Ka Makaainana, Volume I, Number 23, 4 June 1894 — Page 3

Page PDF (873.54 KB)

This text was transcribed by:  Kaehunuiokaihe Sorrell
This work is dedicated to:  Hubert Jullian Sorrell my hanai father

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 4 1894              3

 

NA MOKUPUNI.

M lalo o keia poo ae la e hoopuka mau aku ai makou, mai keia m@anawa aku i na mea hou mai kei. a n@e keia pea o ko kakou aina nei, ma ke an he mau lono pili kuloko iho ia no kakou nei.

 

Na Kikoni o Kau, Hawaii.

 

Mr. LNAHOOPONOPONO: "Kuu hoa o ka ua kikoni ili, Lihau i ke oho o ke kupukupu."

 

He mau la hoopolul@hi iho nei na la hope o Apelila, a pela mai no na la mua o Mei nei, o ua aina nei nona keia wahi hooheno,- "Kiekie Kau hanohano i ka makani, He ipukai pohina ia na ke Aeloa."

 

He mau la mamua aku o ka noho ana iho nei o ke kau kiure o Kau nei, ua hoopuka ae kekahi mea i kekahi olelo ano maikai ole, a penei iho ka puana; "Ina kaua e ko ana, alaila, noke aku a holo ke olohelohe ia Naalehu nei."  O keia ae la na olelo honaaikola a ka hoakauwa.  Pehea la ka manao o ka mea i hoino wale ia aku me ka hewa ole?  Manao au, aole paha e nele kona wela, oiai, he mau olelo pono ole keia i huaiia ae la imua o ke akea.  Malaia paha, no kona ike no ua lawa kona wahi mama ma na ike o ke au ia Waawaaikinaaupo, nolaila, kaena ai oia e puka ana. U@ puka io paha.

 

Eia ke ku nei kekahi hale kuai poi no ke Kepani ma Naalehu nei.  Akahi ae nei paha mahina a oi o ke kuai poi ana.  Mai Kona Hema mai ka ai a keia Kepani e laweia mai ai, maluna mai o ka Malulani, a ianei no e hoomoaia ai iloko o ka mahu, e like me ka na Pake.  Na keia Kepani no e ku'i a wali, alaila, kuai aku e like ma ko Honolulu. Eia wale no ka hewa o ka puupuu o ka ai.  Iloko no nae oia inoino o ka ai, e ki@ia ana no a pau ka ai, a hookahi no mea malama o ka mea poepoe.  Ua laki no na wahi paahana hope ole, he lawe wale mai no hookomo iloko o ka umeke.

 

Ua hoomaka iho nei ka wili ana o ke ko o Naalehu nei i na la hope o Aperila, a ke nee aku la no mua.  Ua malamaia keia hui mahik@ e Luna Nui G. C. Hewitt me ka maluhia.

 

Ke haulani mau nei o Kilauea i ke alahao i na la noa a pau, koe ke Sabati, no ka halihali ana i na ukana o ka hui ilalo o Honuapo, a pela no hoi ko lalo mai.

 

Ma kekahi mau la o kela pule aku nei, ua kakauinoa iho kekahi mau hoahanau o ka hoomana o na La Hope, no ke kono ana ia Mrs. Beni Namau@u, Jr., i kumukula no na kamaiki o ia hoomana.  Maikai kela mau mea i manaoia.  O ka hooko aku ka maikai.  Aka, ina e like me ka papaeleele ke kau wale iho no, alaila, waiwai ole.  Ke hele paha a kakauia kela papaeleele i manaoia ai i mea kakau na na haumana, o ka pau no l@a ia ka popopo.  Nolaila, mai hoemi i ka hana maikai i ikeia.  E hoomau aku i ka hana imua, aole ka hoolohilohi, he mau no keia mau wahi haumana ae.  Ina elima a umi ua hiki no.  Malia, he wa no e nui mai ai na haumana, ua makaukau no i ke kumu ka Ekalesia o Iesu Kaliko o ka Poe Hoano o na La Hope.

A. K. KEAWE@LOUHA. Naalehu, Kau, Mei 12, 1894.

 

Na Hooheno o Kau, Hawaii.

