Ka Makaainana, Volume I, Number 20, 14 May 1894 — Page 8

Page PDF (887.84 KB)

This text was transcribed by:  Maria Torres-kitamura
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

8          HONOLULU, OAHU, POAI, ME 14, 1894.

 

[Koena mai ka aoao 5 mai.]

maemae ma i ka hoonui wale i ua lilo hoomakehewa.  Pehea hoi i keia au, puu na nuku a ai okoa i ka io ilio.

Hele no ka apiki a i na kiure haole o keia kau. I ka Poalua iho la i hanaia ai kela hihia hoeha a J. W. Lunina kue ia Loio J. A. Makona, a makou no i hoike aku ai mamua a hoopaiia e ka Aha Apana.  Ua ae aku o Makuna i kona hewa, eia nae, ua hookuuia mai oia e na kiure. Ka i no hoi o ka pau ia.  I ka Poalima nei, ua hookoloko loia kela hihia hou pahi a kekahi keiki Pake i hou ai i ke kua o kekahi keiki Hawaii.  Ua aue no ka Pake i kona howa, eia nae, hookuuia aku la e ua poe haole nei.  Auwe no ka hoi ka make e! I ka hihia mua he poe haole wale no, a i ka hope iho, he Hawaii a he Pake, hookahi no ia haawina like.  Ia lakou haole no ka hoi kekahi, wikiwiki ka olelo i na kiure Hawaii.  A, kaia i na waha ulaula ai ai o lakou e palolo si! Lolo!!

Loihi ka hiolani ana o kahi ukulele o Hakipuu a puoho okoa ae Ia oia kahi o keia mau la iho la i na oehu a ka nupepa pahemo alaula mikanele i na pualikoa.  Ua olelo ae o ua o Hakipuu aohe mea e hiki ke hoole ae i ka huloaa o na koa, a ua makaukau nui hoi e make no ka pono o keia au Pi Gi, ina nae paha hoi e aue mai ana na uhane lapu o ka po e mau ko lakou noho haakei mai.  Aia no hoi kakou a ike nui iho i na poe koa aa nei, a o ka wa auanei ia e ike ia ai o ke lakou huluaa a koa io.

No ka nele ike paha o Kolekaaka ma, hoouna aku nei na kekahi kumuao kanawai o Amerika Huipuia e haku mai i kumukanawai hou.  Ua hoole iho nei nae hoi o na Kelakaaka a me Hakipuu i ka oiaio ole o ia lono.  Malia e hoolewaia aku ana paha ua punua nei lakou, no ka mea ma ka la 30 ae nei e noho ai ka Ahaelele, oia ka mea a ka Aha Hooko i hooholo ai, wahi a ka hoike a Hakipuu imua o na loea i ka Poaha iho la, oiai, oia no hoi ko Amerika Huipuia la hoomanao i kona poe make, a he la hoohiwahiwa hoi na he kupapau.  Auwe no ka hoi e!

Ua haawi ae ka Puali Puhiohe Lahai he aha puhiole hoolaulea ma ke alo iho o ka Hotele Hwaii, i ka Poaha iho nei, a na pihe makolukolu i na pe makaikai.  A he puhiohe no hoi ka ka hana Pi Gi ma Kamaki Kuea, ia po no, a o na lala kiawe na poe makaikai.

 

KELA A ME KEIA

He 55 paha ka nui o na hihia i pau i ka pule mua i hala iho la o keia kau.

Ke manao nei na alii o ke Takasiho e haawi hulahula i kahi la o keia pule.

He Pake kaawe iluna o kekahi kumulaau ka i loaa i uka o Kapalama i nei kakahiaka nui.

Ua pau ka ka ike mau ia o na kiu maaloalo mau mamua iho o Wasinetena Pa i na la i hala iho la.

O Penetekote kekahi inoa o ka la i nehinei iho la.  O keia La Pule ae ka la hoano o ke Kahikolu Hemolele.

Aia ka mokukaua Beritania Haiakina ma ke ala e hoea ae ai i Esekuimala, B. K., oia na lono hope mai nei.

Ua malamaia he kinipopo Pelekane ma Makiki ka Poaono, Ia 5 nei, a ua eo na keiki aukai i a keiki o ka aina nei.

Ma ka Monowai mai nei i huli hoi mai ai o J. N. S. Wiliama, kekahi Alii o ke Kau Ahaolelo o 1892, mai Enelani loa mai nei.

Eono mau hihia oki mare o ka Poaono nei.  He elima i aeia, a hookahi i ae ole ia no ka hooko pono ole ia o ka palapala hoopii.

E koho ana na lala o ka Ligi Amerika i na luna o ia hui ke hoea aku i ka po o ka la 28 ae. Ma ka halawai o ka la 21 ae e waieia ai na moho.

