Ka Makaainana, Volume I, Number 15, 9 April 1894 — Page 8

Page PDF (933.04 KB)

This text was transcribed by:  Tim Holden
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, APERILA 9, 1894.

 

Mai ka aoao 1 mai.

 

koho ka lahui i mau wahaolelo hou, he 18 ko lakou nui, na lakou ka noonoo ana i kumukahawai hou no ke Aupuni (ka mea hoi a lakou i kue ino ai i ka Moiwahine a hookahuli ai i kona Aupuni).  Eia uae ka mea apiki, he 19 ka nui o na wahaolelo e noho mai nei, a o lakou no kekahi e komo pu aku ana ma ka noonoo ana i ke kumukanawai, nolaila, o na poe ho 18 e kohoia aku ana, he mea @popo o ke kahi o lakou e lela ana no me na poe he 19 e noho nei; nolaila, o ke koho ana i keia poe he 18, he koho wale an i no ia i ka hapauuku o ua wih u le o.

            E loaa a@ anei ia oe, e ka lihui Hawaii, kou makemake ma o na po e ko ioli aku a@?  Aole i Ua makaukau ke kumukuiawai i keia manawa, ole no kou kakauinoa ana a koho ana, he mea ia e loaa ai ia oe he wahi pono malolo o keia kamukanawui hou.  Aole!  Aka, he liolio loa ana aku ia o ke kaula ma kou pu ina i a e lilo no auaneioe i kuewa iloko o kou aina hanau.  Nolaila., mai puni aku oukou.

            “Pono e hoopau i na manao kuhiewa * * * a komo pu me na haole * * iloko o keia hana hanohano”.  Ua’kuhiewa anei ka lahui Hawaii?  Aole!  Mai ka la i hookahuliia ai ke Aupuni Moi a hiki mai i ke’a manawa, aia wale no ka pono ma ka aoao o ka lahui Hawaii, a no ka ike o na Pi Gi aia ke koikoi o ka pono ma ka aoao o kahalui Hawaii.  nolaila, ke hou nei lakou ma o a maanei i kaa aku ai ka koikoi o ka pouo ma ko lakou aoao, a o ke alanui wale no e loaa ai kela koikoi, kela pono nui ma ko lakou aoao, aia wale no a huli aku ka lahui Hawaii me lakou.  Nolaila, mai puni aku a hoolohe aku hoi i ka lakou pelo mai, oiai o kou make ia!

Aole he huhu, iwaena o ka lahui Hawaii, aka, he hoowahawaha no na hana hookamani a na misionari.  Hiki mai i Hawaii nei me ka nele, ao mai i na kanaka “mai paulele i na waiwai o keia ao, o pau i ka mu a me ka popo,” a pela aku, poweko nae na waha i ke kamailio; eia nae, hoahu no i na waiwai o keia ao, a i keia manawa na lilo ke gula i Akua.  I mai na misionari- “Kilei ia Kaili, aiu ke Akua oiaio iluna i ka lani.”  Eia nae, i ka M. H. 1893, kiloiia aku nei o Iehova, ke Akua, a hopu aku nei ua poe nei i ko Akua o Kamehameha I, ia Kaili.  Nani o Alapaki ma, “aloha nui” no hoi i ka lahui a iakou e @ nei.  “E ike ia kakou hoakanaka, o kipa hewa auanei ke aloha i ka ilio.”

            A i lohe oukou he halawai makaainana ke malamaia ana ma keia mua koke iho no na Hawaii, e hele mai e ike a e lohe i na hua o ke oia.

 

 

            Hawaii Opio.

 

            He lono ma ka Arawa mai nei, mai na Panalaau mai, ua koi aku o Beritania Nui a me Farani ia Amerika Huipuia e hoihoi hou ae i ke kulana ma Hawaii nei a like me ia mamua aku o ke kipi ana o Ianuari 17, 1893.  Aohe nae i hooia loa ia mai keia lono ae la ma ka Monowai mai nei.

 

Hanoli a Hakaka ma ka Ilina.

 

O ka Poakolu iho la ka la hoohiwahiwa o na “Pake” i ko lakou mau he kupapau, a ua pau nui aku kahi poe lehulehu iuka i na ilina o Pauoa a me Makiki, a he kakaikahi aku hoi i ka ilina o Pauhia, Manoa, no ka mea, he ilina ka ia no ka poe Karistiano.  Na hooohiwah’wa nui ia na he me na pua a me na mea ai, e laa ka puaa, moa, kaka, meaouo, laiki, a pela, aku, a me na laau ahi a me na ihoiho.  Ma ka ilioa n@a Pauoa ia auwina la, ua ulu ae he hakaka mawaena o na Pake me kekahi Iapaoa hana ne Mana, a me Mana no a me k h poe Hawaii e ne, inawuli o ka @oolilo o na Pake i kona wahi i alahula hele no lakou.

