Ka Makaainana, Volume I, Number 18, 30 April 1894 — KELA A ME KEIA [ARTICLE]

KELA A ME KEIA

Poakolu iho ka la koho balota. Apopo ku mai ai ka \Variruu niai na Panalaau mai o ka Hema. Poluluhi ka tewa a ikiiki mai nei hoi keia mau la, He ehu wawae paha, ea ? , Poaono, Mei 5, e hoomaka ai ke kau kinipopo. Paewa ka makou hoike o ka pule i hala.

Ua hooholeia eka Ahaolelo Pi Gi ke kanawai hoomalu Pake a lakon ma ka heluheiu elua ia ana i ka Poaha iho la. Ekolu wale no poe v lawe i l:a hoohiki ma Kalaupapa a me Kalawao, Molokai, ©ia o Kauka 01iva,. Kalawela a me S. K. Keanu. , . . ■ \ d .

He kanakolu ka nui o na paahana i hoohanaia ma ke heihei o Kapiolanl'Faka i kf j Poakahi i hala, a ua hele a p?aikai ia kahua i k'eiā wa. : "Apopo ka la hoano o na Ap'o- ! setole Pilipo a me lakoba;~ji o ! ka Poaha ae iioi ka la haano o ; ka pii ana ō'£a Haku ika lanf. He mau anaina haipnle ko ia ' mau la ma na luakmi Enelani a me Roma. Elua emepaea a me elua repuhalika e ikeia nei ma na aumokukauaeku uei iloko.nei o Kou nei. Pehea keia, ea !■ Weliweli paha ? Kakaikahi loa na koa Pi Gi i puka ae ika hookahakaha paikau ma Halealii Khea i ka po Poakahi i hala. Aohe 110 i maikai loa ka paikau apa malalo o ko Sopa hope. Eia kela hiena Pake paahao i hou ai i kona opu i ka pahi ke kiai mau ia nei i ka po a me ke ao ma Kawa. Ua hopohopoia o hoao hou a£ oia e' lawe ponoi iho n<? i kona ola. Apopo e kuai kudala ia aku ai na Hale Mahoe kahiko, a iloko o leha ia e aku ai. Ma la kahua iho, e j kukuluia ae ana he hale uinihepa nani 110 Aiani - & Lopikana. XTa lonolonoia u'q waiho ae na Mana nui o Beritati ia Nui a me Farani i kekahi palapala akea-. kea iloko oke keena o ko na' Aina E, e kue ana i ko Amerika Huipiīia lawe ae a iloho hoomalu ma ke awa o ; He 1,507 ka heluna pololei loa no oa poe o Ho}ia!ulu nei i hoohiki, he paew|a o hookahi mai ka makou» oiai, na kekahi lala mai no o ka Papa. Komisina Hoohiki ka makou haina hua helu o ka hehi 1 hi.īa.

Ua kamoe eolea ae na kapuai wawaā « Keo Emekoua ma alunui Hālele, e hela an» paha ika Haiekoa, i ke awakia Poakolu iho !a me ka anaino 1 kana p» raifela; nie he koa la e wiwo ai ka lehulehu. Uiaula wale ! Ua kipa ae o Adimeraln Iwini, a nie kona maunkalielua, eike ae haawi i ke alolia i ke Aliiannaku i ku auwina la Poalima īho U. Oia ame laua kekahi i huli tioi hou aku ma ka Auseteralia o ka Poaono noi. Ma ka Malulanl o ku auwin» la Poalua i h«!a la 1 bu!i 'uai ai k;i Haku Pihopa o Ilono* liilu. uiai kaua h'aakai aku nei i Kona Ileiua. Eha poe opio ana i kauiima mui ,iri i.aila a lilo n .r s uku 1» ■ po» honhanau Hhwu* ii ii" k;i ahu «< tjohv* poo n»u

Kakahiāka Poakahi i hala i ku inai ai ke kiapa Amerika S. C. Alani iloko o 10* la mai Kapalakiko mai. Aolie no hoi he wa a hanle ka m'anawa holo. pea oi loa aku oka holo. Maikai ka makani a hoea mai la. Ua palahuli ae kekahi ka haapaumi i k&aumee Poaha iho la, ma Pawaa, ma Waikiki aku o ko Kale Hapakini wahi uoho. Elua ohna Pake a me ke kahukaa o luna, a ua iele ae lakou a pakele ai. Aohe mau poino ano nui i loaa. Ua loneia oka la keia o Uilama 010, hope luna nui o ka Haiemai Papule, e pau ai inai laila ae, no kona hoohiki oie ana. A ua lohe pu ia mai no hei, ke pau oia, alaila, waih© na poe kiai a pau loa i ka hana i ka wa liookahi a hele liKe. He aiuka nui o ko Moanalua poe, maluua o elima kaa ho'ohuiSa\iia, ka i pau nui a'e ika auau kai i Waikiki, i ka Poakolu nei ua hele no hoi a ohuohu. Ma '%e alo nei o makou keena ku ih'o ai kaena a Lipine nFFe pikokoia o na kaa'. Linalina wale!

na poe kamaaina o kakou i holo aku nia ka Auseteraha oka Poaono nei. Iwaena 0 ia poe o Mrs. T. R. Poka a me ke kaikuaana, Mrs. Hasaleka, Hoa. P. Numana, kekahi mau kaikamanine a Kapena Ki. a me kahi poe e/ae. He eoao maliina ka hoopai hoopaahao ma ka hana oolea o Uilama Bere no ka -aihue ana he elua eke kopaa ma ka la 17 tlei mai ka mokumuhu Pele. Ehia ka hoi mea r<!oha o kana wahine a me na keiki lehulenu. 1 ke.ao no'kahi i ka apa a kolohe ©koa. Mai ka Poalua i hala iho la i hoomakaia ai ka hookolokolo ana ia Kaaipia, 110 ka hoeha ana i kela wahine Pake makai o Kakaako, a i ka Poaha mai i hoahewaia ai a noopaiia uo e!ua malama hana oolea ma Kawa a me $1. Ē hoopii hōu ia ana oia e kekahi Pake e ae, no ia wahi no, no ia hewa like.

