Ka Makaainana, Volume I, Number 18, 30 April 1894 — Page 7

Ka Makaainana.

HONOLULU OAHU, POAKAHI, APERILA 30, 1894.

7.

 

maloko o Sana Rapaele ma Koloa.  Weheia na hana i ka la a nonoi mai o A.P. Kalaukoa, e heluheluia ka moolelo o ka halawai i hala; hooholoia.

            Nonoi hou mai o A.P. Kalaukoa e hapai hou ia na kumuhana i hooholoia i ka halawi i hala, i maopopo ai i kekahi poe i akoakoa mai ma keia halawai; kokuaia a hooholoia. Heluhelu ia na olelo hooholo.

            Wehewehe mai o Anton Cropp ka agena nui ka hui mahiko o Kola, i na mea e pili ana no kona Aupuni, oia hoi o Geremania.  He mea maa may iwaena o na Aupuni naauao iloko o keia ao, he Moi ko lakou a me ko lakou Kumukanai, pela kuu hoomanao ana me ka poina ole ma ko'u Aupuni, he Moi kona a me kona Kumukanawai. No'u iho ma Hawaii nei, eia au imua o oukou i keia la me ka lana o ku manao, aole o'u makemake e kakoo a e noho malalo o kekahi Aupuni Moi ole e like me keia Aupuni Pi Gi, oia hoi,  Kuikawa, oiai, e na makamaka, ua ike ao oukou o keia Aupuni i keia wa a kakou e noho nei, aole ona Moi, aole hoi ona Kumukanawai. Ia oukou e na kanaka Hawaii, ina oukou e hooowahawaha i ko oukou Moi, ua like oukou me na manu i hoowahawaha i ko lakou mau punana. Ia manawa, ua oho like mai la na leo me ke kupinai launa ole.

             Hoakaka hou mai o A.P. Kalaukoa i kekahi mau mea e pili ana i ka hoohiki ana malalo o keia Kumukanawai o keia Aupuni Kuikawa, e loaa ana he ulia poino nui i ka lahui Hawaii, oia hoi keia, e nele ana ka aina i na loaa kuloko, a e pau ana na mahiko a nele ka aina i ka waiwai ole.

            Hapai hou mai o A.P. Kalaukoa e kukuluia i paina hauoli makai o Poipu, Koloa, Kauai, ke hiki aku i ka la 2 o Mei, oia ka la koho balota. Kokuaia a hooholoia.

            Nonoi hou mai o A.P. Kaluakoa i ka inoa o A.K. Mika a me M. A. Rego i mau komite no ka ohi ana i mau dala no ka paina hauoli, 50 keneta ka na kane, 25 keneta ka na wahine; hooholoia. Laweia ka paina hauoli a na makaainana o ka Apana o Kolao he elua mile ka mamao mai ka pahu balota aku.

 

NA OLELO HOOHOLO.

            1-- O makou, o na makaainana kupono i ke koho balota o ka Apana o Koloa, Mokupuni o Kauai, a no ka mea hoi, ua hooholo ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa, e waihoia mai ana he olelo hoohiki imua o ka Lahui Hawaii oiaio, no ka hoohiki ana malalo oia olelo hoohiki i mea e loaa ai ka mana e koho ai i na elele hana kumukanawai, ke hoole nei makou i ka hoohiki ana malalo oia olelo hoohiki me ko makou manao kuokoa, a u i ka pololei.

            2-- O makou, o na poe kupono i ke koho balota i olelo mua ia, ke hookaawale a ke hookaokoa loa nei makou ia makou iho mai ka hui pu ana aku me na poe e kakoo ana i ke Aupuni noho manawa kuikawa.

            3-- O makou, o na poe kupono balota o ka Apana o Koloa nei, he mau makaainana aloha Alii aloha lahui, aloha i ka aina hanau, ke kupaa nei makou me ka manao naue ole, luli ole, ma ke kakoo ana i ke Aupuni kumu o Hawaii.

