Ka Makaainana, Volume I, Number 26, 25 June 1894 — Page 2
| This text was transcribed by: | Janel Quirante |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Makaainana.
2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 25, 1894
HE MOOLELO KAAO
NO
MONE TIKERO
KA
HOLOLIO I KA HOOILO
KA
UI MAALO I KE KUPULAU
A O KE
EIK IA LII HARE MATINE
KE
KIAHA OPAKA O NINEWA
MOKUNA XII.
Ke aloha o ka Ipo i ka Ipo—Hanini ka waimaka elo ka iaau—Ka Ui Maalo i ka wa Kupulau iluna o Hagara—Ke kaoo o na poe me na medala kila no Arabia—Ka hoohui mare i ka wa Hooilo—Ike kumaka i ka nani o Mokuleia, aohe laula a koe aku.
Ae, e ka makamaka, ua waiho malie aku la ua pua lilia la me ka uwe ana-a hiki i ka wa a kona papa i ku iho ai ma ka aoao o kona moe, aole no oia i huli mai a hoopuka ae hoi i kekahi mau olelo. He oki loa no.
Hoopa iho la kona makuakane iaia ma kona poohiwi, a pane aku la iaia:
"E Mozunadime, ka pua lilia o ke Kakela o Zubieda, e ala ae oe. No keha la oe i hookuu ai i kou mau waimaka e hoopulu iho i kou mau papalina, oiai, eia no maua ke ku aku nei, aole hoi i hooleia kou makemake e ka mea a kaua i noi aku ai. E ala ae a e nana mai."
"Aole loa," wahi a ua kaikamahine la i pane ae ai. "Pehea la ka nui o na manawa a'u i noho aku ai imua o ko olua alo a noi aku hoi iaia no ka'u mea i makemake ai, aole nae i hookoia mai? Pela anei olua e hana mai ai ia'u? E hele aku olua iwaho, a e waiho malie iho ia'u pela a iho aku au iloko o ka luakupapau. No ka mea, owau wale no paha ka i ike ia mea he aloha, a heaha la ia mea iaia."
Hele iho la ua Ui Maalo la i ka wa Kupulau a hoopa iho la ma na papalina o ua Pua Lilia la o Zubieda, a hawanawana iho la ma kona mau pepeiao:
"E kala mai ia'u, e Mozunadime, o na mea i hala, ua hala ia me ka lakou mau hana, a mai nana hou aku kakou ia mea. E huli mai, e kuu aloha, oiai, -- eia no iloko o, u ia mea – a "aole loa ia e mokuhia e na waikahe he nui, oki loa aku hoi i ka maka o ka pahikaua." Nolaila, e haliu mai a e hoolohe i ka leo o kou makua a malia o hookoia aku no kou manao iloko o ko kakou kuka pokole ana."
Aole loa i pane mai ua Mozunadime la i keia mau olelo a Moue Tikero, aka, ua moe malie iho la no oia me he mea la aole i lohe i na olelo i kamailioia aku iaia. Nuha ua wahi Ala nei.
Ua noho iho la lakou me ka mumule ana, aole i pane aku kekahi i kekahi. A ua lilo keia mau hana i mea ano e i ka luaui o ua kaikamahine la, nolaila, pane ae la ia:
He mea pono e hookuu ia keia launa kamailio ana a kakou a hiki i ka wa e ikeia ae ai ko ianei oluolu ae."
Me na helehelena @olu, ua ae aku la o Mone @ ro i ka manao o ka makuakane, a lele iho la oia e honi ma na papalina o kana aloha. Alaila, huli ae la ia a lulu lima me kona makua, a puka aku la iwaho.
