Ka Makaainana, Volume I, Number 21, 21 May 1894 — Page 1

Page PDF (888.66 KB)

Ka Makaainana

BUKE I---Ano Hou. Honolulu, Oahu, Mei 21, 1894. HELU 21

KE KUMUHANA HAWAII.

Na Lono Hou loa mai nei no
Kakou mai nei.

[Ma ka Auseteralia mai.]

Ua hoouna ae ka Peresidena (Mei 9) i ka Aha Senate i kekahi palapala mai ia Kuhina Wilisi mai ma Honolulu, a maloko o ia na olelo hooholo i aponoia e kekahi halawai makaainana o na poe kakoo o ka aoao Alii, e hooia ana i ka hoole aku o na makaainana kupaa e lawe i ka hoohiki kakoo i ke Aupuni Kuikawa a e noho hoi mai ke koho ana no na elele i ka Ahaelele Hana Kumukanawai.
                He hoike ka i loaa ae i ka Oihana Kaua Moana mai ia Adimerala Waka e hoike ana no kona hoea ana aku i Honolulu. Ma ia i hoomaopopoia iho ai aia ua o Adimerala Waka ke lawelawe la i kana mau noii ana no ka lilo a me ke ano o ka hoomaemae ana ae i ke Awa o Puuloa i wahi hoahu lanahu no na aumokukaua o Amerika Huipuia no ka mea, ua noi aku oia no na kii palapalaaina hoakaka piha o ke awa a me na paemoku.
                O na lono hoi e olelo ana o ke kumu o ka Adimerala Waka huakai i na paemoku oia no kona kokoke aku i mea hoohulihuli aku i ka manao o ka ahaelele hana kumukanawai, ma ke ku a kakoo ana aku i ka aoao e noho mana la a me ka haawi aku hoi i ko Amerika Huipuia kokua hoopono ana, i mea e hiki ai ke loaa he hooponoponoia o na hana malaila, ua oleloia ua oiaio ole. Ua akaka loa nae ma ka mea i hoikeia o ka Peresidena aohe wahi lihi pili iki o ko Adimerala Waka hoounaia ana ilaila me na hana laulaha o Hawaii, aka, ko ka hana hookahi wale no o ka lawe a hoomalu ana aku i ke Awa o Puuloa i kahua hoolulu no na aumokukaua, i lilo hoi ia Amerika Huipuia malalo o ke kuikahi o kekahi mau makahiki lehulehu i hala ae.
                Maloko o kekahi nupepa kuikawa o ka Adavataisa o ka Poaono nei i ikeia iho ai ka palapala malalo iho mai ia Farani P. Hasetina, Luna Aupuni Hawaii ma Wasinetona, ia Kanikela-Kenerala Waila ma Kapalakiko, penei: "Hoike aku ia Haki ua hoololi ae ke Komite Waiwai i ka bila dute ma ka mahele e hookuu ana i na waiwai ulu Hawaii. Ua kanuia ke dute maluna o ke kopaa ma ke 40 pa-keneta maluna o ka waiwai io a maluna aku. He hooia keia hana no ka manao hoa'loha iwaena o na Demokarata o ka Aha Senate no ke Aupuni Kuikawa. E hoao aku ana o Sanatoa e onou aku i ke koi ma ka Kakina palapala a e loaa hoi ka hoohana koke ia maluna o ka Tapi (Turpie) olelo hooholo Ua haawi mai oia i na hooia maopopo loa e kue ana i kau wahi lihi iki no ka mea pili i ka hoihoi hou ia ae o ka Moi, a na hui pu aku kona mau hoa ma ia manao hookahi. Ua olelo ae he lala o ke Komite Waiwai a me ko na Aina E o ka Hale e kokua no ka Peresidena i kekahi Aupuni Repubalika Kumukanawai." Na kekahi koo Pi Gi i hoike ae ma ke alanui i ka inoa o na Senatoa la, oia o Goamana (Gorman), a ua haaleleia hoi mai ka lono maluna ae, no ka maopopo ole paha iaia ua haaleleia ua inoa la e ka nupepa mikanele o ka ohana Kakela.
                Na ia nupepa no i hoike ae i keia hunahuna malalo iho me ka hoike ole ae hoi i kahi i loaa mai ai: "Ma kekahi kukai kamailio ana, ua hoike aku o Peresidena Kalivilana i kekahi lala o ka Hale ua loaa aku na kauoha ana ia Adimerala Waka e lawe maoli ae no i ke Awa o Puuloa," oia paha, e loaa he hookahua ana malaila.
                Aia no ka Aha Senate ke noho mai la, e noonoo ana no i ke kanawai dute, a ua olelo wale ia aole no ia kanawai e holo ana. Ke pau ia, hapaiia ka noonoo ana no ka ninau Hawaii, a ua noonooia aku la paha, a i ole ia, i Iune 7 ae paha.

