Ka Makaainana, Volume I, Number 15, 9 April 1894 — Page 1

Ka Makaainana.

Buke I  Ana Hou  Honolulu, Oahu   Aperila 9, 1894   Helu 15

 

Na Palapala.

Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao I hoopuka’a malalo keia I oo ka aia no maliina iho o na poe na lakou I kakau ma’i.

Alapaki Leopaki Alopeka Alapahi.

Ua hookauliihi aku nei o A. F. Judd (Alapaki), keikikane hookah a Kauka Okolekala e ola nei, ma ka lu hele ana I kekahi @ apana pepa ilalo o Ewa, I ka nupepa Kuokoa o ka Poaono nei, e hoike akea ana I kona manao no ka mea pono a ka lahui e hana ai e pili ana I ka lawe I ka hoohiki a meka loaa o ka pono koho balota no na elele I kekahi aha elele hana kumukanawai.  (Aia ua manao la ona ma ka aoao eha o keia helu malalo o ke poo, “Eia no ua Moonihoawa e?” L.K)

Na hoa’loha ua ike oukou he wahi mea maikai ka nioi ke nana iho, a he palanaiki kona wahi kino, aka, ala ilaila ka wela kahi i noho ai, -he hinuhinu a lilelile ka omole ke nana iho, aka, he mea nae e moku ai o na lima; pela no me keia wahi apana pepa e hele palanehe aka nei imua o oukou me he nahesa la e kolo ana iloko o ka mauu, e imi ana I kaua mea e nahu ai.  Mai puni, mai hoopa a mai makaheni, aka, “e nihi ka heie’na mai hoopa,” o “papapau auanei kakou, he aa ko ka hale.”

            I mea e hiki ai I na kanaka Hawaii ke ike I ke kumu a me ka manao I konoia ai o Alapaki e kakau I keia manao akea I na kanaka Hawaii, e ae mai ia’u e hoike aku, penei:

1-       Ua manao o Alapaki he kanaka nui, koikoi a makemake nui ia oia iwaena o na kanaka Hawaii;

2-       Ua loaa keia manao iaia mamuli o kona ike I ka hookup o na kanaka iaia I ka moa, puaa, a pela aku, oiai oia malalo o ke Aupuni Moi;

3-       Ua manaooia mamuli o kona kokua ana e hookahuli i ke Aupuni Moi a e kakoo i ke Aupuni Pi Gi, eia no ke mau nei kela manao maikai, oluolu a ohohia iwaena o na kanaka Hawaii nona, e hiki ai iaia ke alakai ia lakou e like me kona makamake;

4-       Oiai, mai ka hookahuliia ana o ke Aupuni Moi, he nui a lehulehu na hana a no Pi Gi i hana ni, i mea e huli aku ai na kanaka mahope o ka lakou alakai ana, aka aole nae i apo aku na kanaka i ka lakou mau hana ekaeka a kamakaia;

5-       Oiai, eia imua o ka lahui kekahi kumuhana nui a ke Aupuni Kuikawa i hana iho nei, oia hoi, ke kumuhana o ka hoe hiki ana o na kanaka malolo o kela hoohiki;

6-       Oiai i mea e hookoia ai ka manao o ke kanawai koho elele, ua kaheaia na haole a me na kanaka e hele mai e kakauinoa malolo o kela hoohiki kumakaia, i loaa ai ka pono kohobalota; a

7-       Oiai, ke iki nei na Pi Gi he kakaikahi loa na haole a he ole loa aku hoi na kanaka maoli e kakauinoa nei; a

8-       Oiai, iloko o 10 la he 500 wale no wahi haole a me kanaka maoli i kakauinoa ma ka buke nui ma ka Hale Aupuni, a oiai o ka huina o na kanaka Hawaii a lakou i makemake ai e loaa he ekolu tausani (3,000); a

9-       Oiai, ina aole e loaa ana i na Pi Gi kekahi huina nui o na kanaka Hawaii maoli ma ke kakauinoa ana, alaila, aole e hiki ana ia lakou ke kukulu i ke Aupuni Repubalika a lakou e makemake nei; a

10-   Oiai no hoi, ina e loaa ole ana ka huina nui o na kanaka Hawaii mahope e lakou, alaila, aole lakou e ikeia mai ana e Amerika Huipuia ma ke ano he Aupuni (pela ko lakou manao); a

11-   Oiai, o ka la 21 o Aperila nei ka la e pau ai o ke kakauinoa ana, aole nae i loaa aku ka hookahi hapaumi (1-10) o na poe koho balota i ke kakauinoa a ke ku mai nei o hoka ma a me hilahila ma imua o ko lakou alo; Nolaila, lele mai nei o Manu Pikake Alapaki8 mai kona kulana kiekie mai a ke hele pahaha mai nei imua o ka lahui Hawaii, e i ana:  “O ke kila makeneti mai nei, Nana e wawahi na pali paa,”  Me ka manao olalau eia ka lahui kanaka me ia; me ka manao he oia mau ka manao oh@hia o kanaka iaia; me ka manao o ka hahau wale aku no kana i kona kookoo a ua naha ka manao aloha aina a aloha Alii o ke kanaka Hawaii; a he alakai wale no kana e like me me ke alakai ana a Mose i na mamo o ka Iseraela iwaena o ke Kai Ula a kau i ka palekana.  Me keia mau manao haakei oia e hele mai nei imua o ka lahui a ke olelo mai nei: “Ua hiki mai ka manawa e hoike aku ai au ia oukou i ko’u manao,” a pelu aku.

