Ka Makaainana, Volume I, Number 17, 23 April 1894 — KELA A ME KEIA [ARTICLE]

KELA A ME KEIA

Poaono iho e liooinaka ai keia i kau kiaipopo ma ke kahua mā ! alanui Piikoi. Kulaokahua. He paikau kinaiahi ko ke JKe- , mepioha i ka auwina la Poakolu |. iho la iloko iiei o k§ awa. | 1 keia kakahiaka i hoomaka ; ai na kula Aupuni a pau loa, ; mahope ihe iiei o ka .hoomaha 1 ana uo elua pulf. j Na ka Eleu e hukihuki nei na \ pou uwapo makai īlio o ka Hale Makeke kahiko, a ua like me he 4 kauKa huki niho la. , litma v, o ira Pilaelelepia o Kani- ! kela-Kenelala Mila i ka auwina • la Poaha iho la, a ua nei niai na ; pu aloha nona i ka hoi ana mai. j 0 keia ka la ku mai o ka Arawa mai.na Pa ; iialaau J3eritanis . ma ka Akau, a o kei . ana -paha , kona ike hope loa ia ana ianei. ' O ka moho eiele huna kumu- . kanawai o ka Apana 3 o Hono- | lulu nei, oia o Kale Kaaka, ke- .! kahi o ua moopuna a Kauka Okolekala. i AUe ae o na wahme o Waimea, . Hawaii, i ka lakeu mau kane e : lawe i ka hoohiki a e koho halo- I ta, pela mai nei kekahi palapa'a ; ia makou. | Ma ka la 17 nei.Poalua i hala, ! i manaoia ai e mare u Konola • Keoki M&kapolena me Miss Ala- ; bu, ma ke ano maiu, aole hoi i , ke kuu akea loa. ■. ! Ma 'ka Ausēte.rali a m ai o k a J Poaono uei L hoea uiai ai o ! L. A. Kakina a me kana E«'h hou o ka mare ana mai nei, i\ hele a pilalahi. 0 Mama pu kalii. Ua kai huakai ae he puulu j nui o na Uiiki o Waikakalaua i ■ ke ahialii Poakolu iho la, no ka i hoopaa ana i na inoa no kekoho ! halota elele ma Aliiolani Hale. \ Ua hala aku nei o Kuauau aia ! i Hilo, ma ke K:nau o ka Poa- ; lima nei, no ka huli ana a loaa [ ka Ilamuku makakihi i ualowaio mamuli o ka hoolanalana mai. ; Ua holo makaikai aku o Adi- ! merala Waka a me kahi poe | lehulehu e ae ia lalo o Ewa i ka j auwma Ia s Poaha iho la. A hol j riui mai no i ka molehulehu ana i illO. ' ; Ma ka uwapo aenei o Haalilia- ; mauu i nehiapi, nn liemo ia iho \ la kekahi huila o kekahi o na [ isaa e lawe ohua nei i Monnalua ; o ka Hui Hawaii. Laki, aohe poe o luna. Ekolu makai, Totn Ahhie. ; 0. Opunui a me Antoi)e Briglit, | ī lioopiiia ne ka hueha. Ua ! oleloia i kn La Pa:i i hal.i i ha»*a ■ ia ai keia hoeha. Apupo lakou e hookolokolo nui ia ai. Ua kipa ae o Adimeral Wakn ia luna o ka uīauuwa Farrtni 1 ni īiiLua o ku aiiia ;isv,;kea o ka .1 p "> iha iho la. a ua apoia j h >ohanohano ana laia a tvn ka j uin < pu «e no hoi o na pu. 1 Oiai ka «uanuwa Farani ehookomo mai ana i ka nuku o ke | awa nei i ka auwina !a Poakolu j iho la, ua pinana ae he |#oe kju kiaiiīuua o na aleo o lolani Hale. ; a he pala ka mea i ]«»aa ia iakou. : Ua kipw ike pili oih&nn aku o Kuhina Wilisi ia luna <> ka Pilu deiepia i ka auwina la u ka I\«a lua i Jiola iho la, a ua nanaiia inm n» ki pu *!oha ana nona \ J k'j huli hoi annlnn! yo kula nei i

