Ka Makaainana, Volume I, Number 13, 26 March 1894 — KELA A ME KEIA [ARTICLE]

KELA A ME KEIA

He aha halahula ko luna o Filadelepia i keia anwina la. I kahi 1a o keia pule e hoomaha ai na kula a pau no elua . pole.;-. : ī keia La Pula ae, Apenla Fulu, e ku mai ai ka Arawa inai ka lieaia mai/ Ua holo a«fu ka mokumahu okohola Belevidia i ka Poaha iho Ja iio ka Alika. Ma ka hoike a, kekahi nupepa Pake, ua haalele aku ia Kina 110 Auseteralia hē ehiku mau mokukiaua Pake. Ma ka. Iwalani © kakahiaka o nehinei i laweia mai ai he 50 poe lapan& liaalele hana no Mana KūuaL i ka Poakolu iho la i ku mai ai ka mokumahuokoholi Hawaii A!ekanebera, a i kahi la mai no i holo loa aku ai no Alika. Kakahiaka nui o nehinei i ku mai ai ka Warimu, mai ka akau mai, a i ke ahiahi molehulehu iho no i huio loa aku ai no ka hema. Ua paniia ka halekuai Heiau o na Paikini i ke ahiahi Poaono nei, no ka nui paba oka aie, malalo o ke kauoha a kekahi mea o Kapalasiko. Ma ke kakahiaka Poalima iho nei, hora 9, tia hanau uaai ia na ka a K. W. Lualualei he keikikanie ma ko laua "ht-cue ma Kawa, Honolulu. Ua kipa ike like ae na kapena o na mokukaua lapana i ka Poaha iho la, ama ia hope iho ua Mpa pu aku iluna ona mokukaua e ae. Eia iio ke mau nei ka nokeia o na ilio mekala ole i ka hoohei kipuka kaula ia. He aoa okoa nui mai paha koe o na owāM o ke Aupuni oehaa. I kakahiaka Poakolu iho la i huli hoi mai ai ka mokukaua lapana Naniwa mai kana hua- ' kai aku nei i Hilo Hanakahi © ka Moku-o-Keawe. Ua malama ae na Ekalesia o Kaumakapili me Kawaiahao i ka. hoike hapaha o ko laua mau Kula Sabati i hehinei. Ua emi loa na Kula Sabati i keia wa, aole hoi e like me na wa i hala. Ua kipa ike pili oihana aku ko Beritania Nui Kuhina ia lu--o ka mokukaua lapana Takasiho i ke awakēa Poaono nei, aua haawiia mai no ha ki pu ? aloha āna iiona e like me koaa kuiana.

Ua liooleleia mai iuka nei i | ka auwiua l'a Poaha» nei, he 385 : luina o 'na mokukaua lapana o ku uei, a me he mea lilo ia ■ i" meā lioohauoli .no lakou. ' Ma ka halawai mau o ka ! Oia i k;i auwina la Poakulu iho | la, ua hoohol oia, e hoo mau i a aku ' no ko. Goto lawe'lawe la- i paaia ana i na poe mai o Kuluwao. Piha mau na auaina haipule ma na iuakini o Malieokainalu a me Saua Anaru i ka Poaliina Maikai nei a me nehineii, a lehu- ' lehu no hoi na poe i hapakemaia, Ua huli hoi jciai ka Ilamuku, i kak*hiaka Poaono noi, inai Kauai mai, a aohe no i oluolu ae. Eia nae,*aohe ana pala aku nei o , laila me na Kepani haaleleliana Uaholo loakela kanawai koho elele a ua Pi Gi i ka Poaha iho la. oka hooko aku koe i'ka han», a iloko o Mei i\ aenei e malamaia ai ke kohohalola ana. Na ke Kimo Maki i ka Poaha iho la i lawe mai i ka lono no ka nui oka īno i ua a me ka uwila ma Kauai, aua ihiki ole loa na ukana ke hooleleia ma Kalihiwai. Elima poe haole malihini, me he poe luina la i iiele i kahi hana, i noi ae i kakahiaka Poalima nei e komo ileko o ka oihana kaua» Pi Gi, aole nui nae i makemakeia no keia wa. He pahu me 20 pu raifela o loko ka i laweia aku mai ka halekuai o Kalinipama Ma, i kakahiakā Poalua I hala iho la, a lolani Hale maluna e kekahi kaa hali ukana. Ua lono wale ia eia o Walata G Kamika, lunahooponopon o ka Hokn, ke manao uei e aliai loa aku ka pupuhi i na kaiaulu okoa aku; me ka manao hou ole e kuewa hou mai no keia mau kaiauin. Ua kipa ike ae.o Adimerala Iwini ia !una o ka Naniwa i ka Poaha iho laj a i ka hoi ana ua ki pu aloha ia mai. Mahope iho ua kipa ae oia iluaa o ke Takasiho, a oia haawina like no.i ka hoi aua. Aperila 14 ae e hoea mai' ai ka . mokumahu Kina ianei mai K a p a 1 a k ī k o mai. Oia aku ann ka, mokumahu mna loa e ku m u ai mai Kapalākik » ā.ekolu la mali|)pe iho e ku mai a: ka Mariposa. Apopo.e hookolokoloia ai kela kuke hou pahi o ke kiapa S. C. I ka Poaono nei i noho ai ka Aha kolonelo no ka neonoo ana no ko Kauhane kumu i make ai, a ua hookauluaia ka olelo hooholo. O ka Poalima nei ka Poalima Maikai. Ua paniia Jco T,H~ Kewiki Ma mau halekuai ia la a po. Awākea a aui ae hoi ka la, paa kekahi mau halekuai e ae a me na keena oihaīia Aupuni. O nakula kekahi i hoomaha. • i* i ■ Ua kipa ike pili oihana aku o Adjmerala Iwini, i iikaliia e Kuhina Wilisi me Kapeha Baka oka Piladelepia, a haawi aku i kona aloha hope ia Dole a me lakou iho lio a pau. Ua kuku na koa ma ke alo o Hale ame ka hana pu. Pau ia, kono aku ka Adimerala ia Doie pia iluna o ka Piledelepia e paina ai 1 Ka hora 2 o la auwina la. , Ua pau nui aku i.kai, a i ka holo ana a me ka huli hoi ana mai, ua uina ae he 21 pu aloha no ua o Kolekaaka ma. Ilio.lo no na pilaii © napoe ukali.