            4-- O ke koho ana i ka balota ma ka malama o Mei e hiki mai mai ana, no ke koho ana i umikumamawalu elele hana kumukanawai, ke hoole nei no makou i ke koho balota ana, no ke kumu, e kakali ana makou me ka hoomanawanui paupauaho ole no ka Amerika olelo hooholo no ka ninau e pili ana ia Hawaii nei.

            5-- O na waiwai a me na makana e haawiia mai ana ia makou, ina ia he mau mea e pahele ai i ko makou manao no ka lawe i ka balota koho elele, ke hoole loa nei makou i ka lawe ana mai ia mau mea.

            6-- Ma ka mana o ke Akua Kahikolu e malama mau aku no makou i ka maluhia, ke akahai, ka oluolu a me ke aloha.

            7-- E kakauinoa na makaainana malalo o keia mau olelo hooholo i hoakaka pakahi ia. O ke Akua Mana Loa ka puuhonua no Hawaii, ka ikaika o ka Moiwahine Liliuokalani a me kona lahui oiaio, he kokua kokoke loa ia ka popilikia ana. E ola! E ola!! E ola o Hawaii i ke Akua!!! Ua mau ke Ea o ka aina i ka Pono.

Kakauinoa e 65 mau inoa.

KA NOE O KOLOA.

Apr. 20, 1894.

 

HOIKE KULA SABATI o HAIKU, MAUI.

MR. LUNAHOOPONOPONO:

            Ma ke Sabati, Aperila 1, hora 11:30, ua malamaia na hana hoike hapaha mua o keia Kula Sabati ma ka Luakini. Ua holopono na mea a pau, a ua ku i ka hauoli na hana i lawelaeia. A o ka'u wale no, e ku mau oe e Haiku i ka hoeuli o ka pono karistiano a haule mai na lani. Ola no oe e Haiku i kou mau alakai.

            Ua nui na poe makaikai i hoonaue ae ma ia la e ike i na hana hoike, a ua piha hauoli lakou. A na ke Kahukula Sabati Nui o Makawao i hookuu pau ae i na hana o ka la. A ia Rev. P. Keaupuni i ka pule hookuu.

            Ua paneeia mai he papaaina mahope iho o ka hookuu ana o na hana hoike. O na umeke poi, he mau umeke ohe, a he nani maoli no. Ua lawa ka lehulehu i na mea i hoomakaukauia, aohe hoohalahala. Ke kuhi nei au o na hana pono wale no la ka Haiku e hoeueu nei, eia ka o na hana noeau pu kekahi. Imua e Haiku a loaa ka lanakila.

            He lulu dala kekahi i malama ia, a o na loaa he $18.40. Nui kela iloko o nei wa hune o ka aina.

HANUMEAHOU.

Makawao, Apr. 7, 1894.

 

NA MEA HOU O KAU, HAWAII.

MR. LUNAHOOPONOPONO.

            Ma ka la 4 iho nei o Aperila, ua noho iho nei ka Aha Kaapuni o ka Apana Ekolu o Ko Hawaii Paeaina, malalo o ka noho poo ana mai o Lunakanawai Kaapuni S.L. Austin, a hoopau na hana ma ka la 11 ae. Nui na hihia i hiki ae, a ua akoakoa ae malaila na Hope Makai Nui, C.H. Pulaa o kohala, J.K. Nahale o Kona Akau a me S. Lazaro o Kona Hema. O na loio i hoea ae, oia o Kale Aki, H. Linekona, D.H. Hikikoki, O.T. Kipimana a me V.V. Akepoka.  Hookahi no oi o keia poe loio o Kale Aki, ke hele la aohe hihia paa, pau wale no i ka hemo. Na oki mare hoi, pau no hoi i ka moku i ka ohe. Pua no hoi ka uwahi i ka hapa Hawaii, ke hele la a hoohuakeeo kela loio wiwi umiumi wiliwili i ka rula ia aku e Kale Aki, wikiwiki i ka noho ilalo i kela hihia a Jno. K. Kekaula kue ia Ehu ma.

