Ka Makaainana, Volume I, Number 24, 11 June 1894 — Page 5

Page PDF (885.06 KB)

This text was transcribed by:  Richard Tavares
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

-----

HONOLULU, OAHU, POAKAHI. IUNE 11, 1894.                                              5

-----

Me ke kuai aku i na waiwai o loko, mamuli o ka hooko ana i kela kanawai Sabati kahiko e ku nei, ma ke kauoha hoi a Kuauau.  Ua hoopaila lakou a pau, aneane iwakalua poe, he poe Pake wale no nae ka hapanui a hookah haole, oia kahi ona Iudaio o ka hale ai hau kilima o Hata Ma ma alanui Hotele.  E paa ana na halekuai a pau ma keia mua aku a i ke ahiahi Poaono mamua iho e hoolako ai ke kanaka i kona mau makemake a pau.

-----

            O kahi mea hilu loa nae hoi i keia hooko ana i ke kanawai ma ia la, ua hele na Kuhina Damona a me Haki a kuai i pahu waina kamapena no ka hoolaulea ana i na malihini a elele o na panalaau o Auseteralia.  Aole o ia wale, aka, ua malamaia no na hana kiki pu mauka o Makiki, a pela no ka i nehinei.  Apiki ia no ua poe nei la, oiai hoi kekahu hapa e hooko ana, e apakau mai ana hoi kekahi hapa me ke ano apakee e uhaki a kulai loa iho i kela kauoha.

-----

            Ia lakou nae hoi e hoao nei e kina ii ke kuaia o na mea kuai ma ko ka Haku la, ua hele nui aeno na welo a me na poe pakaha a pau i ka pule i nehinei maluna o na kaa ohana, na kaa pio, na kaa alahao, na kaa basa, a me na ano kee e ae no a pau loa, pau pu no maluna o na lio.  Holo no na kaamahu o nehinei, pela no hoi me na lio a me na ano kaa e ae a pau. O ke ano e hanaia nei, io kahi poe a he iwi hoi kahi.

-----

            Me he la o ka mano maoli paha o ka lono hoike lalau mai nei, mai Kapalakiko mai, i wahi paha no ka lahui Hawaii e lele kue aku ae i ua na pakaha.  Ina oia io ka manao, aohe kuhihewa aku a koe mai, no ka mea, aohe i pane pololei ia mai no ia mea i ka lahui.  Ke hoomaopopo io ia iho no hoi, me he la oia ma oli io no ka manao, aohe mea e aku.  Ina ua hiki i ka lahui ke @mi i ko lakou manao a moni hoi i ke koko no na malama loihi i hala ae, ua hiki no ia lakou ke hana hou aku pela no kekahi mau la helu wale aku no i koe he kauna a elua paha.  Aia no a pane pololei ia mai, aole hoi i ka na nupepa hoopunipuni mai, alaila, he wa aku no ia no ka lahui e noonoo ai i ka lakou meao hana hou aku ai, aohe wa a aku.

-----

            He mau kuai palapala iho nei ka ka hui o T. H.  Kewiki Ma me ka Aupuni Kuikawa, no ka mea pili i kela ahakuka kalepa o ua Panalaau Beritania e malamaia ana ma Kanada, a ua noi aku nei ka hui e aeia o Kewiki e ku a e hoomaikeike aku i ko Hawaii kulana imua e ia ahakuka me ka uku ole.  Ua noi pu ia aku no hoi no kekahi mau hoomaikeike ma ko ke Aupuni aoao, a ua loaa mai ia, aka, ua uuha o Hakipuu no kela noi aku a pane kikoola mai

-----

            Oiai, he elele o Kewiki no ka Ahahui Kalepa o kakou nei, ua makaukau nae hoi oia e hana no Hawaii nei, a e kanu loa hoi i kona mau manao kue i keia Aupuni Kuikawa.  Ua lilo keia i mea walaau o na nupepa namu e kakoo nei i na Pi Gi, no ke noi ana o ko Kewiki hui.  Ua maopopo no hoi paha i ka hui he kue a he enemi pilikino loa keia poe ia Kewiki, eia nae, aohe ia mea i manaoia, aka, o ko Hawaii nei ku a ikeia imua o ia ahakuka, oia wale no ka mea nui ia Kewiki.  Oiai no hoi ua oi aku kona waiwai i ko keia poe Pi Gi ke huiia, nolaila, he mea pono no hoi paha iaia e nana no ia pono.  Aohe o lakou nei makemake e kukai kalepa pu me na Panalaau Beritania, aia a me Amerika Huipuia wale no.  Oia la i loheia!

