Ka Makaainana, Volume I, Number 22, 28 May 1894 — Page 1

Page PDF (897.04 KB)

This text was transcribed by:  Cheryl Mokuau
This work is dedicated to:  Ke`ea Ramirez

Ka Makaainana.

 

BUKE I – Ano Hou.             Honolulu, Oahu, Mei 28, 1894          HELU 22

 

HE MELE KOIHONUA NO LILIUOKALANI

 

I ke au o Liliuokalani,

Ka Moiwahine o Hawaii,

I ponia e ka Mana Kahikolu,

I Moi no ke Aupuni,

Ua ikea na hau pakaha,

A na haole o Kahiki,

Na Mikanele o Bosetona,

Puni wiwai, he loaa hewa,

E ake ana i ka momona,

I ka waiwai kaili wale,

Aihue, alunu, pakaha,

I ka pono ou e Hawaii,

Aka, e hai aku au

Ia oe, e kuu lahui,

Ke i mai nei ka Olelo,

“Aohe kipi e lanakila,”

“Pau pulu, aohe lau kanu,”

Kane, wahine, keiki,

O ka hopena ia o ke kolohe,

O ka uku ia o ka hewa kipi,

I ka milimili a ka lahui,

Ka onohi o ka Pakipika,

O Liliuokalani i ke kapu,

Moiwahine o Hawaii, Ua poniia e na Lani,

E kia Haku Ihiihi Mana Loa,

I makia no ke Aupuni,

I alakai no ka lahui;

Nou o luna, nou o lalo,

Nou o kai, nou o uka,

Aka i hookahi mea nui,

O ka Haku o na Haku!

E ola Hawaii aina.

E ola Hawaii lahui,

E ola o Liliuokalani,

A kau hou i ka Noho Kalaunu.

 

KAULA FISHEYE.

 

Hoao e Lawe Oia Ponoi.

 

            Mahope iho o ke ku ana mai o ka Warimu, hora 9 paha, ua hoao ae kekahi ohua oneki e lawe i kona ola ma ke ki aua iaia iho ma kona lae me kekahi pu panapana, nona ka inoa o John Morris. Aole oia i make, aka, ua laweia ae mahope iho no ka Halemai Moiwahine a aia no ilaila e waiho nei, me ka manaoia e ola ana paha. He uluhua paha i keia ola ana ke kumu o ia hana ana pela. Iaia mai nei ka ma keia huakai, aohe ona kamailio nui, a mamuli hoi o na noonaulu ana a kekahi mau ohua, na kamailio iki ae oia, aka, o kana hana nui no nae ka noho ma kona wahi moe e helu, helu buke mau ai. E holo loa ana ka oia e hui me kekahi hoohanau ona ma Kikane, he kauka, a aia kekahi hoahanau i Fiji, a malia o kipa aku ilaila. He mahiai a hanai holoholona kana hana ma Wasinetona, a ua hoolilo aku no $2,500. Ua olelo no ka oia ua $5,000 i lkoaa iaia mamuli o ka hoomakaulii ana, ke hui pu ia me kana i hoolilo ai i kona aina a me na pono e ae, a mamuli o ka hoao ana e hoopukapuka, ua poho, a me he la oia paha ke kumu o kona hoao e lawe i kom@ ola. Aia no me ia he huina dala nui

 

KA HOIKE POLOLEI

 

O ke Kau Koho Oehaa iho nei a na Pakaha Wale.

 

            No ka hoike pololei ole ia o ka haluna koho i loaa i kela a me keia moho, i kohoia ma ka la 2 nei, no ka ahaelele hana kumukanawai, nolaila, ua manao makou he mea pono e hoikeia aku na huahelu pololei imua o ka lahui, i mea hoi e hiki ai ke lilo i mea e hoomaopopoia ai i keia wa a no keia mua. Aole wale no hoi no ia mea wale, aka, i mea hoomakeaka no hoi na kakou e hoomaopopo lea iho ai i ko na pakaha mailuiia haalele loa. O ke kumu nui nae hoi nana i kono mai ia makou, i loaa ai he akaka lea o ka heluna nui o na balota a me na poe i koho, oiai, aole no i pololei loa ka makou i hoike ai ma ka helu 19 i hala o ka la 7 nei, a i ikeia mai ai hoi i=o na hakina koho, he loina hou i o kakou nei, a he mea no hoi na kakou no e hoomakeaka wale ai. Eia mai na huahelu pololei, i loaa hoi ia makou mai ke keena poo mai o ka Luna Koho Balota o ke Aupuni, penei