Mr. LUNAHOOPONPONO:

Ua hoopai ko makou Lunakanawai Apana ia Beni a me Wailuu Kekaula, no ka hewa moekolohe, he $10 o Wailuu a he $30 o Beni.  He moekolohe kupaianaha keia malalo iho, o ka la.  Olelo na hoike Aupuni, aohe laua i ike i na mea i hoopii ia e kolohe ana, aka, o ka noho wale no iloko o ka rumi, ua pani ia ka puka.  Ua olelo na mea i hooppia, na hele laua ma ke kauohe a Wailuu e hele aku e kuhikuhi ia Wailuu i na mea e pono ai ka waiwai o J. K. Kekaula i make.  Ma ka nana aku he kupanaha loa keia olelo hooholo a ua mea kaulana nei o ka pohu lai o Kona, aka, mea ia mai he lili ka no ka lilo loa o Wailuu ia Beni.  Aloha no kahi Ala.

 

Eia no ko makou mau luna Aupuni ke liki nei me na olelo ino i ke Alii ka Moiwahine Liliu-o-na­-moku, a me ka hopuhopu ino i na poe aloha aina, e hopu mau ana na makai, a e hoopai mau ana ka lunakanawai.  Ina he poe hoohuiaina, aole e hopuia aole no hoi e hoopaiia.  He keu keia o ka hana lapuwale.

 

Eia keia, pau loa na luna Aupuni i ka hukihuki ulua.  Ina no kanaka ilihune ka hookapeke ae, e hopu ana lakou, aka, ina no ka haole, aohe olelo ana, he looluu wale no, aia ia lakou ke Aupuni.  He ano kuapo lio keia mau hana.  Eia iho kahi mele hooheno: "Aia ka lunakanawai, aia ka Matini, Aia ka Hanale, aia ka Ikauwa, Aia ka Luna Makai, aia kepena Malulani, Aia ko po anu, aia ka lunapaahao, Aia na makai, aia ua ulua." Opukoa Opio. Kau Mei 23, 1894.

 

Na Liko Lehua o Hilo

Mr. LUNAHOOPONOPONO: O na wahi kaiko hou ma kahi o na makai mua i hoopauia iho nei, he h@ ka aka.  He puolo hai@aka wale no huli ana ke alo iluna. o ia puolo ka i laweia ae imua o ka Hope Makai Nui ma ke ano he lawehala. I ka wa hiki aku ai imua o ka Hope Makai Nui a hoike aku la "eia ka'u lawehala la, " ua ninauia mai oia-"aia ihea ka mea nana kena puolo?" "Ka! ua holo," i pane aku ai ke kaiko. "O, heaha ke waiwai o kena puolo." Loha ka ma'i he lomaloma me ka hoka.

 

Ua opili na hulu, o na hulu pahu, kunahihi ohewahewa na maka o kaiko hou no kona kapaia ana he holoi ipu-aiwale no D. H. H. A wahi ana, inae maopopo ana iaia ka mea nana oia i hoolaha e hoopiiia no.  E ike oe, o ka aama holo pali pohaku a paa ae i ke ahele pulu niu, oia kuu dear love.  Halahu mawaho o na rula kupono na hana a keia mau kaiko, komo wale iloko o na hale me ke kuleana ole e hoohalua ai.

 

Ma ke ku ana mai o Kinau i ka wa@aao Sabati, Mei 13, ua ninauia aku na mea hou ia Mooheau, a wahi ana-aohe mea hou.  Eia nae, loaa mai na leta a na makamaka a me na nupepa KA MAKAAI NANA, Ka Oiaio, Ka Leo o ka Lahui a me ka Holomua, ikeia iho la he nu hou hauoli i loaa lihi mai.  Lu ae la kahi mau hoa o ke aloha aina i na makamaka ia kakahiaka e i@ho kope.  Eia wale no i ka lihilihi, paki e no ka wai. Ua hiki, he poe keiki no no Mokaulele kahi o na lehua i ka liko.  Ma ka Poakahi, Mei 14, i noho ai ka halawai a ka hui Aloha Aina, hora 7 ahiahi@ a ua laweia mai he olelo hooholo e H. B. Nalimu, no na poe i hoohiki malalo o ke Aupuni Pi Gi ua pau ko lakou noho @ @a ana no ka hui.  P. S. KEANOAHIAHI. Hilo, Mei 17, 1894.

 

Opulepule ka Makai Nui o Hilo.

Mr. LUNAHOOPONOPONO.