            Ma ka la 11 no hoi, he wahi lima pakaha ka ko makou Hope Makai Nui W. J. Yates, penei: Ua koho pono ia o Jno. K. Kekaula a me Wainuu, ka wahine kanemake a James K. Kekaula, i make, i mau Lunahooponopono Kuikawa, a ua kaa ia laua ke kuleana malama i na waiwai o ka mea i make.  Ua hele aku o V. V. Akepoka a noi i ka wahine, kekahi lunahooponopono, e lawe i ka pahu hao i Honolulu e wehe ai, a ua ae mai kela wahine a ua hoole nae o Jno. K. Kekaula, a olelo aku i ka wahine kona kokoolua ma ka hana, e olelo aku ia V. V. Akepoka aole e lawe, he nui ka lilo o ka lawe ana a hoihoi mai, a malia o hemo no maanei. Ua olelo aku ka wahine ia W. J. Yates e kelepone aku ia V. V. Akepoka ma Naalehu, aole ae o J. K. Kekaula e lawe i ka pahu hao, aole ae ia mai. A ua kauoha mai o V. V. Akepoka, e hoolimalima i ke kaa bipi e lawe i ka pahu i Naalehu a ua hele aku keia hope makai nui e hoolimalima kaa, a ua hoea ae ke kaa.

            Ua ikeia aku o Keoni Kekaula iloko o ka rumi i waiho ai o kela pahu hao e noho ana, a ua komo aku kela hope makai nui me na wawae oolea a me na helehelena haulaula. O kona kapena makai aku no hoi mahope, ke kahukaa aku a komo iloko o kela rumi a Kekaula e noho ana a kii aku la no i ka pahu hao. Kena ae la i kona kapena e huki i ka pahu iwaho. Ua ku mai o Kekaula a pane mai. "E hele oukou iwaho, aole e lawe i ka pahu, no ka mea owau kekahi kuleana" Pane aku ka hope maikai nui - "aole ou kuleana, o ke Aupuni ke kuleana. Ma ka inoa o ke Aupuni Kuikawa, e lawe aku i keia pahu."  Ua pale mai o Kekaula aole e hiki, e huki ana huki mai i ka pahu, a he kaula ili hoi ka kona kapena e paa ana, a he laau aumaka hoi ka ke kahukaa, a ike aku la makou i keia hope makai nui e kui ana a e kulai ana ia Kekaula me ka lima pakaha.  Pela no ka paha ke ano i keia Aupuni Kuikawa? E holina ana o Kekaula,  aole kokua mai o ke Aupuni, a pau wale me ka holopono ole o keia hana. Ua ikeia aku ua nohae ko Kekaula kuka i keia hope makai nui hilahila ole, ke komo kuleana ole iloko o kela hale a lima pakaha wale no i ko hai waiwai me kela olelo hookano no ke "Aupuni keia waiwai." I ka pilu paha.

            Pau kela hana me ka holopono ole, puka mai a ma ke alanui Aupuni e holoholo ana i uka a i kai me keia mau olelo kaena a ke dainonio iluna ona "Aole, aole o'u me e paa ia ma keia wahi." Pehea la hoi i lilo ole mai ai kela pahu hao, elua hoi laua me kona kapena makai. Mai kaena, aohe i lawa, wahi a kamalii.

            A mahope iho hele ana e kelepona i Naalehu ia V.V. Akepoka e pii mai, a ua hoea mai o

Akepoka me Alex. Lindsay, ka haku @ Naalehu, a komo hou aku no o W. Yates, V. V. Lkepoka, Alex. Lindsay a me ke kapena makai a kii no i ka pahu, a ua ku hoekahi mai o Kekaula e pale ia lakou, a o ka'u mea i ike aku i ka hope makai nui e kui ana ia Kekaula, a pau ia lele mai ana o Akepoka, me Lindsay, a he ike aku ka makou i ka huli o ke alo o keia mau haole iluna. Heaha no ka mea o ka hoonana ana aku. O kahi haole hilahila loa, o Alex. Lindsay, aohe ona kuleana iki ia hana, a