 

Oahu,

 

A. G. M. ROBERTSON        1566    25-34

LEMUEL C. ABLE@           1209    2-5

CHARLES L. CAARTER     1109    2-5

J. M. VIVAS                          1088    1 2

ANTONIO FERNANDES    1082

A. K. KUNUIAKEA             612     3-5

Henry Klemme                        610     7-20

Thomas J. King                       578     2-5

John Kidwell                           419     3-10

J. C. Cluney                            321     3-5

John Mitchell                          135

 

Huina koho nui                       8733    97-340

 

            HAWAII

D. H. HITCHCOCK                          798

F. S. LYMAN                                     733

D. H. KAHAULELIO                                   649

J. KAUHANE                                                598

W. HORNER                                     581

H. L. Holstein                                     570

W. C. Achi                                          50

Huina koho nui                             3979

 

MAUI, MOLOKAI, LANAI A ME KAHOOLAWE.

 

J. W. KALUA                                                474

H. P. BALDWIN                               369

J. K. IOSEPA                                     322

W. F. POGUE                                                297

W. Y. Horner                                      253

Huina koho nui                             1715

 

KAUAI, NIIHAU, LEHUA, KAULA A ME NIHOA.

 

A. S. WILCOX                                  399

G. N. WILCOX                                  383

W. H. RICE                                        370

Huina koho nui                              1152

 

HONOLULU,

Heluna Koho Poe Koho

 

Oahu                           8,733               1,456

Hawaii                         3,979                 796

Maui, etc.                    1,715                 429

Kauai, etc.                   1,152                  384

Huina nui              15,579                3,065

 

            O na hua poo liilii na poe i ko kohoia, a o na hua e like me ko ka nui kino iho e ku pepa nei na poe i haule.

 

Piholo ka Mary E. Foster.

 

            Na ka mokuamahu Iwalani, i kakahiaka Poalima nei, i lawe mai i ka lono no ka poino ana o ka mokukuna Mele Poka mamuli o ka hookui ana me ka mokumahu Mikahala, he 20 paha mile ma kela huli aku o ka Lae o Kaena, Oahu, he mau minute mamua iki iho o ka hora 12 o ka po Poalua iho la, Mei 22. E holo mai ana ka Mele Poka no Honolulu nei me kekahi piha kopaa, he 1,400 eke, mai Makaweli mai, a e holo aku ana hoi ka Mikahala mai Honolulu aku nei no Kauai. Ua lai pu ka moana a e holo akahele aku ana no hoi ka mokumahu, a mamua o ka hookui ana ua ikeia aia he moku mamua, a ia wa no i hoohuliia ae ai ka huila i wahi e hala ai ka mokukuna, aka, aole i awiwi ka huli ana a ku aku la ko ia la hope ma ka aoao, he ekolu a eha paha kapuai mai ka hope pono o ka moku. Mahope koke iho o keia hookui ana, ua hoomaka koke ka Mele Poka e komoia e ka wai a emi iho, a iloko o hapalua hora ma ia hope iho ua piholo loa aku la oia iloko o ka moana.

 

