Ka Makaainana, Volume I, Number 15, 9 April 1894 — Page 6

Page PDF (879.81 KB)

This text was transcribed by:  Norman Miyasato
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, APERILA 9, 1894.

 

NA AINA MAMAO.

 

He Mau Lono mai kela a me keia Pea o ke Ao nei.

 

Paonioni Kaua ma Kolorado.

 

            Mamuli o kekahi manao like ole mawaena o Kiaaina Waite, o ka mokuaina o Kolorado, A. H., a me ka Papa Kinaiahi a Makai o ke kulanakauhale o Deneva, i ulu ae ai he wahi paomoni i aneane loa e ulelei kaua aku kahi aoao i kahi. Ua hookohu aku ke Kiaaina i poo hou no ia oihana, aka, na kueia mai ia hookohu a ku a hakaka maoli.  Kaheaia na koa pualu a pau i ka po o Maraki 15 e ke Kiaaina e ku makaukau me na lako kaua no ke kue aku i kela poe hoolohe ole mai iaia.  Aole o ia wale, aka, ua kauoha pu ia na pualikoa o ke Aupuni malalo o General Makuke.  Ua kukulu ae na pualikoa i ka lakou mau pukuniahi ma ke alo helewawae i kokoke aku i ka Hale Aupuni, ua hoopihaia, aole nae hoi i kiia.  A ina i hoaia, na iawa @a kanaka, he poe makai kiu me na aahu e ae, iloko o ke aluka e lele kuho aku, lawe ae i na pono kaua a hoopaa aku i na koa iloko o kahi hoopaahao.  Mamuli o ke akahele loa a me ka hiona koa o ke poo o ka Oihanha Makai i hopo iho ai na koa, a ua nee malie aku hoi lakou mamuli o na wawaia no ka nui o na poe maloko o ka Hale Aupuni.  Maloko a mawaho na kanaka oi aku o ka hopohopo ole, he poe hoi i ike mua ole ia malaila mamua.  Ua huli aku na poe piliwaiwai a me na aea ma ka aoao kue i na makai. 

            Eia nae, ua paa mai no kela poe kue Kiaaina i ko lakou kahua iloko o ka Hale Aupuni, a aohe i ulele iki na ai a ka ui a hiki wale i ko ke Kiaaina haalele ana i kona manao kue aku ma ka ikaika o na mea kaua a ua waihoia aku la ka hana na na Aha Hookolokolo e hooponopono mamuli o ke ao a kona mau loio.  O ke kumu o ke kue ua manao kela Papa aohe kuleana o ke Kiaaina ma ia hookuhu hou ana i poo hou no ia oinana, eia nae, pela no i loaa ai ia oihana i ua papa la, a e like no hoi me ko lakou hookohuia ana, pela no hoi ke Kiaaina i manao ai e hana aku a e kapae ae hoi ia lakou.  Ua manaoia ua pulepule ke Kiaaina, a ua manaoia no hoi o kona kauoha ana i na pualikoa, he kue maopopo loa ana ia i ke kanawai.

            Hele a po ka la 16 o Maraki, aohe mea i hanaia, a manaoia no hoi ua pau loa keia mau hana ano paonioni.  Ina i ki poka ia, ina no ua ulu ae he ha@naele nui, no ka mea, ua lehulehu na poe kokua aku i ka Oihana Makai, a na lanakila na poe kue.  Ua olelo wale ia no hoi aole no ke Kiaaina i manao e hooku aku aka, i mea hoomaikeike wale aku no i kona mana, a mamuli wale no hoi o ke kupaa o ke poo o ka Oihana Makai me ka Oihana  Kinaiahi i pio ai kela manao oiai, ua ku makaukau mau na poe malalo o laua me na lako kaua.  Ina ka i hoopaakiki loa ke Kiaaina a hooko a hooko io ia kona manao, ina ua liia oia iloko o hapalua hora mahope iho, a lilo hoi ia i mea hoo@lahiia no ia mokuaina.  O ke k@mu ka o keia paakiki o ke Kiaaina, oia no kaua wahine, a nana hoi ka olelo, me kona piha inaina, a me ka puupuu o ka lima, e hoomauia aku no ka paio ana aku a hiki i ka make ana o ke koa hope loa o ka mokuaina.  Aole i kakooia keia hoopaakiki ana o ke Kiaaina e na poe alakai o kona mokuaina.  Aole no hoi o General Makuke i manao iki e kokua aku, aka, o ka hoopakele wale no i ko ke Aupuni mau pono kaua i manao ai e hana aku, a ua aponoia oia ma Wasinetona.  Ua piena loa na Kiaaina la i ko Makuke ae ole ana i kona manao, a kauoha aku iaia e haalele mai.  Aole na poe o Deneva i ae i keia mea, a ua hooneeia aku na pualikoa kumau a kekahi hale aku, a ilaila e noho ai no umi la.  Ua hopohopo ke Kiaaina no kona ola, a ua hoohikiia i poe nana oia e kiai.  O keia no ke Kiaaina i kukala ai mamua koke aku nei e hele no oia iloko o ke koko no ka pono o ka ninau sileva.