Kela Hihia Nanali Eeiao.

I ka Poakahi i hala i hoomaka ia ai ka hooloheia ana o kela hihia nali pepeiao o Beni Galaga imua o ka Aha Kaapuni ma ke kiure. Mahope o ke kueia ana o kekahi poe kiure, ua loaa he poe kiure kupono na lakou e hoolohe ua hihia la. Oiai e hoolohe ana na kiure i ka hihia i ka auwina la Poalua, a ua aneane paha e hora 4, ua hoea aku he kii i kekahi kiure, oia o Carl Mett, no ke ano mai pilikia loa o kana kaikamahine uuku, nolaila, ua hookuuia ke kiure. I kakahiaka Poalima nei i noho hou ia ai e hoolohe, a i ka auwina la i haawi nui ae ai i ka lakou olelo hooholo lokahi e ahewa ana i ka mea i hoopiiia, me ko lakou noi aku nae i ko ka Aha oluolu. Hora 1:20 ke komo ana i ke keena, a hapalua hora mahope iho i puka nui ae ai me ka lakou olelo hooholo. Ua hoopaiia oia o ka Aha i kakahiaka Poaono nei no eono malama hoopaahao ma ka hana oolea a e uku i $5, a ua hoohalahala loa ia iluna ae.

Hou Pahi ma Kahuku, Oahu.

Hora 7 o ke ahiahi Poaha, la 10 nei, malalo o ka mahiko o Kahuku, ua hou iho la kekahi kane Kepani i kana wahine manuahi Kepani, me kekahi pahi a loaa elua puka ma ka hono a-i ma ke kua a hookahi ma ka umauma, a pau pu no hoi me ke kane mare Kepani a ua wahine la iaia i kokua mai ai i ka wahine. Peneia iho na hoakaka i loaa mai ia makou: He wahine kela i hooliloia e kana kane mare i kela mea hou pahi no $40, a noho iho nei a uluhua ua wahine la i kona hoa hou a komohia ae la he iini no kekahi Kepani okoa ala mai i Waialua, i ka mahiko, kahi i noho hana ai. Ua hoike aku la oia i kona iini a ake kane hou o kela punua ana me ke noi aku ka e hookuu mai iaia, eia nae, ua oleloia aku oiai aohe ona kuleana ma ia mea, aka, o kana kane wale no, no ka mea, he wahine oia i hooliloia mai iaia no ke dala, a he mea pono iaia e noi aku ai no ka mea. Nolaila, e like me ia ao, ua hele aku ua wahine la a noi i ke kane, a me he la ua aeia mai, a i ke ahiahi i oleloia i houia ai oia i ka pahi, e hele ana oia ma ke la no kahi a kona iini hou e kono ana iaia e hele, a halawai e ke iho la nae me ka poino mamuli o komo ana aku o ka manao lili, a pau pu me ke kane. Aohe no i kukonukonu loa na palapu, a ua palekana no laua a elua. Mahope iho nae o keia hou pahi ana, ua holo aku ka mea hana hewa e pee, a i ka hiki ana aku o ka Hope Makai Nui Pahia, aohe mea a loaa iki a hoi wale oia. Aka, he mau ahiahi mahope mai, ua hele aku oia a kauhale o Lunakanawai J. Kaluhi ma a noi aku ia L. J. Aylett (Kimo Aileti) e telepone i kekahi wahi, a mamuli o kana mau olelo ano pioleke i hoohuoi wale ia ai oia ka mea hou paha, a paa ana i ka hopuia e Kimo. Nana i telepone aku ia Pahia no ona makai a ua laweia mai a paa iluna nei i ka Poalua iho la, maluna ka makai o ka lio a malalo ka lawehala, nona hoi ka inoa o Moriama.

