Ka Makaainana, Volume I, Number 24, 11 June 1894 — "HUAI KA ULU O LELE. [ARTICLE]

"HUAI KA ULU O LELE.

Ua uiha ka nūpepa pah«mo alaola a na Wety mikanele no ka \ohi o Amerika Huipuia ma ka hoomaopopo ana mai i ka ninau pili ia Hawaii noi t no ka mea, he hana no ka e hiki ai ke pau kahiko. Oia no ka makou _i

mauao kahiko ai, a na na poe nei no hoi na hana houlolohi, aka, ke hoomanawanui pauahe oie nei no ka lahui me ka «luhua ole, A kaia iho la no nao hoi ia lakou ia! | E kala uo makou i hoike nkii | ai e haoliloia ana ka lahui Hhi waii i kuewa ilokp o ko lakou aina ponoj t aia wak no ka a i hoehiki, pela ka mea i ikei?» ma | keli kumukanawai kapakahi. ! Aole o ia wale, aka, e noho mau* ! mai ku na oehaa no ewaln maj kahiki a hoea I a o Kok 1 kaaki n-> hoi ka. PewiAena. loa o no k£_jnea, j makeuiuke loa oia e upoiia na j poe aioha Alii a pau. Ra lapu - j walo uo hoi e ! ! Oke kumukanawai paha kei* ! a lakon i manao ai e nee mai J ana kaupokn pio o ka lani a b<v ! sana mai na puali auela o ka lewn. Aole ia mea i manaheu ihs u pohole ae paha hoi k& a!u alu o mua, 0 k« ino uo o na ' '' * ' mo, a o ka lapuwale no hoi o na lapnwale a me ka moowini feaa ! lele loa no ka i ikeia ma i& I kumuhinu a l&kou. j Oke ino paha ia o ka Uuiia ) maka i'ala, ke piena nei ka Ligi | Amerika, a ua halawai hamama | ae i ka pe Poalima nei. He mau

hooioli kumuuiu k& i uoonoeia» a ua eaanaoia m hoi i mau ku mumaia kekahi 0 ka peresi dtKia o ia hui ka oi l*a aku o ka piena, a ua 01010 oia aole keia kunauhiim e loihi aa la a hiole, no ka mea, aohe iloko o laila k$ Aupuiii o ka lalun, ao ka lahui & mn o ku l&hui. Oia. pololei ! Itoke iho nei keU welu pah* uio alaula uo ua kii pohaku uiai uti u Mokupuui Neka. uu k.« Aupuni ku ia w&iw&' a, h« mea pono e ioaa mai, a ua |>oe k* na lakou i I&wo tuai, aohe o la AoU« i kela le© % *ohv* uo hui ke Aupum 1 kit ue, o, uel» ioa po« welo h- Ka : uo hol |>aha « kuaiia ana t ka 'W aihooa Uoahu Moa Kahiko a ma ke kahua 0 ke KuU Kauiehauieha eia uut\ uu miuamiua 1 ke dala, ua ka nui li>& m k« kuuukuai. Ua iono waie ia r \\\s «ku ana i ka aina <f. oiai. > nt » a k«makf K hoka no & e* |>ono. t*tuitf»tiu na moa h*!ekuat 1 Hoj>nhv»j>u uui i ka U i\*U i haia. qo ka wch< Uaiuama a