 

Na Lono Kaua no Brazila.

 

            Aia o Adimerala de Melo ke hoao la e hoakoakoa ae i kona mau pualikoa. Ua oleloia ua kauoha aku oia i kona moku, ka Akuidabana, e holo aku e ki poka i kekahi o na awa ma ka akau.  Aia ka mokukaua kipi Repubalika ke pahonohono la i na poino a ke hoomaha la ma Paranagua.  Ua oleloia ua hoakoakoa ae na waapa-topido malalo o Melo ma ka nuku o ke awa o Sanatosa. 

            Ua hookuuia mai e Peresidena Peisoto na poe Amerika i hoea aku ai i Rio de Ianeiro maluna o ka mokukaua dainamaita Niteroi mai ka noho hana ana iloko o ka oihana kaua moana o Berazila, a ua haalele nui iho, Maraki 16, maluna o kekahi mokumahu Beritania.

            Ua kuhi aku na alii o ka Niteroi i ka hoao pinepine o na alii Berazila e hoopoino i na mikini a me na pu o na moku i loaa mai Amerika Huipuia aku.  I pahua wale no ka lakou mau hoao ana mamuli o ka makaala loa ia e na hoaloha kupaa o Peisto.  No elua manawa oiai ka Niteroi e holo ana mai Bahia i hunaia ai na kukui o Itapu a hoao aku la ka Vitoria e hou palau aku me kona ihu.  Ua maalahi mai no nae hoi ka moku mai ia popilikia mai.   Ekolu manawa i hoounaia ai na hoailona wahahee i ka wiliki oiai ka moku e holo ana ma na wahi inoino loa, a ua mahunehune mai no hoi ko ka moku pakele ana i kahi mau wahi.  Ua hoopoinoia na waapa topido, wahi a na olelo a kekahi poe alii, me ka manao maoli no e hoopoino loa aku.

            Ua hoike akea ae na poe kokua i ke kipi i ko lakou hoowahawaha ia Da Gama no kona @ohe wale a me kona lapuwale i ka holo mahuka ana me ka haawi pio wale.

            Maraki 14 i haawi ae ai na moku Aupuni i kekahi ki pu aloha ana no Adimerala Benehama.  Mahope iho ua holo ike like aku na Adimerala Amerika a me Berazila.  Ua manaoia e huli hoi aku ana o Benehama.

            Mawaho aku o ke awa o Rio i hoaoia ai ka pu dainamaita o luna o ka Niteroi, ka pu ia i wiwo ai o na kipi a haawi pio okoa, a ua oleloia ua maikai ka hoopahu ana.  E hookauia aku ana ua pu iluna o ka Papa o Sana Karuza, kahi hoi e hiki ai ke hoomalu aku i ka hookomo ana aku o ke awa.

           

Mare Mawaho o Kona Poai.

