Ka Makaainana, Volume I, Number 15, 9 April 1894 — Page 2

Page PDF (865.67 KB)

This text was transcribed by:  Toni Lynne Kaefferlein
This work is dedicated to:  Anja Leimomi Kaefferlein Happy Birthday now a bit late

Ka Makaainana.

 

  2    HONOLULU,  OAHU,  POAKAHI,  APERILA  9,  1894

 

 

HE MOOLELO KAAO

-NO-

MONE  TIKERO

-KA-

HOLOLIO I KA WA HOOILO

-KA-

UI MAALO I KE KUPULAU

A O KE

KEIKIALII HARE MATINE

-KE-

KIAHA OPAKA O NINEWA

 

MOKUNA X.

 Haule pio na enimi-Huhuhui na opua i Awalau – Hanini ka waimaka elo ka laau - Mamiua wale!

 Me keia olelo pokole ua Hololio la i ka wa Hooilo i pane aku ai imua o kana ipo, alaila muki aku la oia ma kona mau papalina, aka nea, aia ua ipo aloha nei ana ke hilinai la maluna o kona poohiwi akau a ke hookuu la i kona mau waimaka e iho makawalu ma kona mau papalina.

 Aka, o ia mau waimaka e heleawai la mai na maka o ua pua lilia la, he mea ole ia i ua keiki noho a iu@ la o loko o na ululaau, oiai, aia ke kau mai la imua ona na hoomanao ana no kona kahu hanai.  A no ia, mea i noi iho ai o Mone Tikero ia Mozunadine i ka i ana,-

 “E ae mai oe ia´u e hoi i keia manawa, no ka mea, ke kau mai nei imua o’u na hoomanao ana na ko’u makua, a he mea pono e hoi koke aku au imua o kona alo i ke a wa, i olo ai e komo na manaa hoohuoa iloko ona no´u nei a hele mai e huli ia´u.”

 Aole loa i pu-a ae he leo mai na lehelehe ae o ua pua lilia la o Subieda, oiai, ua hele oia a “luuluu wale Hilo i ka ua nui.” a oia paha ka ko kakou poe haku mele i hooheno wale ae ai no i keia mau wahi lalani,-

 “Maewaewa na maka a aloha,  Ke nipe mai la ke kini o ka aina. Ua lihaliha loko eha ka manao; E umia ana—a, umia iho –e.”

 Nawai no hoi e ole ka maha, no ka mea, he maunu ka hoi ua ohohia ia.  A iua paha kaua pu kekahi malaila e ka mea heluhelu – pakela oi aku ka pipili.

 He mea oiaio, ua eha kupouli@ o Kanehoa, ua hoa na lima o ke aloha la lilo i Manua.  Aia no nae ka elemakule Igeboseda ke hoonalielie la i ua pua lilia la, a na ia mea i hookanahai iki mai i ka hele makawalu ana o kona mau waimaka, a hoi mai la ka halana lai malie e like me na la mamua, a hoike mai la hoi na papalina i ka ula ohehelo a e ka nani paha ia, ke hele la a “pali ke kua mahina ke alo, aohe puu aohe kee, he ku na ka wahine ui.”  Nani io aku la no.

 Nolaila, i ka mao aua ae o ia mau haawina kaumaha mai luna aku o ua ui la o Samanadala, ua puili mai la oia i kaua ipo aloha ma kona poli, a hawanawana iho la oia ma kona pepeiao i keia  mau olelo,-

 “Ke hookuu nei au ia oe e like me kau mau olelo i hoopuka  mai nei imua o’u, e hoomanao mai nae oe ia’u nei.  No ka mea eia ko maua mau ola ke manao ia nei e lawe pakaha aku e kela keikialii hilahila ole.  Nolaila, e haawi hou mai i muki aloha hope ana ia’u a hoi aku oe i ka poli o kou makua.”

 Puili hou ae la laua iloko o na kipona a ke aloha, me na muki papalina ana, alaila, honi ae la laua. Nui ke aloha o ua mau opua hiki ahiahi la.

