Ka Makaainana, Volume I, Number 18, 30 April 1894 — Page 6

Page PDF (865.31 KB)

This text was transcribed by:  Kaulana Dameg
This work is dedicated to:  Edward Kalani Villegas

Ka Makaainana.

 

NA MOKUPUNI.

            Malalo o keia poo ae la e hoopuka mau aku ai makou, mai keia manawa aku, i na mea hou mai kela a me keia pea o ko kakou aina nei, ma ke ano he mau lono pili kuloko iho ia no kakou nei.

 

Na Mea Hou o Kalaupapa.

            MR. LUNAHOOPONOPONO:

            He mau la la'i malie keia o ua aina ehaeha nei, aka, nunui nae na ohuku ale e poi pu nei i i kumu pali, no ka nui o na aui nalu.

            I keia mau la, hekeu a ka ooloku o ka Luna Nui a me Toma Nakanaela. Ke paio nei laua me he mau pipi pulu la, ka hoohahana, a o ka ulele wale iho no koe; nana aku no hoi iaia, hiohio lua na waha i ka ua mea he wela i ka uwala, i kau a mea he noke i ka olelo haole a pili pu ka Luna Nui ia Toma Nakanaela, a hiki ole ke pane mai. O ke kumu o keia pii kai, no ko A. K. Hutchison hoopii mau i ka Papa Ola i ka inoino o na paiai a Toma Nakanaela, A no ia kumu hoi, hoopii aku nei o Tom Nakanaela ia A. K. Hutchison, i kona ae i na pipi wiwi a R. W. Maea e haawiia na na mai e ai aku. No ia kumu ua pii ke kai o na aoao elua, ua hauohaia mai nae o Toma Nakanaela e ka Peresidena o ka Papa Ola e nana pono a hoike hou aku. Wela loko la, ke pii nei ka ena!

            Ke loheia mai nei e pau aku ana paha o R. W. Maea a me kona hope. A. K. Hutchison i keia mau la aku, ke hoi mai o Hanale Pika, a oia ana ka mea e manaoia nei ma ko laua nei wahi, i Agena a Luna Nui hoi. Hiu hoi kela kaaka la, pau elua i ka wa hookahi.

            Ua pau i ka hanaia ke alanui pali o Iliilikau, he alanui kahiko keia, i keia manawa ua maikai hou. A ke manao hou nei no o R. W. Maea e lawe hou mai i na pipi ma keia wahi. He wahi maa mau keia i na kokua i ke kii i ka pipi a hooiho mai. He ala nihoniho keia a kau ka weli ia oe e ka malihini, a ma keia ala no hoi au i ike ai i ka lawe mau ia mai o na pipi wiwi a kupono ole, mai ka M. H. 1888 a 1891, a pau no hoi ka iho ana mai.

            Ua kipakuia aku o Hamea (w) a me Alaaia (k , he mau kokua laua. He kokua kahiko o Alaala (k) a ua piha iaia na makahiki he 14, aole no hoi i loaa iaia he wahi haawina a ka mai hookae a ka lehulehu. Aloha no!

            I keia mau la, nui ke ohohia o na mai lepera ia Toma Nakanaela, a ke manao nei kahi poe i Luna Nui ma kahi o A. K. Hutchison. Huro! Huro! Eo no i ke kanaka aloha aina aloha Alii. I nui ke aho, i kau ka oukou pulapula. Ina paha o ke au Moi, aohe hana a Kauhikoa.

            Ma ka la 23 iho nei o Maraki i hiki mai ai o D. Kalauokalani, Lk. Apana o Molokai nei, e hoolohe i ka hihia o Umiumi (k). He hoopahu i'a kona hewa a me Ah Ki, Pake, he hana waiona kona hewa, ma ia la no, a ua kapiia. Elua no wahi hihia o ka Panalaau nei, hiki mai ka Lunakanawai. Nui kela. Ma ka la 25 o Maraki he Sabati hoike ia no na Kula o ka Panalaau nei. O na papa kula i hiki mai, Papa Naita Aahu Ulaula, Papa Makuahine, Papa Ahi Helene, Papa Pokii, Papa Makuakane. He manawa mahope iho, hiki mai na kumu a me na haumana, e lilo ana nae ka hale i ka paio, a kokoke e waiho ke Kahukula i kona noho.

