Ka Makaainana, Volume I, Number 26, 25 June 1894 — Page 3

Page PDF (879.29 KB)

This text was transcribed by:  Nina Agbayani
This work is dedicated to:  Malikai Daniel Spencer

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 25, 1894

no keaha e hiki ole ai ia kakou ke ike, o ka uhane iloko o ko kakou mau kino, he Akua ia.

            Pela no hoi, aole loa i olelo ke Akua e hana i kanaka ma ke ano hapa, e hiki ai ia kakou ke olelo o ka u uhane iloko o ke kanaka, oia kekahi hapa o ke Akua. O kana i olelo ai, "E hana kakou i kanaka e like me kakou," aole i kanaka hapa e like me kakou. Malia nae paha o na wehewehe a'u e hoomaikeike nei imua o ka lehulehu, e oleloia mai au he lalau. Aole loa pela.

            He nui na wehewehe ana maka @aihala, aka, ua manao au, e like me ka'u i olelo mua ae nei he akiona keia ninau. He mea oiaio, he Uhane ke Akua, a pela no hoi, he Akua ka Uhane; a o ka uhane i komo iloko o Adamu la, mai ke Akua mai ia. Pela i oleloia ai, "He uhane ke Akua, o na poe a pau i makemake e hoomana iaia he pono no'e hoomana iaia me ka uhane a me ka oiaio."

            Ua manao au, ua lawa keia ao ana ike Kula Sabati Apana Elua o Lahana, Maui. Ke haawi nei au i kuu pulima aloha no Mr. Kanui, o ke Kula Sabati o Waihee, a ke hookau nei au i ka lei hanohano maluna ou, "O oe ke o ahi o Kamaile." E hoolei i ka hamare maluna o ka hao oiai e wela ana.

            Aloha oe, e ke Kula Sabati o Waihee, ke hoi nei ke keiki o Kawaipukaiki o Helani, ua ahiahi; ke luli mai la ka lau o ke ama'u i ka uka.

JOHN KAULAHIWA,

Hauman o ke Kula Sabati o Helani, Kona Akau, Hawaii. June 14, 1894.

 

Pane ia Ili-ulaula Puhihale o Makawao, Maui.

Mr. Lunahooponopono:

            E oluolu oe e hoike ae i ka'u pane ia I. Puhihale o Makawai, nona ka inoa i ikeia ma kou helu 18"Iliulaula". Aole oia kona inoa ponoi, aka, o J. Puhihale Kapihe; pela no ma ka helu 18 o ka Nupepa Kuokoa, "Amerika Boy," o J. P. Kapihe no ka inoa ponio, pela no o "Hanumeahou," o J. P. K. no ia. Ma keia mau leto a ekolu i ikeia ma na nupepa i hunaia ka inoa oiaio, a hoike ae i ka inoa lalau. Ua like keia kanaka me he popoki huna hanalepo la . Ua hoike  mai keia mau ano i ke kulana o ke kanaka hohe wale, a makau wale ia C. K. Pa, a ma kau pane ia C. K. Pa ma na nupepe i haiia ae la maluna , ua hoike mai oe i ka nele o kou poo i ka lolo ole, a he poo hakahaka oe no Kawaapae o kou noonoo, he noonoo ia no ka hipi ahiu o Haleakala, aole oe i ike iki i kau mea e olelo ai, ua holo ae la kou noonoo ma na opea ou.

            E ka makamaka, J. P. Kapihe, e hoomanaa oe, ma ka helu 14 o KA MAKAAINANA ua hoike au ia oe, a me ou mau hoa ma ka halawai hoohuiaina o Maraki 19, 1864, he mau Hawaii ili ulaula kue Moiwahine oukou, a he kipi oiaio i ka Moi. Ilaila au i kela po halawai kuo Moi a oukou a eai me a'u ka moolelo o na hana o ia po, a he hoike oiaio au no na hana o ia po i malamaia ma Paihiihi. Aole a'u hoino, aole he hapala wale a hoolaha wale aka, ua hoike ae au i ka moolelo ano nui i malamaia ia po.

            Eia ka'u ninau ia oe e J. P. Kapihe: I koi kakauinoa ana e like me na olelo o ke kanwai a na Pi Gi, aole anei oe i kue a kipi i ka Moi? A maluna o keia ninau e hookalaia ai na noonoo a kali iho ilaila ka ike, aole i ke kaunaoa i ka mea hihi wale, aole kumu, aole he mole, a i ka wa a ka la e hoowela ai me kona ikaika nui, o ka maloo no ia. A ina aole e loaa ana ia oe ka haina o keia ninau, ua makaukau o C. K. Pa me ka momoku ahi no ko kua e kuni aku.