Ua oīuoln o Kaouli, i ho«aia ai i ka pahi e kela kuke hiena o ke kiapa S. o.' Alan.i, a ua hiki hoi' TĪO pnka oia a eia ,ke 'h'elo nei mc ka ohiolu. Aole poe i koho ae no na rnahelekopau o Ewaa me Makaweli, ma ka lio.aoia ana e kiKlnla i ke Poakolu iho la> ina ko Leve &eoua kuilak. j Ua hooieleia ua laina a mc na koa malina o ke Kamepiona ■ i ka Poalinaa Māikai nei no ka liele pule, malalo a ke alakai a ko lakou puali puliiolie kau aoao ame na pahu. Ua hookauluaia ko ke Kinau holo ana i kahora 2 o ka auwina la Poalua iho la a ka hora 5 o ia ahiahi. Pela no, hoi uie ke Kalau'line mai ia ahialu mai a ke ahiahi Poaha iho la, a i ka Poaono iho e ku m»i ai oia, Ua loheia mai nei e tnare hou ana ka o Kakina i wahine nana he inea kakau nupepa a he mea lawelawe a inalama dala no ke. kii Kilaueā a uio Kakina i hoikeike ai ma Kikako a e hoikeike inai nei hoi uua ka Hoikeike Hooilo ma Kapalakiko. Ua paukiki ae ka holo puiwa ana o kekahi lio me ke kaapio i kakahiaka Poaha iho la ina alanui Papu a huli ma alanui Kalepa, a ua paa i ka hopuia e F. Fereira, kela Pukiki eleu i ka hopu mau i nalio holo puiwa, o|ai oia ma kahi kokoke i ke keena Buletina. 0 ka 29 iho la ia o na holo puiwa aaa i hoopakele ai. Eia he wahi haole lihiula pilalahi, i kapaia o Alahama Mikiia, ke hele nei ka e hoohuli})uli i na kanaka, mamuli ka o kona kamaaina ia lakou, a he hana ma ke Kula Kamehameha ka mamua, oiai, eia ke manaoia nei e hoomaka aku ke kukulu ana i na hale no ke kula kaikamahine. He neo no ka mea i loaa, oiai, aohe oia > biliviia aku. I kekahi kanaka, he makai .kiai no ka Halemai • Pupu]e, e holo ana ma kona lio i ke ahiahi nei a ma ka piina o Leleo, j me he la ua kaheai'a aku ©ia ma'l hope a kaohi mai la oia i kona ! lio, o ka manawa no nae ia ona ; i haule aku ai a papu ana ke alo I iialo o ke alahao a kn ana kekaj hi knekue maka. 0 kona wahi ia i waiho a make ai ā hiki i ka, hapai okoa ia ana e na lima kokua a hoihoiia. Ua lohe .mai makou ua pohala a uaoluolu oia. Ma na lono hope loa mai nei no ke kahua kaua kipi ma Rio de laneii'o, Berazila, ua naawi pio aku o Adimerala De Gama a ua holo oia niē kona mau |lii -iluna o kekahi manuw r a Pukiii, Aka, no Adimcrala Melo hoi, aia no oia i ka Hema kahi e hoomau lā, aole ka haaw r i pio waie me ia, aka, e mau ana no ka paio ana me ka nana ole ae i ko Be Gama haawi pio ana. ♦Aole loa i lioea mai uei ka Adimera3a hōu ma ka Auseteralia, a ma ua lono nupepa koi ua hooūnaia oia i Berazila ma ko | Adimerala Benehama wahi. a e uwaiia mai ana hoi e Benehama 110 ka aina Makika, he mau mokupuni mawaho ae o Nikaiagua, ma Amerib:a \Vaeua, oiai, ua okaiiai ia wahi a uahooleleia na koa luina o kekahi mokukaua. Beritania mka. Ua oleloia aia ia aina malalo o ka Liona i keia wa 4 a heaha aku ana la ka Amerika Huipuia wea e hana aku ai.