me ke kuai aku i na waiwai o loko, %amuli o ka hooko ana i kela kanawai Sabati kahiko e ku nei, ma fee kauoha hoi a Kuauau. hoopaiia iakou apau, aa«ano I iwakalua poe, ho poe Pake wale j no nae ka hapanui a hoōKahi ! "haole, oia kahi ona īuelaio o k'a J hale »i hau kilima o Hata Ma I ma alanui Hoiele. E paa ana [ ' na hHlekuai a nav< ma kf>ia m'iaJ Aku. o i ke ahiahi Poaono mii-[ iMua :ho e hoolako ai ke-katjaka j .i kona mau makemake a pau. ! ■■■■• - O kah. mea hilu loa Mae hoi \ ! keia ana i ke kanawai nia ;■ ia la, ua hele na Kuhina Damoha a me Haki a kuai i waina kamapena no ka hoolaulea ana. i mt malihini a | eleīe o na panalaau o Ausetera- ! lia. Āole o ia wale, aka, ua | malamaia no na hana kiki pu ! mauka Makiki, & peliī, no ka i j nehinei. Apiki io' no ua poe iiei ia, oiai hoi kekahi-hapa e hooko aua, e upakau mai ana hoi kekahi hapa me ke aro apakee e uhaki a kulai loa iho i kela kauoha. la lakou nae hoi e hoao nei e " kinai i ke kuaiia o na me'a kuai ina-ko ka Haku la, ua hele nui ae no ua welo a me na poe pa* kaha a pau i ka pule i nehinei 1 aaaluna o na kaa ohana, na kaa pio, na kaa alahao» na kaa basa. a me na ano kaa e ae no a pau loa, pau pu ne» wialuna o na lio. Holo no na kaamahu o nehinei, pela no hoi me na lio a me na anoleaa e ae a pau, 0 ke ano e aanaia nei, he io kahi poe a he iwi hoi kahi, Me be la o ka manao maoli psĒa ka lono hoike lalau mai nei, mai Kapalakiko mai, i wahi paha no ka lahui Hawaii e lele kue aku ai : na pakaha. īna oia io ka manao, aohe kuhihewa aku.-a koe mai, no ka mea, aohe i pane pololei ia mai no ia mea i ka lahui. Ke hoomaopopo io ia iho no hoi, me he la oia mg oli io no ka maiiao, aohe men e 'I«a~-»a-hiki r ka lahui ke ! - |ftimi i ko lak«u manao a moni hoi i ke koko no na malama loihi i hala aē, uahiki no ia lakou ke hana hou aku pela no kekahi mau la helu wale' aku lio i ,koe ■he kauua a elua paha. Aia no a pane pololei ia m<ii, | mole hoi i ka na nupepa hoopn- j uipuni mai» alalla, he wa nku I no ia no ka !ahui e* noonoo ai i I ka lakou mea ehana hou aku ai, aohe wa e aku. | He uiau kukai iho J uei k» ka hui o T H. Kewiki Ma niKke Aupnni Kuikawa, no j ka n|f Jpih i kela ah.Hknkii kulepa o ua Panalaau Reritun»a e I

malamaia ana nja Kanadn, & na j nōi aku n'ei ka hui e aeia o Kē-" wiki e kn & e hoomaikoike aku ! ko Hawaii kular? a imua eia ahakuka me uku ole. Ua noi pn ia aku do lioi no kekahi mau hoomaikeike ma ko ke Aupuni aoao, a ua loaa r»ai ia, uka, ua nnha o Hakipuu »o kela noi aku a pane kikoola mai. Oiai, he elele o Kewiki uo ka j Ahahui Kalepa o kakou «ei, ua j iuakaukau nao hoi oiā e hana j no Hawaii uej, a e kami loa hoi j i kona mau manao kire 1 keia ! Aupuiii Kuikawa. Ua Mio keia ; i mea walaau o na hupepa namu | e kakoo nei i na Pi Gi, no ke ! noi v ana oko Kewiki hui. Ua maopopo no hoi'paha _ i ka hui j he kue a he enemi pilikino loa ! keia poe ia Kewiki, eia nae, | aohe ia raea i manaoia. aka, o ! ko Hawaii nei ku a ikeia imua j o ia ahakuka, oia wale no ka mea nui ia Kewiki, Oid no hoi ua 01 aku kona waiwai i kēia po<? Pi Gi ke huiia; noiaihi/ h« pono no hoi paha iaia e nana no ia pono. Aohe o lakoa nei makemake e kukai kalepa pu me na Panalaau Beritaniaj aia a me Ameiika Huipuia wale no. Oia la i loheia \ \