A iaia i keehi aku ai ma ke alapii o mua o ka halealii, huli mai la oia a pane mai la i ka luaui o ua Pua Lilia la o Zubieda:
"He mau la wale no koe a hoea mai na la mua o ka hooilo. Nolaila, e hoea hou mai ana au me ko'u mau hoa'aloha ma kou home nei mamua o ke kau ana o ka mahina maluna o na kuahiwi o Hagara. I kou wa e ike ai i ka mahina maluna o ia kuahiwi, e hoomanao iho oe, eia ke kaeaea hamapaga o Leilono mawaho nei kahi i kali ai no ka weheia mai o ka puka ia makou E adieu kaua."
Alaila, hokio malie aku la ia i kona lio a holo mai la ia me ka uhuhu ana, a mamua o ke komo ana aku o ka wawae o ua keiki la iloko o ke kaula keehi o kona noho lio, kaohi ana keia mea ma kona poohiwi.
Iaia i huli ae ai, eia ka o ka Pua Lilia o Zubieda i hele mai la e hui pu me ia, no ka mea, ua pau aku la paha kona manao huhu no na olelo i hoopuka mua ia e laua. A me na waimaka no e kulu pakahi ana – e like me ke aloha a kekahi poe i ahai ia aku la no ka moku kaili la maluna o na eheu makani o Kaieie-waiahao, pela ua Pua Lilia la o Zubieda i pana aku ai:
"E haalele mai ana anei oe ia'u mahope nei?"
"Aole, e kuu aloha, aka, e hoi ae ana au e hoomakaukau no ka la nui e hiki mai ana; alaila, e hoea hou mai no au ianei," wahi a ua keiki la.
Lele aku la ua Pua Lilia la a honi aku la i kana Ala,(ia poloko la ami,) a maluna o kona poohiwi i hilinai iho ai oia. Honi hou ae la laua no ka manawa hope a hookuu ae la.
Kau ae la ua Holohio la maluna o kona lio a ahai aku la ka holo o ka lio keokeo no loko o na ululaau, ka home hoi ana i noho ai a walea, kahi ana i holoholo ai iloko o kona mau la opio a kanaka makua wale no.
[Pela hou iho.]
NA PALAPALA.
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]
Kuilima Pu Au me ke Kula Sabati o Waihee, Maui.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
Mamuli o ka ninau noeau a Mr. Mauiloa i hoopukaia ma kou helu 18 o Aperila i hala, e i ana: "Heaha ia mea he Uhane iloko o ke kino o ke kanaka?" Ua ike lea ia ka maemae o ka haina a ke Kula Sabati o Waihee, a maluna o ia haina i ku i ka oiaio loa, i piha kona mau aoao a pau me ka momona e ola ai na uhane, a i lawa hoi me na wehewehe kupono e noke ai i ka luu a aole i pau kuu loa, ke ku aku nei au me ka puuwai lokahi me ke Kula Sabati o Waihee, Maui, a me ko lakou Kahu naauao, a puana ae, -- Ua pololei ka oukou, a ma ko'u puuwai, ke haawi aku nei au i ko'u lima akau o ke aloha me oukou, -- Aloha oukou.
I ka nana io ana ma na mokuna mua o Kinohi, malaila ka Mose hoakaka ana no ka ke Akua hana ana i ke kanaka, a o ka hamare nui e nei ai ka hanu o ka "Haumana (inoa ole) o ke Kula Sabati o ka apana elua o Lahaina, Maui," oia no na hapa o kela mau pauku e i ana, "E hana kakou i ke kanaka e ku ia kakou, a ha iho la oia i ka hanu ola (Uhane Akua)," a pela aku. Eia ka ninau, "Ma ke ano hea la ka like ana o ke Akua me ke kanaka?" Ma ke ano maemae a hemolele," a pela aku. A heaha hoi kela mea a ke Akua i ha iho la iloko o ke kii kino kanaka ana i kaha ai i ka lepo? Kahaha! He "hanu ola," he Uhane Akua no ia, he Uhane naauao i hiki ke hookaawale i ka pono a me ka hewa, a pela wale aku. Pehea la i aa ai ka hoa uhaiaholo o ka pono uhane e hoole ae a "aole wahi pauku Baibala iki o hoike mai ana o ka uhane iloko o ke kino kanaka, aole ka ia o ko ke Akua hapa," a nowai la ka ia hapa.