-----

            Huro ka Ahaolelo Pi Gi i ka halawai ana i ka auwina la Poaha iho la, ia Hakipuu i heluhelu aku ai i kekahi telegarama mai ia Palani Hasetine mai no ka hooholo a Tupi.  Aole i loihi loa ka halawai, hoopanee nui no ka hele e hoolohe ia Kauka Talamage, a noho hou i ka po Poalima nei, hora 7.  He $5,000o na bona i hoikeia aku ua lilo.

-----

            Aohe a lakou mau hana ano nui mawaho ae o ka hooholo ana i ka bila haawina.  Ma Nu Ioka mai nei, ua nui ka oleloia ma na nupepa no na haawina hoonui lilo a na Pi Gi, i oi loa aku hoi i ko ke au Moi.  Ae, pela ia no ka mea oiaio loa.  Eia nae, ua palapala koke aku o Palani Hasetine e hole ana i kela mau neia, me kona olelo aku ua hui pu ia iloko o ka bila haawina na lilo no na poe mai lepera ma Molokai a me kahi mau lilo e ae.

-----

            Ma neia wahi ae la, ua hoike aku oia i ka mea oiaio ole, no ka mea, o ka mahele mua i hooholoia a i kamailioia, oia no ka @oahele o na uku, oiai, eia no ke noonooia nei ka mahele o na hoolilo e ae.  Aia iloko o ka mahele mua, ua hoopiiia na uku o kekahi poe, a ua oi loa aku hoi ia i ko ke au Moi, ma kekahi mau haawina lehulehu Nolaila e like me ia lalau ona, pela no hoi i lalau ai kana lono i hoouna mai nei ianei.

-----

            Ia lakou no hoi e noke nei iloko o kaAhalele i ka lakou hana, ua hoomakaukau lakou i Aha Kuka o 15 lala, elima e hook@uia e ka Mana Hooke, elima e ka Aha Senate a elima e ka Hale.  He wahi aweawea no keia o ka Ahakuka Malu o ke au Moi, eia nae hoi, he mana oi aku ko lakou nei.  Auhea la ka hoi na hiona repubalika a lakou i kaena mau ai.

-----

            Nui ko Peresidena Kole kue i ke kapaeia o na olalo punuku i na nupepa, no ka meam wahi ana he hoopuka kekahi mau nupepa Hawaii i ua olelo pelapela a ano kupono ole.  Eia nae ua kapaeia na wahi e pili ana i ka olelo a hoolaha paha no ke Aupuni Moi, a e ahona iki no hoi ia; aka, ua kokua ikaika a paakiki o Elele Iosepa e mau no e like me na olelo imua o lakou, a ku nae hoi kona manao moowini i ka hoka.

-----

            Ua hoikeia mai ia makou ua ike ka ka hapanui o ka Papa Komite Hooko o ka Hui Hawaii Aloha Aina i ka pono ole o ka noho mumule ana, a ua pololei hoi ka kela halawai makaainana o Aperila 9, a makou no hoi i olelo ai no ka pono ole o ka noho mumule me ke kue akea ole ae i na mea e hanaia nei, a eie ke makemake nui nei e kahea i halawai akea.  Ua halawai ua papa la i ke ahiahi nei, mawaho o Pawaa, a ua haawiia i kekahi komite na lakou e noonoo.  Aole ka Peresidena i hoea ae, a ua oleloia ua nuha ka oia.  Ke hololea, alaila, kaheaia ona halawai e kue i ka na Pi Gi mau hana, a pela aku ana no paha me na ahahui lala lehulehu ma na momokupuni e aku.  Aia wale no ka hoi ka like mai o ka noonoo la.

