Ka Makaainana, Volume I, Number 24, 11 June 1894 — Page 3
This text was transcribed by: | Rosemary Mccune |
This work is dedicated to: | Fumiko Takemoto |
Ka Makaainana.
HONOLULU, OAHU. POAKAHI, IUNE 11, 1894
=====================================
NA MOKUPUNI.
Malalo o keia poo ae la e hoopuka ma aku ai makou, mai keia manawa aku, i na mea hou mai kela a me keia pea o ko kakou aina nei, ma ke an@ he mau lono pili kuloko iho ia @ kakou nei.
--o--
Na Hooheno o Kau, Hawaii.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
HOOHENO 1. Ma Naalehu, i ka Poaono, la 5 o kela mahina i hala, ua malama iho kekahi poe o ka Hui he paina luau, a ma ke ahiahi ana iho ua hoomaka ka ai ana o ka papaaina i hoomakaukauia. Aka, ma ka auina la, hora 1 a oi, ua kui palu ae kekahi kaaka i kana iwiaoao, ka mea pili o ka hanu. O ke kumu i ulu mai ai o keia mau hana, no ka loku mau a ka ua haao, oia ka ua kaulana o keia aina e ike mau ia nei. I kela manawa no, ua ikeia aku kekahi mau lede o ua aina kuehu lepo nei, e nee ana i ke oli, e hula ana kekahi, kuhi na lima, oni lalo hana pono ole, a oia ka kou kiu hanu mea hou i hoomanao ae ai i keia mau wahi lalani mele a na poe holo Kahiti.
"I ka moku no la e luli ana,
E kulana ke au o ka hoe."
HOOHENO 2. Ma ke ahiahi, hora 7 a oi aku, i lonoia mai ai ua ulele kuikui puupuu ae kekahi mau bulu o ua hui 'la, a o ka mea i loaa ma ia hana ana, he uliuli o na maka, "kai pali o Kahikinui, kokolo mai ka ohu e he ino." Ua pohole no ka @ae o kekahi, a he mai nui ia e noho nei, he hilahila. Ua lohe wale ia mai ua hele aku e huli i kahuna, a ua paneia mai e ke kahuna, eia iho no ka laau e ola ai o ke pehue. I ka hoonana no paha, ua ike no he kamalii uwe wale, hoopipili aku no, a laa ka eha la.
HOOHENO 3. Ma ka Poakahi, la 7 o Mei, ma Waiohinu, Kau, i noho ai ka Aha Hookolokolo no ka hihia o Kaiwi (K), hoeha me ka mea make ia Pepe (w). Ua ninauia o Kaiwi o J. H. Waipuilani, Lunakanawai Apana o Kau, ua ae o Kaiwi (k), ua hewa, nolaila, ua hooholo ka Aha i ka hoopai, oia hoi, elua makahiki hana paahao me $200 maoli me na koina pu. Ua lawe loa ia aku oia no ka Lua o pele.
HOOHENO 4. Ke hoi mai nei ka la o ua aina nei, ku ke ehu o ka lepe, me he hele ana 'la o ke Kualau ma ka moana, oia no ka mea i kaulana ai keia aina. "Kau maka lepo." He makepono loa ka lio kuai maanei i keia manawa. Ma ka hui o Naalehu he $15 ka haahaa a he $25 ke kiekie. He mau Pukiki no na Kona mai kahi i hele mai ai i ke kuai lio. Ma ka Poakolu i kuai ai he 15 lio o ka hui o Naalehu, no ka $16 o ka lio hookahi, a ma ka Poalima i huli hoi aku ai lakou me na lio pu.
HOOHENO 5. Puakauahi o ka halewili o Naalehu ilokoo keia mau pule e noke nei, a pela no hoi me Pahala a ke noke mau nei no hoi ka palau i kaua hana, o ka oku i ka lepo, i na aina i haaleleia ai, a ke nana aku i keia manawa, me he moena pawehe la ke kula o Mokuleia. I un haku mua o keia hui i noho ai, aole e like me keia wa, oiai, ia manawa, he nui loa na limahana, aka, he inoino loa ka malamaia ana o ke ko, i keia haku e noho nei, oia G. C. Hewitt, he makaala, e hoomaemae mau ia ana na apana ko, elua holeholeia ana, alaila, wiliia. Mamua aohe palau ana, i keia manawa, ke palau aina ia nei na wahi kanu ko, holopono na nana a keia haole e noho nei, ke hookahekahe wai ia nei kekahi mau wahi i kanuia iho nei.
HOOHENO 6. Eia i Kau nei ko Kona ai i keia manawa e kuaiia nei, a he mau Kepani ia e hoomoa nei a kuai aku. He maikai ke kalo, aka, ma ke kui ana ka mea i maikai ole ai ke pai. Eia no hoi ia nei ko Maui ai, oia ka ai a Ahu
(Pake) o Wailuku, ma ka pahu ke kuai, he elua dala me hapalua o ka pahu hookahi, pela ia mai ka olelo e ko Honuapo poe.