Ma keia huakai akn »ei a ka | Auseteralia, ua hoomanao ae o ; F.. W. Makapolena a me kana , wahine i ko laua la mare ma ka j moana i ka nei, oiai, iae j_ mau ohua laua ma ia inoku. , • U'a pae maalahi aku o Keo | Kaaka a me kana wuhine i Ka- j palakiko ma ka la 7 n A i. Na ke v j kahi nupepa o laila i hookha ae j no kona holo loa aku ma kekahi j huakai malu i Wasiuetoua. ?ela j paha! j He umi poe Moreu)on& Hawaii | i hoi mai nei uia ka Auseteralia, j malalo o Kekauoha, he aoo. īlo- j ko o 1890 ko lakou haalele ana ī »nai; a po ka nui o k& pilikia a me ka hune ina Uta, huli hoi mai nei. i . ; ■ I Ua hoio kipa ike pili oihana aku o Mekia Wudshausi, Xuliina Beritania, .ia luna ofka Pila- ; elelepia a me ke t Dusafolo 'i.ka j auwina la Poalima nei, a ua haa- j wiia mai na ki pu aloha aua ! l ona iaia i huli hoi oiaii ai. | J ka Poaha iho la i hssomakaia < ae ai e ba haole pololi ihana ka | uwap*> hou makai iho o ka Hale | kahiko. O ka pau aku • paha koe o kela ahua kua nunui } e ahu nei ma kahi kokoke i ke | kahua o keia hana. E like no ka hoi tue ka popop o { \ lapuwale o nu poe mikanele, ; pela no ka hoi i popopo ai keka- ] hi aoaO o piua c> ko Uikou n.oku- ; kaua, ka Hoku Ao ; a eia ke pii- | honohonoia nei ka ihu popopo i S hanaia meke kapalu. He hookahakaha p<iikau ka I i na Dualikoa Pi' Gi o lea po Poa- ; , kolu iho la, a no ka iia nui ana mai hoi ia la a po, ua . »r,alam.a | ole ia. Huhju paha o Lulauihakoi ia lakou uei. A me he mea ; 1a i keia po paha nnanei e uoiki j ai lakou. | j Poakahi i hala i ku n|ai ai ka ; niokumahu Kina maijKapak t kiko a liolo loa no ia ahiahi iho j no lapana a me Kina. A.ohe 1 ana wahi pala i lawe ipai uti. j Ūh' lawe aku oia i ke|ia mau | ohua; 7 Europa, 151 P;}ke a me 144 lapaua. # j Ua hookolokoloia ka hiea nona keia hale piliwaiwai i hopuia ai o na haoie eono i ka po a ao ae ka La Pule i hala, iniua o ka Aha Apana i ka Poakahi i hala. j Oia pu no kekahi o ia poe eono, j oia o Hare Seila, a i ka Poalna i hoopaiia «i.e uku i $30 me na kein;'. Eia na aahu koa Pi Gi ma na haie humuhumu lole Pake o Ai auui Nuuanu e hanaia uti, a j he ikeia aku uo hoi kei k-.uiau | inai. He poe kue hoi i na Pak«% j hanai ai inn no nae lnoi };i a i n;»n«makaia aku la n i pov huol'i ? humuhumu lole o lakou. Ai m pahulu no !a! Ma Monowai aku nei i h>heia tuui «i uo ki ana o j Johu Edwarvls, kela , 0 fea puu o uka aku o j 1 kana w»hiuē, he hapa Puke, j ma keoki «lui me ke koi. 0 ku 1 ona s ka iili pu kekahi kumu i u!o «e ai o keia hana hila ia kakou ma ke kaliii.. .> ka Hoikeike.Hooilo 'KuwaeuH uia Kh, U» lilo keia hana i iiea e kainuili<i nui ia m kekahi mau nupepu o iailu. v «Mo ana ho' kahi no ka in.,kcuiake o ka wahine e aiHiHna i ke kane, j no ka lilo paha i na walūne nao 5 «>'»11«, eia nae.he mau inn apa u , \0e)o Wale ana im ia. <

He 1503 ka nui ona poe 1 hc©paa i r.a inoa no ke koho baloU eiele, o ia ka panina i ka po Poaono nei, pau loa, aohe mea i koe. Ile mau la kuauaa kikiao makani iho la na la i aui ae a hoea wale mai no i nei la, a in.e he la be mau hoailona no keia no ko Kalani mau ehu wawae.