 Hookuu ae la ka lakou mau kukai olelo ana a puka aku la ua mau kaeaea la a kau ae la maluna o ko lana mau lio,a ia laua i oili aku ai mawaho o ka puka pa o ka pa alii, ua kau ae la o Igeboseda i kana o-le ma kona walia a puhi aku la no ka hoike ana aku imua o ko laua mau kanaka e hoomakaukau ia lakou iho.  A ua panai ia mai kana hookani ana ma o ke kani kikiko’u ana mai o kekahi o-le no ekolu manawa e hoike mai ana hoi ua makaukau lakou e  hooko mai i ke kauoha.

 Ia laua i hoea aku ai imua o ko laua mau kanaka, ua haawi ia aku la ke kauoha e noho kokaai mau kanaka o laua no ke kiai ana i ka maluhia o ka pua lilia o Zubieda, no lakou ka heluna i hiki aku i ka hookahi haneri a keu.

 O ke koena iho o na kanaka ua huli hoi aku la no ko lakou home kuahiwi me ko lakou mau hoku, a aia kela a me keia o lakou ke puana mau la i ka huaolelo i paauaau mau ia lakou,- “Ka Ui Maalo i ka wa Kupulau! Ka Ui Maalo i ka wa Kupulau!  Ka mea nana i hoohaahaa aku ke akamai kaka pahi a me ka ike noiau oo ihe o ke Keikialii Hare Matine.  Pomaikai maoli no kakou iaia, aole hoi oia wale no, aka, ua loaa i ka pua lilia o Zubieda ka nani o na nani ana i moeuhane mua ole ai.” a he nui wale aku ka lakou mau olelo kaena no ua Hololio la i ka wa Hooilo.

 He poina paha ko keia poe koa no kela mau kaeaea o Waolani me Leiolono, na eu hoi e hoao mau nei e paniku i na kukuna olinolino o ka la mai ka hoomalamalama ana i na papalina o ka honua.  Ina paha e hoomanao ae ana lakou@ia laua, hai e malule wale mai no na pua o ke kula.  No ka mea, eia laua ke hoao nei e paniku i ke alahele o kekahi poe.

[Kokoke e puehu]

 

LAUOMIDIHAE.

- KA -

UI I MOHAI IA@I KE KOKO

-KA -

 

NANA I ALANA IA I KA OI O

KA PAHIKAUA.

 

Ka Mea Huna iloko o ke Kiana@

Waina

Ka Mea Pohihihi i ka Maka o ke Kuikele.

-A O KE-

KEIKI NUMAREDINA

KE

Komo  Lima  Maka  Popoki.

 

MOKUNA VIII.

 Na Mea Ekolu i ke Alahele – Ke Kupua Liona Ualula – Ka hoopakele a ka mea i piha i ke aloha – Ke kuhikuhi a ka mea i haule iloko o ka poino.

 

 Kulou iho la ke poo o@ia liona la ilalo a kulu iho la kona mau waimaka, alaila, huli pono mai la oia imua o Numaredina, a pane mai la:

 “Ua kaumaha au i ka hoike ana aku ia oe i ka mea a ko makou haku i papa mai ai, a he make ka uku hoopai o ka mea e kue ana i kona makemake.  A no kou hoopakele ana i ko’u ola, nolaila, e hoike ana au ia oe e like me kau noi.

 “O kahi au e ake nui nei, he nui na pilikia o ke alahele, a puka oe mai loko aku o ia mau pilikia o ke alahele, alaila, e hoea aku no oe i ka aina a kau mea i aloha ai e noho la.  Aka, aia no he mau pilikia malaila, na ka mea, ua hoonoho wale ia no na puka pa o ka pa pohaku e hoopuni ana i ka halealii o ua alii nei o makou me kana hanai, me na kiai he 12 a he 12 mau puka kome no hoi ia o ua aina la, a he mau kiai ikaika wale no lakou a pau.