PAUL E. KALANI, JR.
Haleolone, Kau, Mei 12, 1894.
-----o-----
Na Mea Hou o Hilo.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
Ma ke kulana o na keiki kupa o ko Hilo poe aloha aina, he hookae lakou i ka hale pipi o ka haole, R. A. Laimana, aole o lakou kuai i na io pipi a hoopomaikai aku hoi i na keiki a na poe mikanele hookahuli aupuni. He neo ia ke nana aku, koe wale no na kauna kanaka anee oihana mahope o na haole. Ma ka hale pipi o ke keiki o Kina i hilinaiia e ko onei poe, T. Y. Aiona, ua like na la a pau i ka piha kui like ole, i ke kuai makepono i na io pipi hapana a pii aku iluna.
E mihi aku ana i ka hewa ka Lunakanawai Apana o Hilo, G. W. A.Hapai, - Iaia e holoholo ana i kekahi kakahiaka, hui aku nei oia me kekahi hoa'loha a pane aku nei oia: "E manao ana au o holo i ka moku Kinau o keia pule ae, e ike i ka Moiwahine, e mihi aku au i ko'u hewa mamua ae o ka manawa." Pane aku nei ka hoa'loha: "Ina oe e hele e ike i ka Moiwahine, me kahi mohai aku no, i wahi puaa olomea, i wahi ahui maia Pake i pala kupono, alaila, maikai mai na maka o ka Moi ia oe."
Ke liuliu nei na keiki o ka hui waapa hoelo boti o ka nuku wai o Wailoa, i ko lakou pahuhae a o ka hoala wale ae no koe iloko o keia mau la, malalo o ke alakai a J. Kaelemakule, a hiki i ka wa e hoikeia mai ai ka manawa e noho pono ae ai ka Moi o kakou, oia ka wa e hoolua ia ai o keia puaa i hanai hoomanawanui ia e keia mau keiki iloko o akahi makahiki me elima malama. Alaila, he hauoli wale no ka hana ma ia la, puu ka luhi.
Ma Waiakea, Mei 27, hora 9 a.m., ua piholo i ka wai a make ke keiki a Kaiewe (w) me Namauu (k), mamuli o ka hemahema o ka malamaia ana. O ka makuahine a hele i ka pule, o papa hoi ua mania i kahi mea sahio o ka po Poaono aku a hiamoe, a pela i loaa ai kela poino ia pua o ke au hookahuli aupuni o ka Moiwahine. E makaala, e na makua mea keiki, i ole e loaa he poino e like me kela i hoike ia ae la.
L. KALUULU.
Waiakea, Hilo, Mei 28, 1894.
-----o-----
Na Loli Uaua o Kaupo, Maui.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
Ma ka Poaono, Mei 19, ua hopuia o C. Andrew, kumukula olelo Beritania o Kaupo nei, no ka hewa hoowalewale, a hoopaa ia ma ka halepaahao o Hana no ke kali ana i ka wa hookolokolo.
Poakahi, Mei 21, noho @ Aha Hookolokolo i Kipuhuia e hoolohe i ka hihia, a hoopanee no ka Poalua mai, aole no i pau, hoopanee hou no ka Poakolu. Ma keia la i pau ai na hoike, a he like wale no na olelo ike. Ia wa, kukulu hou ia ka mea hoopiiia, a hoike oia i kekahi moolelo pelapela loa i oi aku ka maemae o ka holoholona mamua o keia haole (kakoo o ke Aupuni Ubidi). Wahi ana, "Ua ike pono au me ko'u mau maka ia Hina me Miss Dedric e moe ana he alo a he alo, e hana ana i ka hewa (hana keko) no elua manawa, a he kanakolu manawa o ka honi ana" a hoopili @oa aku la ia i kona ihu i ka pukaaniani, e a ana no ke kukui. Ia manawa ua minau mai ka loio Aupuni. "Olelo iho nei oe mamua no kou hilahila i ka hauwawaiaa, a olelo hou mai nei oe ua ikemaka oe ia laua i ka hana ana i ka hewa (moe) O keha ka mea oi aku o ke koikoi o laua i kou manao?" Wahi ana i pane aku ai: "O ka hauwawaia." Ia wa ua nune ae ke anaina makaikai ma ka olelo @ia, he ilio kela haole, he aeahaukae, he naaupo, aohe keonimana iloko ona ia wa, a pela aku. Nolaila, ua hooholo ka Aha Apana o Kipahulu e waiho i kona hihia imua o ke kiure e noho mai ana ma Wailuku, ma ka la 6.