Iloko o keia mau la e kani paapaaina nei ona eo ona pnkuniahi o na. uaokuk&ua ole, ua oi aku ke pohapoha o *ja leo uina o na pu o ka, iuoku Ft».vani, Falevu Faranise ! Ua malama io ia no ka )n lawai makaaiftflna ina Manana, Ewa, i ka auwina laPoaononei, a uie lie ia ua 100 a oi na oiwi Hawaii o iā apana kaalato-a i hiki ae e hoolohe i na olelo ao mai ia A. Rosa a me J. L. Kaulukou aku } a me kahi poe e ae uo hoi o laila. Ua kakooia na ha aa o ko luua nei halawai nui 0 ka la 9 uei. Hooliuoi pinepine ia ka iilo a njvl©wale rnau ona eke kopaa o na mokiuuahu oka Hui Hooholo Mokumahu Pili xVma, I ka wanaao Poakuln iho la ī ikeia ai'kekahi o naluma e aihueana, a i ka huliia ana aku he elua eke 1 lilo e ka Ao loa ae hoopukaia he paiapala hopu no \V. Bray. Na Have maoli no keia e hana nei uiaiiiuli © ka makee i ka pono o na haku. Ua hoeha ae ka malauiamv;ku oka mokukuua Aekai Gula i kekahi iuina me kekahi pauku laau a eha ma ke poo. Oia-i ka luina e pena ana ua puka aku he mau olelo hiai ka malamamoku, a pela laua i kike olelo ai a hiki ika uhauia ana me ka pauku a e ole e akeakeaia e na luina © ae, ina la ua lilo i hana nui ioa. lmua oka Aha Apana i ka Poaono nei, °ua hoopaiia oia e uku i $lo Ua hoomaopopo iho nei Ue Aupuui he mea pono e ke kumu hoopii i kela kuke oki pahi no ka hoehn aua ia H. Kaouli nie kekahi mea eha, uua hoopauia. Koe aku la uo nae hoi ke kuniu hoopii pepehīkan aka ma ke degere elua, aua iuhano hoi ke Aupuni ua lawa ia. Ua hele ua hieua.la wiwi i ke ia wa, no ka pipiH mau ik» hol o k» mai iaiu niai kona paa ana a hiki mai i keia wa e n©ho isiai la i Ka*va.

Piena o Paīi i ka PoaHuaa nei i ka welo aiia ae o ka hat- Aaierikn ilaua o ko ke Iviuau kia mua a o ka hai Huwaii n a ke kia hop*\ u kiu īin iwuho no ke pnikii aiu». mai nuu o ka hmo loa aua aku i» auwina U. sJui koua kuknhiiUiko u ko»iia he haoie ano sahiv> nai ka w«h i,a ol<3 t» aki»akeaia e n«* pot* e au, ina la Ua lilu i liHiia nui. llu in hoi ka aka i ko Pali i..aiua, e noike aua i k«Mia aloha ul'ou oīaiv> iloko no o olahm a a»<-» pulopuW,

Ua oiuolu loa ae uēi uti Pake >Sm i koi- mui kela lauu a lakou i 111« ui i ke ahiahi o ka la 14 nei, Poaouo, u uuke loa ai ekulu o lukou. Ike «hiahi Poukolu ih*i a i loua ai ku olelo hoohol* uko ki«*ro kolouelo, uinhope o ka luhe iiuui ka Porofes* Laiau» huike uo kei* u popilikia uliu Mi>U k u;a kti »i aua i kek»hi luauuu»ko *' Aole i i»t4«| opo i u« r«»roA Uke auo ame ku itu>ji v u,« h<Hunwke lu, oiai ho», »;?« t.kii« uu pi»e 1 uu*ke n u«u&in o loko o ka «apu.