            S. W. KAWELO

            Kalaupapa, Molokai.

 

Hoike Kula Sabati ma Keawakapu, Honuaula.

            MR. LUNAHOOPONOPONO:

            Maraki 25, ua akoakoa ae na Kula Sabati ma ka luakini Kalawina. Eia na Kula Sabati i hiki ae: Wailuku, Waikapu, Waiakoa, Keokea, Keoneoio, Huelo, Haiku, Makawao, Kanaio a me Keawakapu. Hora 10 a.m. i hoomaka ai na hana, a ua koho ia o W. S. Maule, J. Kamakele a me J. Noholoa i mau komite. O Thos. Clark ke Kahukula Sabati Nui.

            O Waiakoa ke Kula Sabati mua i hoike mai, malalo o ke alakai ana a Elena hao a me H. Kalivilana. He maikai na hana hoike o keia papa, eleu no, a "moe kokolo no ka uwahi o Kula, he hau."

            Pau ia, ua ku mai ko Wailuku Kula Sabati, o Jno. King a me Rev. S. Kapu na alakai. Nani na himeni, me he mea la, e peahi mai ana na lima o Hualalai, i ka palupalu wawali o na welelau lima o ke alakai himeni, me he la e kuhi mai ana. Aloha mai au ka'u huapala. He haiolelo loihi hoi na Lui Kookoa no ka moolelo o Ewau a me Iakoba, a he haiolelo loihi maoli no e like me ka mea maa mau i na kahunapule, me ka olelo pu mai e nana na maka iluna i ka lani e pule ai, lilo nae na maka iluna e nana ai, aohe ike iho ke hao nei na haole i ka aina, ua oki oe e kuwo ana i ka lilo o na aina i na haole mikanele.

            O ke Kula Sabati o Keokea, he moe kokolo no ka uwahi, he nani nae. O Mr. Kaiholua a Noa Kamakau na alakai. He like no na hana me ko Waiakoa, a o keia no hoi ke kula i pepe i ka wai o Niulii ma na himeni.

            O na Kula Sabati o Haiku, Huelo me Makawao, he hookahi o lakou manawa i hoikeia ai, a he maikai hapa no nae. No ke Kula Sabati o Kanaio, he maikai hapa no.

            Hala ae la hoi ia mau kula, o o Keoneoio mai malalo o S. D. Kapono me Alakema Naone. He nani no keia Kula Sabati, i holo wale ai no ke mele a na poe kahiko, "Makalii puainawale ke kai e Keoneoio."

            Mahope mai ona ke Kula Sabati o ka makani kololio o Waikapu, nona ka heluna haumana i hiki i ke kanaono. A nona paha nei hooheno ana, "o ka uhu kai keia, uluwehiwehi ka moana." O Mr. Kaupalolo a me Mr. Kaninau na alakai. He nani a maikai na hana, me he la e i mai ana,—

            "Aia i Leahi Daimana Hila,

            Hu ana ka makani e,

            Ka hokua o ka hee ka i Mamala,

            Hu ana ka makani e."

            O ke Kula Sabati o ke kai nehe i ka pueone ka hope loa, oia o Keawakapu. O Mr. Kaleihoa a me D. Kapohakimohewa na alakai. Ma keia kula i ike ia aku ai ke anaina e oni wale ana no i o a ianei, i ka ua mea o ka piha hauoli. Ua nui ka hauoli o ke anaina, a e loheia aku no na leo mahalo mai o a o.

            He mau manao paipai, a me ka olelo hooholo a na komite, penei: 1—Wailuku, Waikapu a me Keawekapu. 2—Waiakoa, Keokea me Keoneoio. 3—Huelo, Haiku, Makawao me Kanaio.

            He mau haiolelo mai ia J. Kealoalii me Thos. Clark ma ka aoao aloha aina, e kue ana i na hana pakaha aina a na mikanele a mai puni hou i ka lakou mau ao ana.

            KEALOHAAINA.

            Honuaula, Maui.

 

Na Hunahuna Materia o na Pali Hauliuli o Koolau.