Ma ka nana aku ika hihia ma na la mua, aole e paa ana,oiai o ka olelo ike a na hoike aohe pili i ke kumu hoopii, oia ka hoowalewale, aka, i ka ia hope loa hoike maoli ae la no ia i kona hewa. E ua ua mai kakou,e ka lehulehu, i ka hana a na kolea kauahua o Kahiki, e kupaluia nei e ka lokomaikai ou e Hawaii, ohe ike i keia mea he hilahila, oki loa hoi ma na rula hookeouimana. Eia uae, i ke kanaka Hawaii e olelo ai i ka naaaupo. "Lapuwale o na lapuwale."
Ma ka Poalua, Mei 22, ma ia Aha Hookolokolo no, ua hoolohe ia ka hihia koi aie a Kailieha ia Amoe, he Pake halekuai no Kaupo, no ka huina o $140. Ua haawi ka Aha i ka pono no ka mea hoopii.
Poakolu, Mei 23, hiki mai o Kalua Amerika (hamopunaia) no ke pale ana i ka hihia o ka haole wahalepo, [no ka mea, aohe kopa me keia wahi e pau ai i ka holoi,] aka, ua haule oia i ka huelo o Kalaudine,oiai, ua puka mua ka olelo hooholo a ka Aha. Kau ma, ke Kalaudine i ka Poaha ae no Honolulu. A ua loneia mai ua hoopauia ua haole nei mai ka noho kumukula ana a luna haawi palapala mare, aka, eia no nae oia ke lawelawe nei ia mau oihana Ua hemo mai no ua iole nei malalo o ka noho bona ana o McLean, Luna Nui o ka Mahiko o Kipahulu, no $1,000.
HANAU - Sabati, Mei 20, mai na puhaka mai o Mr. ame Mrs. L. M. Kailiuli, he keikikane. Poakahi, Mei 14, na Mr ame Mrs Kahaleuwahi he kaikamahine. Eia keia mau kama ke ola nei me ka maikai.
MARE - E uoia ana ma ka berita o ka mare o Miss Rebecca Kamai me Levi Kaua, i keia Poalima iho, Iune 1, na Rev. Makua Boniface Schaefer e hoohui ia laua.
Ua lono wale ia mai ua hopu ia ka Luna Auhau o Hana nei, J. P. Sylva, a e laweia ana no ke kau kiure e noho ana ma Wailuku, i ka la 6, no ka hewa aihue i ku waiwai i haawiia e malama.
Nui ka la a me ka wi ma Kaupo nei. O ke kumu o ka wi no ka nui o ka ponalo, a maloo ka ai.
KAUPO-AI-LOLI.
Kaupo, Maui, Mei 26, 1894.
-----o-----
Ua hoala ae ka kekahi poe Iapana he mau wahi hana paakai ilaio o Moanalua.
Ia J. K. Iosepa i haalele aku nei i kona kaluana Hope makai Nui no Hana, Maui, no ka hele mai i ka hana hohole alualu maia a lakou, ua paniia aku la kona makalua no ka manawa wale no e Henry Long [Keene].
=========================================
J, K, KAHOOKANO.
LOIO a he Norari no ka Lehulehu.
KEENA ANA: Alanui Kaahumanu.
Honolulu Ian. 8 -'94
----------------------------------
F. J. TESTA (Hoke).
NOTARI LEHULEHU.
KEENA HANA: Helu 15 Alanui Kaahumanu,
me ka Mea Hanohano A. Rosa. jy8 - '94
---------------------------------
OLELO HOOLAHA
E IKE auanei na poe a pau, ua hooko@ aku au i JOHN A. NOBLE i hope no'u, a ua hiki lai ke hana i na hana a pau i ku i ke kanawai e pili an i ko'u mau aina e pa@e waiho la ma WAIKAPU, MAUI, a ua hiki iaia he hoolimalima a hoolilo aku piha.
LOKE McCANDLESS
Honolulu, Me 28, 1894 lt
------------------------------------------
OLELO HOOLAHA.
Mamuli o ka haalele ana ma o ka'u wahine @are ia'u oi oMrs. Kaniu Koki, noi ila ke p@pa aku nei au i na poe mea halekuai a pau, aole e hoale mai iaia, a maluna no o na poe e hoale mai ana iaia ko lakou po@e.
MOSES KOKI
Waimea, Hawaii, Mei 23, 1894.
@ 4-tf
-------------------------------------------
PINE OMAU NALOWALE
Ua @low le i ka Poakahi, Mei 7, he pine ona @ gula, he popu ke p@ me kekahi pupu okea me ke @ ula gula e kuuwelu @ ma ke ala mai ka ale k uka aku o Akana a ka halekuai o k Hu @ H@ @a@pika, ma alanui Papu. O ka mea e loaa ai a hoihoi mai @a keia @, e loaa no he uku kupono.
mei 14-4 m@.
\