 “A he mea oiaio, imua auanei o kou alo e moe iho ai lakou a hookuu lanakila aku ia oe e hui pu me kau mea i aloha ai.

 “A oiai ua hala mai la ia oe he ekolu aupuni, a no ia mea he eiwa aupuni i koe au e na’i aku ai a o kou hoea aku no ia i ka  aina o ke Ao Olina.

 “Nolaila, e koa ka manao e Numardena a ike i ka mea Huna iloko ke Kiaha Waina.”

 I kela manawa ua hookuu lanakila aku la o Numaredina i ua Liona Ulaula la, a hoomaka iho la lakou e paina.  A i ka pau ana o ka lakou paina ana i hoomakaukau ae ai lokou no ka lakou huakai imi wahine.

 Kakakau like ae la lakou maluna o Huneta ka lio ulaula o Boba, o ka aina o Pameburia a lele aku la lakou iluna no ka aina o Basane o ke kupua Ma lamanui.

 Aia ke anu huihui o ka aina o Basana ke iniki mai la i ko lakou mau papalina.  A hala hope aku la ka aina o Liona Ulau’a me kona mau uani.

 Ia manawa i kuupau aku ai o Huneta i kona mama lele imua, ke hele la a powehiwehi ka ike o ua poe kamahele la i ka ua mea o ka ikaika o ka lele ana a ua  lio kupua la.

 Aole no i emo keia lele ana aku a lakou, heli aku la na kapuai o Huneta i ka aina o ke kupua Malamanui, a hoomaha iho lakou ma kekahi aoao o ua aina la.

 O keia kupaa o Malamanui, he bipi bulu no ia nona na poo ewalu, he kino kanaka no nae ke ano, a he pilikua paha ma kekahi olelo ana.

[Aole i laua aku.]

 

 Eia no ke mau nei ko na Pake paniku ana i na haole, a eia no hoi lakou a me nu Iapana pu ke hoomakaukau loa ae nei i kulana o na ahahui o lakou.

 Heaha la ka uku la o na poe luna hoopaa inoa o ke kau koho balota no na elele?  Ua oleloia he $5 pakahi o ka la, a he eha ana pule o lakou e hoomau ai a pau i ka la 21 ae.  Nui no, ola keia mau la makapouiuniu.

 Poakolu, Mar. 28, i hoomaka ai ka noho ana o ke kau kiure o Waiohinu, Kau, Hawaii.  Ua hoikeia mai he nui a he lehulehu ka na hihia e hoohanaia aku ana imua o ia kau o ka Aha Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Ekolu.

 I ke awakea Poalua, iho la i hooliloia ai he mau mahele hui kopaa, ma ko Mogana keena kudala, a emi malalo iho o ke kumu waiwai, e laa me Paukaa, $6.50, he $10 ka waiwai io; Hui Mahiai Hawaii, Pahala, $90 ma kahi o $100; Pepeekeo, $99 ma kahi o $100.  He neo hoi ka i loaa no ko Kahuku a me ko Ookala.  A iloko hoi o ka moku kila Hawaii nani Ko Hawaii Paeaina [Hawaiian Isles], he $90 wale no ma kahi o $100.  He mau kahoaka maopopo loa keia no ka emi mai o ka waiwai ma na hana imi pomaikai o kakou nei.

 Man over board!  Haule aku la ia mana – wahi a ke makou Komodoa i kahea ae ai me kona leo nui, oiai ko makou moku ma ka latitu akau 0 deg. 0 minute, a e pa iho ana ka makani me ka ikaika lua ole ma ke kowa o Lanai me Kahoolawe.  Hae ae la ka wiliki Beni i kana hana a paa iho la ka holo o ka moku, a e hamohamo wale ana no hoi ko makou malamamoku Davi – i na kaula likini.  I ka huli ia ana aku eia ka o ka Barona kuhoe ua haule iloko o ke hai.  O ka lono hope nona ua hihia ia kona kauia-i i na pohaku ako’ako’a o Kalia.  Aloha wale oia!