            Ua hookuuia he mau waapa mai ka Mikahala aku a ua laweia mai o Kapena Hipa a me kona poe luina a me na wahi pono Aohe eke kopaa i koe mai, ua pau pu aku la me ka moku i poino, aka, ua pakele mai na ola a pau o luna. Pouli ka ua po la a aohe i ikeia mai ka Mikahala e Kapena Hipa aia a ua kokoke loa, ua hoao ae e alo, aka, no ka makani ole, aole i hiki ke pale ae i ka pilikia. A pela no hoi me ka Mikahala, malalo o ka hulipahu, aole i ike aia a ua kokoke loa. Ua laweia mai na olulo e ka Iwalahi no Honolulu nei. E malamaia aku ana he aha niehiele e ka Hui Hooholo Mokumanu Pili Aina no ke kumu o keia ulia, a oiai hoi aohe o lakou panihakahaka i ko lakou mau moku me na hui o ia ano, nolaila, na akou ponoi iho no ia e hana aku. Ua 17 paha makahiki o ka holoholo ana o ka Mele Poka, nona ka nui o 73.29 tona, a na kela hui no ma Keomolewa na lakou i hana na mokumahu o keia hui i hana iaia ma Awa Belekele (Port Blakely). Iloko o ka manawa pokole o kekahi mau malama wale no, @ moku o keia hui i poino.

 

            Eia iho ua hiki mai nei na poe hana kumumaia a na Pi Gi.

 

Huakai Holo Moana Malu.

 

            Hora 4:55, oia hoi, mamua iki ae o ka hora 5 o ke ahiahi Poalima iho la i holo aku ai ka Iwalani, no hea la, aole i maopopo. Ua holo oia malalo o ka ke Aupuni hoolimalima ana, a he hookahi no ohua i lawe aku, oia o Kapena Kini, Kuhina Kalaiaina, a me he mea la e hala ana paha he mau la lehulehu, no ka mea, ua lako i na mea ai, 50 a 60 paha tona lanahu, a me na mea e ae i kupono no ka holo moana. He pahuhae kekahi ukana i lawe aku nei. Aia a ua hala aku nei, l,oheia i holo aku nei ka e hooohu a lawe mai i kekahi o na mokupuni ma ko kakou komohana aku nei, o Mokupuni Johnson (Ionesona) paha, a i ole, o Mokupuni Necker (Neka). Olelo wale ia no he mau pu a me na koa kekahi i laweia aku nei, aohe nae hoi he oiaio o ia mau mea. Aia a hoi mai, maopopo loa keia huakai malu ana me ka maopopo mua ole. Ina o ka Mokupuni Ionesoua ka i manao e laweia, alaila, e ku ana i ka hoka, no ka mea, lilo ia Beritania Nui ma ka lawe ia ana e Kapena Ruka, ma ke Kamepiona, i Iulai 25, 1892 Ua olelo wale ia o ke kumu o keia mamuli paha o na olelo i haule hewa mai ka waha mai o ke Kuhina Kaua o ka Panalaau o Vitoria, Auseteralia, iaia ianei i ka Poaha iho la, ma ka Warimu mai a hala loa aku la no  no kona aina, ma koua kukai kamailio ana paha me kekahi poe o keia Aupuni. Nolaila, ke manao nei lakou e lele mua aku a ilo mai hoohoka aku ia Beritania Nui a me na Panalaau, no ka me , he mokupuni paha ia ma ke ala o ka uwea olelo moana Pelekane e manaoia nei e hoomoe.

 

Hawaii kue ia Kamehameha

 

            Ua mokomoko ae na kaeaea i ka hora 3:30 o ka auwina la Po@ nei a ua eo ia Kamehameha, Piha u ke kahi a W oi aku i ko ka la wehe @ o keia k@ Maikai no hoi ka paani ana a na aoao a elua o ke pakalaki maoli no hoi ko ka Hawaii hewa i ka Kamehameha komo mua no, loaa elua puni. He mau puni loaa ole ia ia lakou, eia nae, ua loaa no mamuli o na paewaewa a ko ka Hawaii poe. I ke komo hope loa a ka Hawaii i loaa ai he hookahi puni ia Kama`lii Kalauianaole, ina ia ua make pila@ Nolaila, ua loaa @ puni ia Kamehameha a 1 ia Hawaii, iloko o 1 hora me 25 minute e ka paani ana, a penei iho ka hoakaka ana.

                        1          2          3          4          5          6          7          8          9

 

Hawaii             0          0          0          0          0          0          0          0          1          1

 

Kameh             2          0          0          0          1          0          0          0          *          8

 

            O Hawaii me Crescent ke nei auwiua la Poaono iho @ keia auwina la Poakona iho, o Kamehameha me Mahina Kihikihi