He aliaainālee hkawiia ana ma ka Eale Makuahine . Kapiolani ma Ululani i keiā Poaono iho. a o na l®aa a pau m> ka pomaikni no ia o īa hOmo waiwai mii o na maknahine Hawaii, kahi hoi u kahi o lftkftu o hoohanau maikai ia-ai mo ka malama v a makaaln pono ia. I ko. ahiahi Poaha noi i\u mai ai ka mokukaua o na mikanele ka Hoku Ao, mai na Paemoku mai o ka Hem.a, Ua hoi loa mai maluna ona na Rev. Maka, no JJnlaritarj, J. Kanoho, no-Malakei, a me W. N. Lono, no Maiana, ma na Paemoku Gilibati. He mau mikanelo haole kalii i holo pu mai ai' Weliweli ka nanaina o na mokukaua e kuku nei ma keia awa, oia hoi he elua lapana, elua Amerika, a me hookahi Beritania.. Ua paukukuia hoi, he keokeo a he eleele na pena liko ole ia lakou e kuku nui nei, penei: Takaeiho, ma Ew<a. loa, keokeo, Kamepiona, īho, eleelo, Piladolepia, keokeo, Adamu, eleele, a o ka Naniwa ma Waikiki loa, keokeo. , I kekahi hapa-haole e hele ana ma alanui Beritania i ke ahiahi Poaono, Maraki 17, u& hoio mai he niakai kaulio a hookui ana iaia. Ma keia hoopiiikiaia oia mea e helewawae ana, ua hookau hou mai ua makai olalau la i na hana a kona alelo f me ka mai e hopu iua mea la. Peliea ka loihi a ka Ilamuku e hoomau ae i keia poe Olelo E aso olalau ma ka e hoopoino ai i ke olā 0 ka lehulehu ma kahi o ka hoopakele ac ? Ae, ua hookahakaha io ae. no ua pualikoa Pi Gi i kaj>o Poalua i hala iho la, mea ole ka ua ano kilikilihune a me ka makani o ia po a ka mahina i owaka palaweka mai ai i kauhiia e na ao Mai Haleaiii Kuea ua poe la i kai huakai nui ai a Kamaki Kuēa, alaila, ma alanui Kapiolani a alanui Beritania, a huli' hou inai a ka hale paikau. Elima wale "O puali aua alakaiia eka puali puhi ohe Pi Gi no. Ika po o ka Poaha iho la, la 15 nei; i hoohikilele hauli ia ae ai o Tome Luka, kahi Liona_U]aula uuku, a me ka,na wahine e kolaua mau hoa'loha nokapiha ana oko laua mare aniani, 15 makahiki. Ua konoia laua ia auwina la e hele i kanhale nkoa e paina ai, a ia laua i kaawale ai 1 miki nui ae ai na hoa'loha a hoohiwahiwaia ko laua hale m e na hae, na pua a me na mea ulu ūliuli; Lehulehu na mukana i loaa ae ia laua, a ua lehulehu pu no hoi na hoa'loha i hiki ae e paina pu i ua mea i hoomakaukauia. $fcii na mahalo no laua. I ka Poakolu iho la i paa ae ai he kaikamahii o IlLawaii i Halewai no ka haalele kaue. Ua oluolu hou oia e hoi me ke kaixe, he haole koa Pi Gi, a u hoi ana, a ia ahiahi iho no nae lawe okoa ia ae no e kekane a paa hou ana. Imua o ka Aha Apana i ka P.oalimanei i hoike ai oia no ka malama ole o ke kane, aka, i ka ojfelo okoa ana aku no ī ka Aha he kane hapa-haole kahi ana, hoouna loa ia no Kawa no hookahi malama. Ua hoikeia ae hoi imua oka Aha he 12| wale no kona mau makahiki, Ika la i mare ai me kela haole, he wa i hala aenei, ia po iho no lik i ka ahaiia e kahi aku.