 

He oiaio, ua hiki mai ka manawa ona a me na poe Pi Gi e ike ai iko lakou hoku, a lie oiaio no hoi, ua hiki mai ka manawa a lakou e ike nei aole e ko ko lakou makemake ke ole e komo pu aku ka lahui Hawaii me lakou, na poo a lakou i kuha ai, i peku ai, a i hauaino ai, aka, i keia manawa ke huli hou mai nei e hoomalimali e maliu aku.  E ka lahui, mai puni aku, mai moni aku, no ka mea, he laau make aku na.

Ke olelo hou mai nei o Alapaki:  “Ua pio ka manaolana no ke kukulu hou ana ae i Aupuni Moi ma ko Hawaii nei Pae Aina.”  Pehea o Alapaki i ike ai ua pio ka manaolana iwaena o ka lahui no ka hoi hou ae o ke Aupuni Moi ma Hawaii nei?  Ua kikeke anei ia ka puuwai o ka lahui e ike ai i ka pio o ia manao?  Ua hoike mai anei o Peresidena Kalivalana ua pau oia me Hawaii nei?  Ua pau anei na hana ina ka Aha Senate o Amerika Huipuia no Hawaii nei, a ua hoike mai anei lakou aole e hoi hou ana ke Alii ka Moi?  Aole loa.  Nolaila, o keia olelo a Alapaki he hoopunipuni haalele loa ia.  Ina no e hoikeia mai ana aole hana a Amerika i koe me Hawaii, he kumu anei ia e pau ai o ka manaolana?  Aole!  Ina aia ka manaolana a me ka manaoio iloko o ka lahui, ua hiki loa i keia mau mea ke hoonee i na mauna a me na kuahiwi, nolaila, mai puni a mai bilivi aku hoi.

“Ina makemake na kanaka Hawaii e kuleana pu lakou iloko o ke Aupuni Hawaii e kukuluia aku ana,” a pela aku.  E noonoo akahele mai mai kakou i keia ae la, a heaha la ke kulana o keia kumumanao.  Eia no ia:  He 19 ka nui o na lala o ka Ahaolelo PiGi i keia manawa; aole lakou i kohoia e ka lahui, aka, na lakou iho nei no lakou i koho iho a lilo i poe wahaolelo no ka lahui; aka ke hele hou mai nei no lakou ma ke ano hookamani imua o ka lahui a me ke ao holoakoa-ua makemake lakou e.

[Nana koena ma ka aoao 8.]

 

Hawaii Forever! {Leo: “Union Forever!”}

E malama i ka maluhia,

E na pua me na maino

A ka I me ka Mahi me ka Palena;

E kupaa ma ke aloha i ka aina me ka Moi,

Paa mau ka Hae Hawaii nani,

 

Hui:

Hawaii forever hauoli kakou,

Auhee ke kipi, paa mau ka hae.

A e mau kou welo ana, mai Hawaii a Niihau,

Paa mau ka hae Hawaii nani!

 

E Hawaii kuokoa,

E Hawaii lahui e!

E paa ke aloha i ka aina,

E hoolohe i ka leo Lani, “e malama i ka maluhia,”

I lanakila inau ai Hawaii

 

Hui Himeni Kaiaulu.  Waianae, Oahu.

 

 

HE HALAWAI MAKAI NANA NUI!

 

Kumukanawai Hawaii:

“Pauku 4 E hiki no i na kanaka a pau ke akoakoa malie, me ka hoolako ole i na mea kaua, e kukakuka pu no ko lakou mau pono.

 

HE HALAWAI MAKAAI NANA o ka Lahui Aloha Aina o Honolulu a me na wahi kokoke mai ke malamaia ana ma HALEALII KUEA, ma ka hora 7 o keia ahiahi Poakahi, Aperila 9, 1894, e kukakuka ai no ka pono o na mea  a pau, a oi loa aku hoi, e noonoo no ke ala ehookoloia aku ai ma ka mea o pili ana i ke koho balota i manaoia no na Elele i kekahi Aha Elele Hana Kumukanawai.

 

E hele ae kela a me keia mea i Aloha i kona Aina;

E hiki kino ae no hoi malaila kela a me keia mea i Manaoio i ka hooponopono Aupuni Kuokoa.

Ma Ke Kauoha A Ke Komite

H. A. Wideman, James Cambell, Samuel Parker, J.A. Cummins, Paul Neumann, John Phillips, David Dayton, John F. Colburn, D. W. Pua, H. E. McIntyre, C. O. Berger, Jas. K. Kaulia, John Lota Kaulukou, J. F. Bowler, Chas. T Gulick, C. W. Ashford, R. W. Wilcox, A. Rosa, C. L. Hopkins, F. W. Wundenberg, J. K. Kahookano, E. B. Thomas, A. P. Peterson, F. J. Testa, W. H. Halstead, T. Lloyd, Enoch Johnson, L. J. Levey, Jno. Mahiai Kaneakua, W. F. Reynolds, Fred Harrison,