            Ma ka la 11 o keia mahina, ua maalo ae la ko makou Lunakanawai E P Aikue ma na ipuka hale o makou, me kana mau buke o ke aloha ole, a koi mai la ia makou e kakau aku i ko makou mau inoa, a me kona olelo pu mai aole e hoi hou ko oukou Aliiwahine ma kona noho. Ina aole oukou e kakau ana i ko oukou mau inoa a hoohiki ole hoi malalo o keia Aupuni Kuikawa, e pau ana na poo o oukou i ka okiokiia e makou.

            Ea, e ko makou makua, e ao kanaka mai oe i keia wa, a e haliu mai hoi kou mau pepeiao i hope nei, a hoolohe mai i ka leo kalokalo a kau mau keiki, oia iho keia:

            Aole makou e ae ana e kakau i ko makou mau inoa, no ka mea, he aloha no makou i ko makou Moiwahine a me ko makou one hanau. Ina aole e hoi hou ko makou Moiwahine ma kona noho, alaila, ke haawi aku nei au i kuu poo a me kuu pauku kino holookoa e okiokiia no ka pono o kuu Moi, lahuikanaka a me kuu aina aloha, e like me Iesu i make ai ma ke Kea a hookaheia kona koko i pono no ka lahuikanaka ma ka honua holookoa. Ea, e kuu makua maikai, ina e kokua mai ke Akua Mana Loa i keia mau leo kalokalo ae la maluna, e ike koke no oukou e hoi hou ana ko makou Moiwahine ma kona noho me ka maluhia.

            Eia kekahi, ua hele aku oia a loaa kekahi poe, ua noke aku la oia i ke koi me ka ikaika e kakau mai i ka inoa a no ka ae ole ia mai, ua lalau limanui aku oia me ke ano huhu, a huki mai la i na lima e like me na ilio e paio ana i ka pauku iwi hookahi Ea, o ka loaa anei ia a na kanaka o ke Aupuni Pi Gi o ka limanui mai me ka ae ole ia aku o ko lakou manao?

            Eia na keiki o Kualoa ke hoala mai nei i hui kinipopo na lakou. Ke hoomaamaa nui nei.

            O ko Waikane mau keiki nei kekahi, nana aku oe la eleu ma na ano a pau. Ua kukuluia keia hui kinipapo ma ka la 16 o Aperila, 1894, ma kahi o Kaleimamahu, a ua kapaia ka inoa o keia hui o "Royalist Club" (Hui Aloha Alii.)

            ED. K. HALEAKALA.

            Waikane, Oahu, Apr. 19, 1894.

 

Halawai Makaainana Nui.

            MR. LUNAHOOPONOPONO.

            Ma ka la 7 o Aperila ua noho ka halawai o Koloa ma ka halekula Katolika o Sana Rapaele.

            Weheia na hana o ka la, noi mai o A. P. Kalaukoa i ka oa o A. K. Mika i Lunahoomalu no ka hale, hooholoia. Waiho hou mai o Kalaukoa i ka inoa o J. L. Kauhane Pahulama i Kakauolelo, hooholoia.

            Hoakaka mai o A. P. Kalaukoa i ke kumu nui o ka noho ana o keia halawai makaainana i keia la, a waiho pu mai oia i ke kumuhana imua o ka halawai makaainana, oia hoi: E ae anei oukou a pau, e o'u mau hoa makaainana i akoakoa mai ma keia hale ai, e kakoo ma ka hoohiki ana i ka pono no ke Aupuni Kuikawa, oia hoi, Aupuni Pi Gi, a i ole, no ke Aupuni Moi? Ninauia ka hale no ka lawe ana i ke kumuhana e noonoo; hooholoia. Hoakaka hou mai o A. P. Kalaukoa i kekahi mau olelo hooholo, e pili ana no ke kue ana aku i ke kakoo ana i ka pono no ke Aupuni Pi Gi.

            Noi mai o J. L. Kauhane Pahulama, e laweia kela mau olelo hooholo i hoakakaia i kumuhana na keia hale e noonoo ai, oia hoi, e kakauinoa na makaainana malalo o na olelo hooholo i hoakakaia, kokuaia a hooholoia.

            Hoopanee ka halawai.

            J. L. KAUHANE PAHULAMA,

            Kakauolelo.

            Wene hou ia ka halawai makaainana ma ka la 11 o Aperila,