Ua iaahae ae nei ka lau.na pili oihnna ana 0 na Hoahanan Ka"kalaika a koe hookahi iho la ke kaikuaana. Ana loheia ae no hoi e hm akn ana me ia o G. J. Ros9, ka Luna Hooia i waiho aku la i ka uihana ke hoea ae i.na la hope o keia malama, Pehea la,i pikoko) loa ai ko Moanalua poe i ke kaa lawe ohna nui o ka aoao hoohuiaiua, a haaleleia iho la na kan yka aoao aloha 'Alii? Mai mna mai 0 ke kahulihia ana o ke Aupuui, U£. kt3paa ka 3una nui o ka Hui Alahao-Hawaii m $ ka aoao o ka lahui rae ke Alii. Aole i piha loa ka aha keaka "nika hoolaulea ako ke JCamepiona poe, 110 ka pomaikai o ka hui kokua aloha ona poe Berinia, i haawi ai ika po Poalima nei ma ka Hale Opera Hawaii. Ua oleloia e haawi hou ana lakou ma keia mua koke iho. No *ka nui loa paha o na keaka o keia mau y>o iho In kekalii kuiiiu 1 piha oie ai. Ua hoolanlea ae o Mrs. S. G. Watla ia Acliaserala Waka, ma kekahi papaaiua ma kona hale. alanui Kauko t i ka po Poakahi i haīn. Ma ia papaaina pu kela Alopeka a mo Kolekaaka ,a me koua hoa kuilima pu t oia o Kumalmmahukole. Malia he wahi papaaina ano pelo paha keia a na poe welo mikanele la i ka Adimera!a, aohe nae lakou e mahiuu aku i ko ia la laeula.

He walii keiki o 13 uiakahiki ka i haule mai luna iho o kekahi kamulaau, he 15 paha kaj>uai a ka honua, i ka auwiua la Poaiho la ; a ua pau ke aho i ke kiiia ana aku. oie kumu mai o keia, i lulama i ke kii punana mamh laia i hoihoiia aku ai & kauhale, a uia kahi hoi e ke alohaia mai, ua nokeia mai oia i ka nukuia e koua luaui, me ka hoike aku no hoi o kona helehelena i ka nui o ka eha. l T a hoopauiu ko Hon. .iiuo Kairīka *ioho kak;.uulel« ;uia no ka Pupa Hoonaauao, mahope o ka haui aua b 29 makuhiki aoi aku ma ia oihana. Lehulehu ua poe o;e wale e uoi nei no ia wahi, a aa okloia iwaena oia poe o KaukaXokeke, H. W. Kevelaua, Kanikela Amerika i pau, a me kahi poe e &e i aneane e pihu ua kauua .ikolu, Ma ke keeua loio o W. R. Khkela, Peresidena* i halawai riM ai na hinalea luuhine o ua P**pa U i ka auwlna 1* Poaliiuu uei, aohe nae he mea maopopo i hoohoioia. Kakahiaka nui wale a ka Po> aha ihu la, hora 9» i holo ike pili oihana aku ai ke KomUiua Farani hou, i hoouuaiu mai ai i ke Aupuui Kumukauawai, a tue kahi Hope Koiui&u.* kahiko. Ua heie laua a paihi uie u» aahu ° ko laua kulaua, i<* hvk U a na piUii a u»e na uioUuu kekahi vaap«. uo o Ka moku Uua i lawe a uoho iluua no hMpi»l\)> hor* paha, a i kt> laua huli hoi aua luai ua uinaiu*. mni !a lie II pu aloha ao lauiu la laua i kaalo ae ai ma ke al« iho o ka PiUiielepia & ke Kamepionu, ua heoliKUoh&u* hapai pn ia mni la Uua e koa w*«lina oia nma Woku, Uaku kannkh ae ua uw*po uo kani kaKahi»ka »ui o ua