Eha mau pualikoa Pi Gi i hookahakaha paikau ae i ka po Poalima nei ma Halealii Kuea.  Kakaikahi loa na poe i hele aku e makaikai.

He 15 poe Moremona i hoea mai ma ka Monowai no nei, a na na hoahanau ma Laie i hookipa nui mai.  Elua mau wahine o loko ia huina.

Kakahiaka nui Poaha ihio la i ku mai ai ka Monwai mai Kapalakiko mai, a i ka hora 1 o ia auwina la iho no i anehe loa aku ai uo ka hema.

Ua ae okoa io no o Bosene Beni i kona hewa imua o ka Aha Apana i ka Poaha iho ia, no ka hewa malama opiuma, a ua hoopaiia e uku i $150.  Eia no ke paa nei, a ma kahi paa no paha e noho ai a ku mai ke Auseturia. 

Ua ku mai ka mokumahi Gelika i kei a kakahiaka nui, mai Hona Kona me Iapana mai, a holo loa aku ana no Kapalakiko, a maluna mai ona e hoea hou mai ai o R. W. Irwin, Kuhina Hawaii ma Tokio, Iapana.

I ka Poakolu nei, imua o ka Aha Kaapuai ma ke kiure, i hoopau wale ia ai ka hoopii puhi ahi i kela mau wahi keiki uuku, Kahananui a me Kahana, mamuli o ke noi a ka ona hale i pau ai i ke ahi ma Kaalawai, oia ka Mea Hanohano A. Rosa.

Ua loaa ae nei ka hoi he koo hoohuiaina no ko Moanalua poe, oia ke Kuokoa, a o ka "hoohuiaina ke kilohana."  Ina e hoomau ae ana ko ke Kuokua kokua ana, e pau ana kela noe i ka poino.  Oiai, aohe o makou kuleana iloko o ka Hui Alahao Hawaii, ehaeha loa kela o loaa ka he "pa-keneta opialu" ia makoa.  Ua eleuia no ka hoi ua o Uhasupa.  Tata gude, e!

Poaono nei i haalele aku ai a Poaono iho e ku mai ai ka Austerealia mai Kapalakiko mai.

He 36 mai nei ka heluna o na eepakeke uku haahaa i hoea mai ma ka Monowai, he poe paahana ukiki nae ka hapauui.  Ua ulolohi ko lakou holeleia a ana mai mamuli o ke ano pahemahema o ke kupakako i ka hoopihapiha ana i na palapala paihakahaka.

Ua huhu loa ia paha ke kahu o Kaumakapili ma kana haiolelo i ka po nei, a wikiwiki mai la i ka olelo, aole pono e kuamuamu maloko o na nupepa.  Akaaka no hoi ke ole'o mai "hoohuiaina" ka manao nui o kana poolelo.  E lilo ana oe i Emeperoa no Leiolono.

Ma ka anaina pule Hawaii o ka hora 3:30 p.m. @nehinei, ma ka luakini o Sa@ Anaru, na haawi ae ka Haku @opa o Honolulu i ke ahaaina laahia o ke kaulima ana ia elima poe Hawaii, eha wahini a hookahi kane, oia o Ekela Hailama, ka mea malama kahiko o ia luakini.  He poe hoahanau ko lakou olelo ana ma keia mua aku.

Ua hoolak@ia mai nei ka mokukaua Amerika Ranger (Rena) ma Kapalakiko, no ka helo aku i ke Kai Berina.  Mamua o ka holo ana mai nei o ka Monowai, ua loaa ae he kauoha i kona kapena mai ke Kuhina Kaua Moana mai Wasinetona mai, aole e holo aku no laila, aka, e ku me ka makaukau mau no ka holo mai i Honolulu nei.  Heaha la ka puana no keia hoololiia o kahi e holo ai?  Na kela a me keia e koho iho.

Ua holo aku no Kikane, Wale Hema Hou, Auseteralia, ma ka Monowai o ka Poaha i hala, o W. Hila, Luna Leta mua iho nei, i ukahia e kona kaikoeke, Kauka G. H. Hade.  He hoi ike keia i kona ohana, a o kekahi kumu no hoi, mamuli o ka pii ino loa ana ae o kona mai pupule manuhope o ke ano maikai ana iho nei.  Kau ka weli o ka wahine iaia i ka lawelawe i ke koi a me ka pahi.  Ua wawahi okoa oia i ka poheo o ka laua pahahao ma ke koi.

Po Poalima nei i komo kolohe ia ai ke kula Virigine o Sana Anaru, a ua lawe aihue ia aku he wahin pahu piula hoahu daia na ha haumana i me hoala pohaku kia hoomanao no kekahi kaikamahine i make koke iho nei, oia o Miss Maude Niaupio.  I ka Poaono nei i loaa ai ua wahi pahu la i kekahi o na haumana malalo o kekahi o na hale, me kekahi koi ma ka aoao, ua wawahiia a ua laweaia na okeai o loko, he wahi 85 keneta nae koe. He poina maoli paha.