 

 

Mai Lilo i Puu Lehu

 

He bele pauahi ko ke ahia@ Poanono nei, no kekahi a@ maloko o ka Inakini o Kawaihao, a mamua ae o ka pio ana, ua poino e aku la ka ogana.  O ke kumu o keia ahi, haule ia ka ipukukui maluna pono ae o kahi himeni a nohaha, a ua a aku la ke ahi i ka aila-mahu, a pakele mai kekahi mea o ka puali puniohe Pi Gi.  He aha mele ko ia po na na haumana o ke Kula Kamehameha, a he 20 paha minute mamua o ka wa e hoomaka ai i loaa ai keia ulia, a naholo ana na poe o loko no waho, e uwe leo nui ana hoi kekahi poe wahine.  Na na haumana o ke Kula Kamehameha a me n@ poe kokua i hoopio i ke ahi.  Hapalua hora paha mahope iho, na hoomakaia aku no ka aha mele, a ua holoea me ke kuia hou ole.

            He hoopuoho pauahi ko ka hora 4 o ka wanaao Poaono nei, uo kai o Kakaako, aohe nae hoi he ahi i loaa.  Ua huliia aohe mea i loaa, eia nae, ua hoea ae kekani kaa kinaiahi i kai o laila.

            Elua mau eepa, he loio kamaaina kekahi o lana, iluna o kekahi kaapio Pake i ka auwina la Poaono nei, ua u hele a luluu i ka wai lohia hoomalule kino, a oiai hoi e holo ana ma alanui Liliha, puhiia na papale e ka makani a e ole no ke kahukaa Pake, paa ai.  O kahi mea aka loa nae, i ka paa ana o na papale ua puke ae na ihu o laua a u hohoni hoomaumau ana.

            Ua malamaia ma ka l’a Hamau’eo o Ewa ka hoike hui o na Kula o ka mokupuni o Oahu nei i ka Poaha ilio la, a ua oani na hana i lawelaweia.  O na Kula Sabati i hiki ae, oia ko Kaneohe, Makua, Makani Kaiaulu, Kaumakapili, Moanalua, me Kalihi i hui pu me na keiki Kula o Kamehameha, a me ko ka I’a Hamauleo, na makua m@ na pokii.  O na dala i luluia e na Kula Sabati he $121.05.

            He aha puhiohe hoolaulea ka i haawiia ue e ka Puali Puhiohe Lahui i ka po Poalima nei, ma kahi noho o J. K. Kaulia, ma ke ano hoomaikai iaia no kana hana maikai i hana ai no lakou, oia hoi, ke kokua ana e hookaa i na aubau kino o ka hapanui o lakou.  Lehulehu na poe malaila kahi i ho@lohe ai i na leo hoene o na ohe, a pau ia me na pila kuolo me na gita, a hui pu aku no hoi me na leo pakoli Ua hele no hoi a na hora liilii o ke kuluaumoe pau.

 

 

KELA A ME KEIA.

 

He Halawai Makaainana ko keia po.

Aole o E. C. Makapolena i holo aku ma ka Monowai.

Poaha iho e ku mai ai ka Mariposa mai Kapalakiko mai.

He hookahi no mea ma’i samola poki i koe ma Kahakaaulaua.

Eia kekahi poe ke hoohaluaia nei e ua haole lapuwale.  Auhea la ka hoi na kiu?

E uhene ae ana ka Puali Puhiohe Lahui ma ka halawai makaainana i keia ahiahi, born 6:30.

Poali@a nei i pau ai na kula aupuni a p@ l@ a hoomaha aku la no elua pu e.  Ha@ Na kamalii.

I ka P@lima nei i huli hoi mai ai o Adimerala Iw@ a me kona poe mai ka @ a hoomaopopo ana ia Puuloa.

Ma ka la 15 ae e haalele mai ai ka Adamu ia Kou nei no Kapulakiko, a malia o hoouna loa ia aku no Samoa.

E hoolilo ana na Pi Gi i ka la li o Iune i la kulaia, pela ka Kolekaaka hooia i ka Abaolelo Pi Gi o ka Poaha iho la.

Aohe i uku iki ia na makai kumau, a me be la i ka la 16 ae paha e loaa nui ai kahi ola.  Ke haawi pakiki ia nei no kahi poe.

A hiki iho la i ka hora 8 o ka po Poano nei, he 620 ka nui o na inoa i paa imua o ka Papa Hoopaa Inoa o keia apana.

Ua hookomoia ae nei he mau kukui uwiia iloko o Aliiolani Hale.  Aia he kukui maluna ae o kaupoku o ka puka komo nui mauka.

He Pake ka i laweia mai Koolauloa mai, i ka Poalua iho la no ka hoopaahao ana ma Kawa, e hana ai i kona hoopai o $50 no ka paani ci fa.

Ua mahae ka poai o na poe hemolele hoopono o Maui, a o ka aoao Uniona ka oi mamua ae o ka aoao Uniona Amerika.  He mail@ilu wale i o ka lakou.