 

            Apiki no hoi na hana a na lala like ole o ka ohana alii o Auseturia.  O ka mea hope loa mai nei, oia ke Kamaliiwahine Elizabeta o Bavaria, ua mare me kekahi allikoa o ka pualikoa Bavaria, ma Genoa, Italia i ka la 5 o Dekemaba, 1893.  Ua lilo keia mare ana i mea o hoehaeha loa ai i ka manao o ka Empera o Auseturia,  ke kupunakane hoi o ke Aliiwahine, eia nae, ua ole loia no ua ae no ka ohana i ka mare mahope iho o ko ke Kamalii noi okoa ana a aeia mai e ke kupunakane, no ka mea, ina ka i ae ole ia, ina la ua holo mahuka oia a mare malu aku me ka mea ana i aloha ai a i kaunu ai hoi.  O ka aeia ana uae hoi, mahope iho no ia o kona holo mahuka ia ana no a noho pu ma ke ano kane a wahine me ua allikoa la, Lutanela Vona Sifarida, no kekahi mau pule me ka loaa ole o ka hoohui  hoomaikai ia e ka ekalesia, a mahope mai hoi o keia noho ana pela i uoia ae ai laua a lilo i io hookahi.

            O keia ke Kamaliiwahine i manaoia ai e lilo i wahine na ka hooilina o ka noho imperiala o Auseturia i keia wa, i lilo ae hoi i hooilina mamuli o ke kaawe ana o Kamalii Kalaunu Rudope.  He Barona ke kulana hanohano o ke kane a ke Kamaliiwahine i mare aku la, a ua hookohuia ae e ka Emepera i Lutanela iloko o ka pualikoa Auseturia.

 

Hoomalamalamaia me ka Uwila.

           

            I ka auwina la o Ianuari 11 me kekahi halemai o Balatimoa, Mokuaina o Merelana, ua ale aku kekahi mai haole, nona ka inoa o John Thomas (Ioane Kamaki), i kekahi kukui uwila uuku a haule iloko o kona opu.  Ua ae oia e hana i keia mea imua o 400 o na haumana ao lapaau, i wahi hoi e hiki ai ke ike lea ia o na mai, kina a kinaunau o loko o ke kanaka.  Malalo na hana o ka lawelawe ana a Porofesa Iuliusa Faridenewala, kekahi o na loea @au loa o ia kulanakauhale, @ hoomaeinae mua ia ka opu o ka mea mai, a mahope iho ua paumaia aku he kuaka wai iloko ma o kekahi iliwai la.  Pau keia mau hana ana, ua haawiia aku kekukui iaia, a e like me ka ole ua alamio ia aku la me he inu ana la i ka wai maoli.  I ka haule ana aku iloko, ua hoopa ae ka Porofesa i ke pihi, a na ka malamalama aku hoi o ka uwila i hana aku na mea i koe a ahuwale o loko me ke ano powehiwehi no nae.  No umi minute o ka waiho ana o ke kukui iloko a ua unuhi hou ia ae iwaho me kekahi wahi kaula i hoopaa mua ia.  Aohe oia i ano e ae no keia, a ua nana makaala loa hoi na huamana.  Ua oleloia o ke ano mea hana hou loa ka i hanaia, a ua oleloia no hoi me he la o keia ka mua loa o na hana o ia ano i holopono loa, a ua like hoi ka nui o kahi kukui me kekahi hua kukui uuku paha, a i ole ia, me kela ano hua niu liilii e hana pine omau a kula pepeiao ia noi.

 

Pilikia ka Mokumahu Parisa.

 

            Ua pae ae ma Kuinitaona, Irelani, Feb. 16, he waapa no ka mokumahu Amerika Parisa, o ka haalele koke ana aku no ia ia Soutahametona, Enelani, no.  Nu Ioka, a ua hoike aku ua loaa ka moku i kekahi ulia oiai ka makani a me ka ino o ka moana e noke ana i ka Poalua, la 13 aku, a lilo aku la kona hoe.  Ua hanaia ae i hoe no ka manawa, a ua pelukua aku a kahi kokoke i ka aekai hema o Irelani, ilaila moku, a hoouna ke kapena no ona kokua.  He 800 mile mai ka aina aku kona mamao i ka wa i loaa ai o keia poino.  E ole na huila palua o ka moku, palekana ai oia, ina la ua poino loa oia ma ka moana, no ka mea, ke heno ae o lalo o ka hoe kila, ua like ke kaumaha me 13 tona.  A i ka wa i haki ai, ua nui ka hopohopoia o poino ae ke kino, a o ka oi loa aku hoi o ka makau ia, oia no kona wa e kuupau