Ma ka hera 7 o ke ahiahi Poeaono nei, ma kahi noho o Mr. a me Mrs. Piliki Wilihema, alanui Keeumoku, Pawaa, i hoohuiia ai ma ka mare e ka Haku Bihopa o Panopolisa or Miss Emma Wallace, kaikamahine hanai a na ona hale, me W. Smith, he paahana no ka Hui Telepona Mutuala. Lehulehu na makamaka a me na hoa'loha i hiki ae, a ua ai a lawa i na mea ai hookamaumauia, mahope iho o ka merla ana.  Ma ka Austerealia o ka la 26 e holo aku ai na makua a me ka laua kaikamahine kamakahi no Kaleponi, no ka hoolanalana i ke omaimai o Mrs. Wilihema.

Ua ku aki ka mokuakaua Amerika Adamu i Awa Taonasena, Wasinetona, i Mei 2, @e 16 la mai Honolulu aku nei, a ua hui aku la oia me na aumoku e holo ana no ke Kai Berina.

Ua lilo i mea noonoo nui ia a kamailio nui ia no hoi ma Ladaua, Enelani, ka manao e hoohui aku i na paemoku Samoa ine Nu Silani, ina nae hoi e hiki ana o Amerika Huipuia a me Geremania ke kona aku e Beritania Nui e ae ia manao hoohui. Nana aku no kakou i ka hopena o ia hana.

Piha ko Royalist Campbell makahiki hookahi i keia la, ke kaimahine noku a muli loa a Mr. a me Mrs. Kimo Kamabela.  I ka hora 9:30 o keia kakahiaka i bapetizoia ai oia e ka Haku Bihopa o Honolulu, maloko o ka luakini o Sana Anaru, imua o kekahi anaina nui.  O ka mua keia o ka laua mau keiki i bapetizoia ma ia Ekalesia, i Kawaiahao wale no na mua aku.

Ma ka Malulani o ka Poalua i hala iho la i holo aku ai ka Rev. Wm. Horsfall (Kahaulelio), i ukaliia e ka Haku Bihopa o Honolulu, no ka malama o hoomaopopo ana ana aku i na kihapai o Lahaina a me Wailuku. Loaa aku ia no hoi ne hoa kaunu o ka inoa like me ko Lahaina Lunakanawai Apana kumakaia aina.  Ua hoi mai ka Bihopa ma ke Kalaudine i kakahiaka o nehinehi.

Ua hookuuia mai o Punuku mai Kawa i ka Poakahi i hala, a i ke Poakolu mai, paa hou i ka hopuia no ka aihua ana he eke dala na Miss Rose Paaukia me $4.30 o loko.  Imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poalima nei, ua hoole i kona hewa, a i ka Poaone nei i hookuuia ai, no ka lawa ole o na olele ike e paa ia.  He mea oia i kamaaina mau no ia Kawa, a ua lilo nae hoi ia kamaaina mau ona i mea nona e pakele ai i keia hana ana.

I ke ku ana mai o ka Iwalani i kakahiaka Poaha iho la, mai Kauai mai, ua hooleleia mai ke kino make o kekahi wahina Iapana.  Maluna no ka moku kona make ana, mamua ae o ke ku ana ma, a ua ukaiiia ua wahine ia e ke kane me ke keiki.  He hanau keiki ke kumu o ka poino ana, a ua make no ke keiki i ka aina, a i holo mai nei ianei no ka lapaau ana, a hala e aku la nae.  Ua kahaia ke kino e na kauka mahope iho o ka hooleleia ana mai, a ia auwina la no i nalo ai.

No ka Poalua iho la ka lono ole wale, ua hoopaeia mai ka ma na Koolau aku nei he heluna nui o na pu a me na lako no ka aoao Alii, i mea ka e kaua aku ai i na Pi Gi.  Ua lilo ia lono i mea no ke Aupuni e kau ai o ka weli, a kaheaia na alakai o na mahele kuikawa o na haole auamo pu mawaho ae na pualikoa no ke lakou makaala a hoomaopopo i ka lawa pono o na kauaka malalo o lakou pakahi, a iloko o ke keena Ilamuku kahi ikukakuka nui ai. Pala ka maia, ulalaehu!

 

Pine Omau Nalowale

Ua nalowale i ka Poakolu, @ pino om@ gala, he pupu ke paa me kekahi pupu ok@ me ke ka@ e kuuwelu ana, ma ke @ mai ka @ ale kauka aku o Akana a ka halekuai o ka Hui Lako H@ Pakipika, ma ain@ Papu, K@ena, e l@ he uku kupono. @ mei 14-4 @.

[end]