-----

Poe Kalaiaina o na Panalaau

 

            Ma ka Arawa o ka La Pule, la 3 nei i hoeia io mai ai no kela poe elele o na Panalaau Beritania o Auseteralia a ua hala loa nui aku no kela Ahakuka Kalena o ua Panalaau e malamaia aku ana ma Otawa, ke kulanakauhale poo o ke Aupuni o Kanada.  He mau poohina kekahi o lakou, a ua ukali pu ia no hoi kahi poe e na wahine, a hookahi o lakou me kona ohana.  Ua hui ae na Kuhina Damona me Haki me lakou ma ka Hotele Hawaii, a ua kukakuka nui no ka mea pili i ka uweaolelo moana, me ka inu ana hoi i na kiaha kamapena i ukuia e ua mau luna Aupuni Pi Gi la o kakou ma ia La Pule.  Na ka Mea Hanohano Ake i lawe a hoolauna ike aku ia lakou me ke Alii ka Moi, a ua iwakalua minute paha o lakou o ke kukai kamakamailio pu ana me ke Alii, me ka nui o ko lakou mahalo na ia ike ana.

----

Ke Kipi Oi aku ma Hawaii.

            I ka Ona Miliona Kalausa Sepekela ma Nu Ioka, Mei 28, ua Kamailio ae oia no keia mua aku o Hawaii nei.  Ua olelo ae oia aole loa e hiki i ke Aupuni Kuikawa e ku nei ke ku loihi aku.  “O ka mea oiaio loa,” wahi ana, o ke ala kipi io maoli koe a hoea ae.  Ua kappa lakou he ala kipi hoohaunaele ia i ka wa o ka Mo ii hookahuliia ai mai ka nohoalii ae, eia nae, ua like ka meha pu me he anaina halawai haipule la.  Ia’u i olelo aku ai ia lakou i kahi wa i hala ae no ona repubalika, ua makemake mai lakou e pepehi ia’u a make.  O ka hoohuiaina me Amerika Huipuia ka lakou i koi ai a aohe mea e ae.  Mahope mai nei nae hoi, ua nonoi paakiki mai lakou ma ka hoolala ana i kekahi kulana hooponopono aupuni repubalika, ua olelo aku nae hoi au ia lakou na lakou no e hana aku i ko lakou paie kana ponoi iho.

 

            “E pili ana hoi no ka mea pili ia’u ponoi iho, ua hoolilo iho nei au i ko’u mau pono a pau ma ia mau paemoku e like la me ka hikiwawe ia’u ke hoolilo aku, i ka’u mau keiki a me na hoahui, a me he la ua aneane au e kaawale loa mai na lawelawe kalepa ana malaila.  No ke dute hoi maluna o ke kopaa, aohe o’u manao e hoik ae ai; oia hoi, aohe mea i kupono a i hololea ia’u ponoi iho.”

-----

He Ulia Ehaeha Loa.

 

            Ua halawai o Daniela Vida, kekahi o na keikikane opio loa a Mrs. Vida a moopuna hoi na Mrs. Konuwela, me kekahi @lia ku i ka ehaeha loa i ka hora 4:55 o ka auwina la Poalua, la 25 nei, makai aenei o Papakanene, ma ke kua aku o ka halekuai lako ai lio o ka Hui Uniona.  I ka manawa i oleloia, ua a’e aku oia i kekahi lio hou loa no kona kaikuana no ka holo mai hoi a ke alo iho o ke keena, oiai, aia laua a me kekahi pokii iho ilaila kahi e hana nei.  Iaia no hoi a kau, ua hoomaka koke ae la ka lio e lelele, a manao paha hoi oia e owala ae ana, ua kaohi mai oia i ke kaulawaha, a mamuli hoi o ia kaohi ana, ua lele pololei ae la ka lio iluna.  A i keia lele ana o ka lio, ua moku iho la ke kaulaopu a hehee aku la oia me ka noho no ka hohua.  Ua hoae ae oia e hoopakele iaia iho, aka, me ka paa no nae i ke kaulawaha, a ua wala loa aku ka lio a kau pono ana maluna ona me ke koikoi, a pau ae la kona ike.  Ua hoihoi koke ia aku oia no kauhale a kauoha koke ia na kauka, a ua ano oluolu loa ae oia i keia wa, koe nae hoi ka palekana.  Aohe ona mau iawiaoao a iwi o ae paha i haki, koe wale no ka opa pu ia ana o kona umauma, a ua maikai nae hoi a ua hoi ae a like me ke ano mau.

-----

O keia ka la hoana o Barenaba Hemolele.  He mau anaina haipule me na luakini o Sana Anaru a me Malieokamalu.

 

He apana aina pa hale mauka o Koleaka, alanui Papu, ka i kuai kudala ia i ke awakea Poakolu iho la, oia kahi noho @ Kapena J. C. Kalune no $1,625.  Mai ka $1,100 aku la hoomaka ia ana o ke kohe ana.