Huro ka Ahaolelo Pi Gi i ka halawai ana i ka apwioa la Poaha iho la, ia Hakipuu i heluhelu aku ai i kekahi uiai ia Palaui Hasetiue mai no ka hooholo lokahi ia o kela olelo hooholo a Tupi. Aole I loihi loa ka halawai, hoopanee nul no ka hele e hoolohe ia Kauka Ta* lamage, a noho hou i ka po Po* alima nei, hora 7. He $5,000 e na bona i hoikeia aieu ua lilo.

Aohe a lakou mau hana ano nui mawaho ai je, hooholo ana i ka bila M« Nu loka mai nei, ua nul ka oleloia ma n:; nupepa no na hoonui lil# a na JPi' Gi f i oi loa aku hoi i kd ke | au Mpi. Ae s pēla io o© k* mea oiaio loa Eia uae, ua palapala lt°ke akn o Pa. lani hoole \na i kela me kona t»lelo aku na hui pu ia iloko <?> ka hila haawm* na li*o no na poe msi !e--pera ma Molokai ji me kshi mau lilo ♦ m * Mn neia wahi ae U, um hoike aku oia i ka mea oi»io nle, no ka mea. o ka mahele uiuh i hoo holoia a t kamailioia, oiu no k» toahele o ua ukw # oiai, eia no ke noouooia uei k*iinahrle o n» hoolilo e m Atasfoko o ka mnhelo mua, na hoopiiia na nku o kekahi poe, a ua oi loa «ku hoi ia i ko ke nu M*'i, mi\ kekahi lUa'i lehn'ehu NMaihi

e like me ia lalau oua, pela no hoi i lalau al kanalono I hoo«na.raai nei lanei. la lakou no hoie noke nei iloko o ka Ahaelele i ka lakoa ha'na, ua hoomak&ukau lakou i Aha Kuka o 15 lala 3 elima e hookr* aia e ka Mana Hooko, elinoi e ka Ah» Benate a elima eKa Hale. He wahi aweawea * eia o ka Ahakuka Malu o ke au 4oi, eia nae hoi, he mana oi «ku ko lakou nei. Auhea )a ka hoi na hiona repubalika a lakou i kaena msu ai. N"ui ko Peresidena kue i ke kapaeia o na olalo punuku i na nupepa, no ka mea ; wahi ana, he hoopuka kekahi mau nupepa Hawaii i na.olelo pelapela m ano 'kupono ok. Eia nae Ua kapaeia ua wahi e pili ana i ka OMO a hoolaha paha no ke Aupuni Moi, a e ahona iki ho ,hoi ia; aka, oa kokua ikaika a paakiki o Elēlt Tosepa e mau n(r e like va olelo imua o lakou, a ku nae hoi kona manao t«oowini i ka hoka. Ua hoikeia mai ia makou ua ike ka ka hapanui o ka Papa KomUe Hooko o ka Hui Ilawaii Aloha Aina i Ka pono ole oka noho mumule ana, a ua pololei hoi ka kela halawai makaainana o Aperila 9, a naakou no hoi & olelo ai no k« pono ole o ka noPho tnumule me ke kue akea ole

ae ina mea e hanaia nei : a eia ke makemake nm nai e kahea i halawai akea. Ua halawai ua papa la ik« ahiahi nei, mawaho Pawaa, aoa haawiia i kekahi kotaitē na lakou e nooaoo. Ao!e ka Peresidena i hoea ae, aua oleloia ua nuha ka oia. Ke hololea, alaila, kaheaia ona halawai e kue ikk na Pi Oi mau hana, a pela >ku ana 110 paha rae na aliahui lala lehulehu ma na moaiokupuai e aku, Aia wale no kn hoi ka like mai oka noonoo la.