Halo!  Pakele mahunehune ko makou wiliki i nehinei u ai lana ka auwae i kona wa i lele iho ai mai luna aku o ke kaa hapaumi ma Pawaa.  Ulalaeho!

Mahope iho o ka uku ana i na lilo a pau, ua koe iho i ka waihona o ka Home Makuahine Kapiolani ke koena mahuahua o $1,151.50 e pomaikai ai ia home.

Ua pepe ia i ke kaa kekahi kanaka i ke ahiahi nei ma kahi kokoke i ka uwapo o Haaliliamanu, a ua kaheawai ke koko ma kona wahi i eha, a ua poino oia.

He wa i hala ae ua hoolilo aku o Kimura, he Iapuna, i kana wahine i kekahi Pake no $200.  Eia ua Kepani la ke makemake nei e hoihoi hou mai ka Pake i kana wahine.

I ke ahiahi Poaha iho la i holopono loa ai a ku ka hui a na Pake, malalo o ka inoa Hui Hoopakele Pake a ua kohoia na luna nui, o W. S. Akana, o Pepeekeo mamua, ka Percsidena.

Ua olelo wale ia o hiki mai ana ka mokukaua Amerika Olimepia i kahi o keia mau la iho, a ke oleloia nei no hoi aole ka Piladelepia e huli hoi koke ana no ekolu malama hou aku i koe.

Ua huli hoi aku ka Aikoku Maru no Iokohama, Iapana, i ke ahiahi Poaha nei me 400 poe Iapana i pau na aelike hana ma na mahiko.

Piha u na mokumahu o kakou nei i ku mai ai i kakahiaka Poao @o nei me ke kopaa, a ua lilo ua eke i mea kiolaola a paani na kamulii Poola e uhao ai i kekahi mau moku a piha ma ke ano uku pau.  Aohe wa no na Poola e hele ai.

Ahiahi Poaha nei i ka mai ai ka Monowai, a i kakahiaka Poalima, hor@ 9:30, i @ehe loa aku ai ma kona ala no Kapalakiko, Pomaikai na Ohua i ka pae ana mai, lohe i na le@ o Paliuli, ka Puali Puhi@he Lahui.

Ua ho @ ae nei kekahi o na makai kaulio, no ka hopu ana i kekahi haole Beritania malihini me ka ha’a ole i ke ahiahi Poakol@ ihu la.  Mahope iho o keia hopu ana, ua hoike kela haole i kona Kuhina, a nana paha hoi keia koi i ke Aupuni.

Mahope o ka hoomalolo ana no kahi wa loihi i hala ae, akahi no u haawi hou ae ka Pu@li Puhiohe Lahui i aha hoolaulea i ka po Poaha iho la, ma ke kahua o ka Hotele Hawaii.  O na loina mau no ka i ikeia, oia hoi, ua hele a “le-1 Kohala, i ka nuku na kanaka.”

He poka i kiia mai kekahi pu mai kekahi wahi mai ma ka aoao mauka o alanui Kukui, a ua halahu ae ka poka he elima iniha mai ke poo au o kekahi kaikamahine ma kahi noho o Miss Lucy Peabody, ma ka aoao makai o ia alanui no, i kakahiaka Poaono nei.

Oiai ka Malulani ma ke kai kuono o Maalaea, i keia huli hoi ana mai nei, ua lele kuho aku he Pake pupul@ ilo@o o ke kai me ka manao paha e kaia iaia iho a make.  Ma kona huelo eia i hopuia aku ai a hukiia mai a pakele ai mai ke piholo ana aku iloko o ke kai.

Ma ka Arawa mai nei i huli hoi mai ai o Miss Christina Hutchinson, ke kaikamahine a ke Kauka Makapoopoo i make mai nei, kaikuahine hoi o W. K. Hutchinson o Hana Maui, a me A. K. Hutchinson o Kalawao, Molokai.  Oia aku ana kekahi o na k@mu o ke kula Virigine Enelani o Sana Aparu.

E ikeia no ma ka aoao mua o ka makou pepa o keia la ka himeni i meleia mai e na keiki puukani o ka Makani Kaiaulu ma Ewa i ka Poaha iho nei, @ na mea a pau e uuu ana i na ono o ka papaaina.  O keia ke mele i wili ai ke poo o na poe hoohuiaina a pau nui i ka naholo iwaho o ka hale, me ka luliluli ana o na wahi kauia-i.  A lolo.

I ke ahiahi Poakahi i hala i malama ai ka Hui Heihei-Lio Hawaii i kona halawai makahiki mau, no ka noonoo ana no ka La o Kamehameha I.  Ina o kulaia ana ke Aupuni, alaila, e malamaia no he mau heihei lie ana ma ia la.  Ua kohoia na luna kahiko a pau a koe ke kakauolelo, oia o C. O. Bega. A o W. M. Gifada aku la ma kona wahi.  O ke kumu paha o keia e holo aku ana o Mr. Bega no Geremania i kahi o keia mau la iho.

.