole ma ka aoao o kekahi poe, i ku ole hoi i ka hoihoiia, i makee ole ia hoi e kekahi oe a ua hoowahawahaia hoi e na poe a pau. Eia nae hoi, ma na kahoaka o na mea e ikeia nei, me he la e like no me ia e lonolonoia nei ua loaa mai nei he palapala i ke Aupuni oehaa mai Wasinetona mai, a ua olelo wale ia na Senatoa Mogana a me kahi poe e ae paha i haku, e kauoha mai ana e hana lakou nei i kumukanawai iaula a e kohoia hoi i aha elele, a ma ia hoi e hooikaika aku i ko na oiwi komo pu aku ma ia hana a kukulu ae i Aupuni Repubalika, a ina aole ka lahui e laulima pu aku ana, alaila, ua pau lakou a o ke alii loa ae no ka hopena o ko lakou wahi aho, no ka mea, aole loa ko lakou Aupuni e hiki ke ikeia mai e na Aupuni e hiki ke ikeia mai e na aupuni e ae o kea o nei. Pela no hoi makou i hoaiai mua aku ai, a oia no hoi keia e uwalo aku nei mai hui aku kakou, aka, e ku mai no i ka wa, a e waiho aku no ia lakou e hana mai i ka lakou mau hana, a nawai ana la lakou e ike mai.

HI KA PA, HI KA MALAU.

            Hu ka aka i na loea Pi Gi mailuilu iloko o ko lakou Ahaolelo o ka Poaha iho la. Ua kaumaha poluluhi lakou, ua pioloke, ua pukaka a ua hiki ole loa ke hoomaopopo i ko lakou hopena e hoea mai ana, ua hele a kau i na nuku, ua puu na maka, ua hemo na alelo a ua walewai na waha i ko lakou mau haae iho. Aole loa lakou i malihini i ka lahui Hawaii, a ua maopopo lea hoi ia lakou aole loa e hiki ka lahui oiwi ke hookokonoia e lilo lakou i poe kipi i ko lakou aina a i ko lakou Aliiaimoku paha, a no ia kumu lakou e lawelawe a e hoolala nei i na anuu a pau e puni aku ai ka lahui mahope o lakou, me ka manao e huli aku ana kahi poe a hoohiki aku e kakoo i kekahi aupuni i ike ole loa ia, a aole hoi i kukuluia a hiki mai i keia wa mamuli o ko ka lahui ae a koho ana paha. Ua hoomohala ae la o Alekanedero Iana, ka luna nui o ka Hale Hana Hao Honolulu, imua o ua poe loea la me na eheu hamama upoipoi ole iho ma kekahi kualehelehe loihi ana imua o Kolekaaka, e noi ana no kekahi hoikeia mai ina paha he manao maoli io kahi o Amerika Huipuia e hoihoi hou ae i ke Aliiaimoku iluna o ka Nohoalii, a me ka olelo ae hoi kahi i na olelo ano kikaho i hiki ole loa iaia ke hoomaopopo a ke hooia ae nona iho. A oiai, o ka lahui Hawaii ka i makemake loa ia e komo pu aku ma ke kukulu a hookahua ana ae i ka lahui kumu e hoihoi hou ia ae ana no ke Aliiaimoku me ka ikaika, nolaila, he mea pono loa hoi e hoikeia ae kekahi mea e pale loa aku ai ia mau manao lalau a kuhihewa o ka lahui.
            No ka makau o ua poe pakaha la o hoihoi hou ia a eke Aliiaimoku, nolaila mai ke kumu o kela noi okoa ana, a oia hoi ka kahi uha Haki o lakou, ke Kuhina o ko na Aina E, i hooawiwi ai e huli ma kona keena a huai ae la he palapala na Kuhina Wilisi i kakauia i Feberuari 14 i hala, e hoike aku ana ua hoikeia mai iaia e kona