Hoea mai ka Manuwa Mariona.

Ahiahi Poaha iho la i lono telepone ia mai ai mai Waianae eia ae he mokukaua ke holo mai nei malalo loa aku, a pioloke hoi ko Honolulu nei poe, me ka manao paha o kahi moku lawe kauoha e manaolanaia aku nei e hoea mai ana mai Kapalakiko, a o kahi hoi, o ka mokuao Iapana Kono-go. Eia ka aole, o ka mokukaua Amerika Mariona mai Iokohama mai, i Aperila 10 ka haalele ana aku no ka huli hoi loa, mamuli o ke kauoha i loaa i kona kapena iloko o Feberuari aku nei. Hora 9 o kakahiaka Poalima mai i hookomo loa mai ai ia Kou nei, mahope o ke kaaloalo ana iwaho a ao ka po, me ka welo o kona hae uwepa o 365 kapuai ka loihi. Ua haawi ae o ia he 13 pu aloha no ka hae o ka Adimerala, a ua kukai aku ka Piladelepia me ehiku. Mahope iho, ua ki pu aloha ae no ka hae Hawaii. Ua mo-ku ae oia ma Waikiki iho o ka Piladelepia, a e hala ana he mau la helu wale no iaia maanei a hoomau loa aku ma kana huakai, mahope iho nae hoi o ka uhao lanahu ana a me ka hoolakoia hoi me na mea ai. Ekolu makahiki i hala iaia ma keia holo ana ona i na kai o Kina a me Iapana. He 19 alii a me 165 kanaka o luna, a ua hiki mua no ianei. Maikai ka hapanui mai nei o ke ala.

Crescent kue ia Kamehameha.

Ma ka hookelakela paani kinipopo i ka hora 3:30 o ka auwina la Poaono nei, mawaena o Mahina Kihikihi kue ia Kamehameha, ua kaa ka eo i ka inoa hope ma ka loaa ana iaia he 7 puni iloko o ewalu paani ana, a he 5 wale no puni a kona hoa paonioni iloko o eiwa paani ana. Penei na puni:

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Crescent 4 0 0 0 0 0 0 1 0---5
Kameh. 0 3 0 0 3 0 1 0---7

Manawa i paaniia he 1:50.

O na hui e paani ana i keia Poaono iho, o Kamehameha a me Hawaii.

Apopo, a i ole, Poakolu aku paha ka Warimu e ku mai ai mai na Panalaau Beritania ma ka akau, aholo loa aku no hoi no na Panalaau ma ka hema.

Ua huli hoi mai o Konela a me Mrs. Keoki Makapolena i kakahiaka Poaono nei ma ka Auseteralia me na ola maikai. Ia po iho, ua hoolaulea aku ka Puali Puhiohe Lahui ia laua me ke kahua o ka Hotele Hawaii, a ua hele no ka piha e like me ka mau. O Mr. a me Mrs. F. W. Makapolena kekahi i huli hoi pu mai la me laua.

Ua hoouna palapala aku o F. A. Sefa i ka auwina la Poakolu iho la i ke kumu Virigine poo o ke kula kaikamahine o Sana Anaru, a ua ukali aku hoi me ia palapala he $5 ma na mea liilii, he mea pani aku hoi no na hoahu liilii a na haumana i aihueia ai e kekahi mea hilahila ole. Nui ka mahalo o na kumu a me na haumana no keia hoomanao aku o ia hoa'loha.

Eia iho ka lutanela no ka oihana koa Geremania i o kakou nei, ma ka Auseteralia mai, a aia ma ka Hotele Hawaii kahi e noho nei, a o na hua-ai wale no kana mea ai, aohe ai i na mea e ae a aohe no hoi he inu i ka wai. O na hua alani, apala a me na ohelo kana i ai mai nei ma ka moku. E manao ana oia e kuai i aina maanei a kono i kekahi poe e liko aku ka manao me kona.