Hoike hou mai no oe, ua nana ka oe ma na Buke Wehewehe Huaolelo Enelani, aole ka he mau hoopilipili kupono i hoikeia mai pela, a koe wale no ka ka Pohakuhauoli, wahi au. Aole no makou makemake o wehewehe i kona ano aka, "Heaha ia mea?" Mai lapa ae oe ilaila, eia ianei ia mea a mokaki wale. Ina oe i hoomaopopo lea i kekahi mau mamala olelo a Kauka Talamage i hoolahaia ai, a penei kana: "E ke Akua, nani ka hauoli o kuu uhane ka hapa ou e ke Akua iloko o'u, i kuu ikemaka ana i keia wahi mamua o kuu iho ana i ka lua." Manao anei oe e ua hoa haumana nei o ke Kula Sabati o ka apana elua o Lahaina, ina aole ka Uhane o ke Akua iloko o ke kino o ke kanaka, e ola ana anei ia kanaka? Ina pela, alaila, auhea ia kanaka e ola ana pela? Aole, aole loa.
Nolaila, me keia mau hoakaka pokole, ke kaohi ae nei au i ka'u pahikaua oi loa, no ka manawa, a oni hou ia mai, alaila, ike oe i na o-ahi o Kilohana e pa aku ai ka makani, mae ka lau laau.
JOEL K. KAMAKEA.
Honolulu, Oahu, Iune 15, 1894
He Pane i ke Kula Sabati o ka Apana Elua o Lahaina, Maui.
MR. LUNAHOOPONOPONO:
Ua ikeia ma kou helu 24 o Iune 11, na manao pane o ke Kula Sabati Elua o Lahaina, i ka ninau a ke Kula Sabati o Waihee, Maui, a e hoole ana i ka hiki ole ke weheweheia ua ninau la, oia hoi. "Heaha la ia mea he uhane iloko o ke kanaka?" "Oia kekahi hapa o ka Uhane Akua i komo iloko o ke kino kanaka," oia ka haina a ke Kula Sabati o Waihee, a ke Kula Sabati elua hoi o Lahaina e hoole loa nei, aole ka he kino kanaka ma keia honua e hiki ke wehewehe i keia ninau. No'u iho, ma ke ano he haumana no ke Kula Sabati o Helani, Kona Akau, Hawaii, ma ka hoomaopopo ana, me he mea la he akioma keia ninau, me ka luhi ole i ka huli i mau hooia. A no ke Kula Sabati o Waihee, ua mahalo au i kona hoao ana e pane i ka ninau, e like me kana i ike ai he pono, aka, he okoa ka'u haina mai kana ae.
O ka ninau, "Heaha ia mea he uhane iloko o ke kino o ke kanaka?" Haina, "He Akua kela mea he uhane iloko o ke kino o ke kanaka," pela ka mea i ikeia ai ma ka pauku 7, mokuna 2 o Kinohi, a me ka mokuna 1 no hoi.
Oiai ke Akua i kahakaha iho ai ma ka lepo mamuli o ka lakou aelike, o hana i kanaka e like me lakou. Ua hookomo iho la ke Akua i ka hanu ola iloko o na pukaihu o Adamu, a ola ae la oia a lilo i kanaka. A ina pela, mai ia wai kela hanu ola i ola ai o Adamu, aole anei mai ke Akua mai Ina pela, alaila, he Akua io ka uhane. Pela no hoi, aole no kakou e kanalua ana o Iehova ko Akua a nona i hana na mea a pau a he uhane hoi oia; a ina pela ke ano o ka mea nana mai ka uhane iloko o ke kanaka, alaila.