He hakaka kuikui rae na kalapu ko ke ahiahi Poalima uei, ma ke ano malu, ma ka halepaikau kahiko ma f»lainn Moiwahine, mawaena o elua paahaole, liaiia aku ko makou mea kakau, ua kipakuia niai nae aia a uku i $5, Aohe oia i ae e a ua haalele akii, me ka maowopo ole nawai !a kii ai.

Lnuahea wale na lono 1 na k i hala iho la no ka hoopauia&ku paha o kekahi poo makai kumau, manmli o ke kauohaia ana e lawe ae i na aahu piha a me »a pono e ae o lakou i ka Halewai, eia ka hoi hemea nana wale i*o i akaka lea ai ke lakou uiakaukau I nehinei la ua u?uu\ nui ia ana no ka mua loa; Pela akn ana ke hana mau ia aku ai ma keia mua aku.

Halo .Kah)kimr kiipauuha 110 paha oe, oko kouio ilio nei no ka ia i ko kaiua» Inui m i lioowahawrthfi ai mamun u."» h«€>, an hoi i hoino «1 i ua U i a\:l akn !a o kela makahiki, h

i keia wa hc hookahi kn av, like ana me na aun* ko?ea kar,:thn# o Tahit\ ma k« ]ikrv «\nu i ka hooknhi o k:i kinuaknia 1 ka aiu*. No (Uiru haua haua

Kakahiaka wale oka P®»kahi i hala, mahope iki iho o ka hora 9, ua uina mai he ehiku pu aloha'O ka mokukaiia Ff,rani Dusafolo no ka Bihopa Kaiolika. Mahepe ona, he 15 pu no ke Kuhina o Amerika Huipuia, ā he 13 lioi makope iho no k© Ka-uikeia-Kenerala o iapana. Ua kipa ike mua aku nae hoi ka lapana iluna o ka Piiaelelepia, a ua uiaa inai no ko laila mau pu.

Poakaln i hala i noho hou ae ae ai kahi Lunakanawai Apana imua o kana Aha, manope o ka hala ana o kahi mau la i Wailnku aku nei, e haaV; kino i kana olelo hooholo ma kela hihia wai kautana v o na Waieha. Ilaila pu aku nei no o Loio Halei e kiai ai i ka pono o ka Ona Miliona. Na Hope Lunakanawai W. Luka Wilikoki i pani iho nei ika makalua o ka Aha Apana no na ia i kaawale aku ai © kona kahu.

Oiai ka Auseteralia e kuemi hope aaa oo ka holo loa aku i ke awakea Poa©uo nei, a ua huli pono ae no hoi ka ihu a ueeu aku ia iinua no ka holo loa aku, ua'haawiia ua hoomaikai a hapai pu aua uo A<iimerala Iwini mai ua mokukaua a pau oiai ka moku e'kaalo ana mair.ua iho o lakou } me ke kani o na o-le mai na Kepani a me na Peleka'ne, ka bana hoi mai na Maleka me ka uina pu ae he 13 pu aloha no ko lakou poo hoi ana 1 ka home, a huro hoi na Palani mai luna ae o na kfcula likini.

Hora 9 o ka po Poaono nei i xaake ai o Mrs. Luisa Makinikaea, ka wahine opwpio a Keoki Makinikaea, i ka 21 paha o aa £ak&hiki, Hookahi uo. paha pule o ka mai ana a hala aku i ka heewale o ka opu keiki o eliaaa malama. Lehulehu Vu ohana. na makamaka a me Ba hoaloha i kipa ike aku. 1 ka auwina 1a o nehinei i hoolewaia

ae ai a waiho pn me na ma Va ilina o Kouln, 0 Keoni K&kana (.T, Duncftn}kona luaiu» he hoa paaua no keia oibaua

Eia ke kakiaia nei na pou he»u oka uwapo bou e hanaia aku aua uiakai ihy o ka Makeke kahiko. Maliupe o ka pau aua 0 ka haua i aiaahi Poak*lu ihd la. ua mukii kaula ia k&M kao kakia pou i ka uwapo mai*a 1 kaiu wa pah« o ia po palahuli ilt>ko o k*f kai» i ke okai&ai a oehuehu aua uiai paba hoi oia po, a waibo ana o luna loa 1 kuit*. Aia no aua ao # ikeia keia liaun apiki hou o ua a lianai b a Kewela 0 ka ekolu ino ]a keia o kona hana apiki aea a poholo ka enegini i!oVo o ke kai, a me he la ao!e uo yahu keia o ka hope loa.

Poaknhi \ hnl», ika auwiua la, i aku ai ka Pele ia Mnkaweli m* <?ke kepaa o hina. W*n«|o Pi?alua ae* eial ma ke kowa*nfe 14 how uui ka aina inai, uk !i!o u haki pn koua kia luna ika pa oolea oka makaiiL Ca huU liol hou. aku oI& i hope a ku hou i Mak»we!i iloke o eono hora, & i!ai!a \ luua bcu ia al a baale!e aku ia kIU i kīuahiaka Poako! i a ku uiai U »ei ike awakea Po&lu» i!aid o hora. I kakalu&k&.oiii uā€ o k;\ !* iku 'ua; ai» ua poiia a na> ha ke amani o luna ilio * kekahi a!c nui, E u &* aua kona liolo aua a |_i#a kana mt \i i kā h.iua. Ea,,