I ka lohe ana o ka Makai Nui o Hilo, na hooholo ka eluahapakolu o ka Aha Senate e hoihoi hou ia ka Moiwahine, ua komo aku oia iloko o ka rumi a haehae ae la i ka hae Hawaii i na apana ekolu.  Iloko o ia wa komo aku nei kekahi kapena makai o Me@bi, a ike aku nei ka mea e hanaia ana, hookahi ka hana like ana.  He mau hana naaupo wale no keia a ka Makai Nui o Hili a he kipi kona kulana maopopo ke hana aku, a ua kau@la he kiko eleele ma kona lae.  I keia manawa ua hoolako ia kona rumi me na lako kaua he lehulehu wale, na pahu pu a me na poka.  Me ka akioma aku, o ala mai ana kekahi hana ano nui i ka wa e hoihoiia ae ai na pono o ka Moiwahine a me ka lahui.  E nana mai ka lahui Hawaii i keia mau ano hana, a kaupaona i ka mea kaulike mawaena o ka pono a me ka hewa. "He hope ko na mea a apau," wahi a ka Baibala. J KIUOKAAINA. Waiakea, Hilo, Mei 28, 1894

 

Ko Puna Pa@laala Poe Kumakaia

Mr. LUNAHOOPONOPONO:

Rev. Kamau, kahunapule mihi hoopunipuni i ka Ekalesia hui o Kalapapa aole e hoohuiaina, ua hoohiki nae e kipaku loa i ka Moi Liliuokalani; Nuhi, he lima muumuu moku kiana pauka me kahi puuua pee aoao; Nape, he kumukula uo Opihikao, hilinai mahina poepoe.  Ma ka mahele 1, aole mea hoohiki. P. H. K. MAHAO, Puna, Hawaii, Mei 15, 1894.

 

Ua hanakuli hou ae no na Pukiki i Mei 27, La Pule, mauka o'@Auwaioli@mu.  He ahaaina ka no ka Uhane Hemolele keia mau aha hanakuli a lakou o na La Pule.  Oi loa aku ka pono ina e hoopaaia.

 

Ia Kauka Makipine aku nei i Ookala, Hilo, ua halawai oia me kekahi ulia a pakele mai ke ola, eia nae, ua haki ekolu mau iwi aoao.  Ma ke Kinau o Mei 19 oia i hoi mai ai, a eia no nae ke hele nei me ke ano maikai no.  Oia a me ka luna nui o ka mahiko ka i hele makaikai, a i ka u hoi ana a kekahi papali@, aohe no hoi he wa i koe a haole ko laua ka@ i ka pali.  Lele ke kauka mai ke kaa aku, a mamuli o ia i eha ai oia.

 

Eia ke he ahahui ano malu iwaena o kekahi poe haole, i kapaia ka Ahahui Hiamoe Ole.  Aia kahi halawai mau ma Peleula, ma kekahi o na @ale liilii ma ka aoao Ewa o alanui Nuuanu, makai mai o ke alahaka.  He 60 ka a oi na lala.  Ua oleloia he ahahui ia no na poe inu rama, a e ka po Poaono a ao ae, loaa ai o Kanakaokai, ilaila na mea ona i loaa ai.  Lohe mai makou ua hoohiki ua poe la i@a aole e inu a me na mea e ae a pau e pili ana no i@a hana iloko o kekahi pahu kupapaua a kanuia.  I ka po i oleloia, hue hou ia a lilo ka hoohiki i mea ole.

 

J. K. KAHOOKANO.

LOIO a he Notar: no ka Lehulehu KEENA HANA: Alanui Kaahumanu: Honolulu.  jan. 8-'94

 

F. J. TESTA (Hoke), NOTARI LEHULEHU.

KEENA HANA: Helu 15, Alanui Kaahumanu, me ka Mea Hanohano A. Rosa. jy8-'94

 

PINE OMAU NALOWALE.

Ua naio@wale i ka Poakahi, Mei 7, he pine omau@ gula, he p@upu ke poo me kekahi pupu okoa me ka k@aula gula e kuuwelu ana, ma ke ala mai ka @i ale kauka aku o Akana a ke haleku@: o k@ Hu Lako Hao Pakipika, ma alanui Papu.  O ka mea e loaa ai a hoihoi mai @ a keia Keena, e loaa no he uku kupono. mei 14-4m@@.

 

PAHU OLELO KAMAHAO

UA MAKAUKAU na mea no laua na inoa malalo iho, e lawe aku i ka laua mau pehu olelo ponogarape@ kamahao ma na h@oane ohana, ke makemakeia e hana pela. O ka au'@u no ka hoolohe ana i na l@@ niele. ai@ no @ ka mea e holo like ana ma ke kuk@ pu ana. E ao@@ oia n na k@@oha nae ka eleu.  E loaa n ma ke kahua o na kaa@lio pani@aniu. J. A VICTOR. SAM L@. K. AKI. mei 7, 94 @@@