            Eia hou kekahi; o kau pane ma ka helu 18 o ke Kuokoa ia C. K. Pa ma ka halawai aloha aina e pule aku ia oe, ke hai aku nei au ia eo, aole oe e ola ana i na aloha aina, he kanaka maa oe i ke kipi Moi, mai ia Kalakaua a ia Liliuokalani. A ke hai aku nei au ia oe, ua ai oe i ke kalo mo'a ia Kalakaua, a ia Liliu paha auanei oe, ai oe i ko'e muakau. I ka hana i ka mea lapuwale, a he makehewa ka hele ana i ka pule a e ao i na haumana Kula Sabati iloko o ka halepule, he lima paumaole a he naau liaumia. "A owai la oukou a makou e hoolohe aku ai?" wahi a Solemona. He lapuwale, ua pau lea oukou i ka lapuwale e J. P. Kapihe ma, aohe hilinaiia o ka oukou mau hana.  

C. K. Pa.

Pauwela, Haiku, Maui, Mei 18, 1864.

 

            O ka Poahaiho la ka la waenakonu pono o keia kau Wela, a oia no hoi ka la loihi loa o ka makahiki e kau ai o ka la. Ma ia mai e hoomaka hou ai a hiki i ka pokopoko ana o ka la.

            Helelei kilikilihune ka ua i keia mau la, a ua olelo wale ia he ua hoopaia ohia ka. Pela paha, aole i ma@popo ia makou, eia nae hoi ka maou hoomaoe wale--he ehu wawae no @aha no Kalani.

            Poakolu nei, la 20, i piha ai ke 57 o na makahiki o ka Moi Vitoria ma ka n@hoalii o Berita@ia Nui a me Irelani, o hoomaka ana mai Iune 20, 1837, ka la o ka Moi Wiliaina IV, i make ai. Ua hihipea ae na hae like ole iluna o na mokukaua ekolu o ku nei, a ua ki pu aloha nui ae no hoi i ke awakea. Aole ke Aupuni Kuikawa i komo pu aku ma na hana hoomanao o ia la, nolaila, ua uina ole ao o kai o Kakaako. Malia he nuhu paha.

 

LAUOMIDIHAE

-KA-

UI I MOHAI IA I KE KOKO

-KA-

NANI I ALANA IA I KA OI O KA PAHIKAUA.

Ka Mea Huna iloko o ke Kiaha Waina

Ka Mea Pohihihi i ka Maka o ke Kuikele.

 

-A O KE-

KEIKI NUMAREDINA

KE

Komo Lima Maka Popoki,

MOKUNA XI.

Owai aku kela?--He malihini mai ke Komohana mai--Ke kiu a numaredina iluna o Halegula--Ka manu nunu ilokoo ka hale aniani--Makaikai i ka nani o ke kihapaipua o Numere--Numaredina o Hurema ka hoa e like ai.

            Iaia i hookokoke mai ai i ua aina nei, aia na kiai ke nana ala me na maka hiaa a me ka makaala, a i ka wa i hiki iho ai o ua wahi kiu hookolohe nei iluna o Halegula, ua puoho like mai la na kiai me ka olelo hookalii ma ko lakou waha: "He kupua, he kupua, eia iluna o ko kakou aina nei. E pepehi kakou iaia."

            I ka manawa i hoomaka aku ai o ua mau kiai nei o luna o Halegula e hele e paio me ke kupua a lakou i manao ai, aia hoi, ua kahuli ae la ua wahi ko lohe nei a he manu e lele ana iluna o ua aina nei: I ka wa i hoea aku ai na kanaka kupua o ua aina la no kahi a lakou i ike ai i ke kupua komehewa iluna o ko lakou aina. aole iho la oia ma ia wahi, aka, o ke ku no a ka aina e like me kona mau, oia ka lakou i ike. Aole no hoi he mau hoailona i ikeia iho ma ia wahi e hiki ai ke manaoia he kupua ko luna o ua aina la i na minute mamua iho.

            O kahi manu hookolohe hoi, aia oia ke lele la no kekahi hale aniani i hoikeia ma ka helu i hala, oia hei ka hale e auau ai o ka hanai a ke Kupua Hahaku@era. A iaia i kauaheahe iho ai maluna o ua h@le la, lohe ae la oia i ka hau@alaau o loko o @a hale @ei.

            Nolaila, hele huli aku la oia i wahi nona e komo ai iloko, aole nae he loaa, oiai, ua paa i ke paniia, aohe poe e aeia e komo iloko, o ke Kupua wale no a me kana hanai.

            Ua noho iho la ua wahi manu nei mawahe me ke kali ana o ka loaa he manawa nona e komo ai iloko a makaikai i ka nani o ua hale la.

            No kekahi manawa loihi kona kali ana, lohe ae la oia i ka owe o na lau laau a me ke kani hon@ o ka leo o na manu. Kali malie iho la oia o ka hoea mai i ka hopena o keia mau mea ana e lohe nei, aia hoi, ike aku la oia i ka lele ana mai o kekahi mau manu he 12 ka nui, me na kawele lau laau ma ko lakou mau nuku.

            Ia lakou i kokoke aku ai ma ka puka hikina o ua hale aniani la, hemo ae la ke pani puka a lele like aku la lakou a pau iloko.

            Iloko o ia manawa pu i poholo aku ai kahi manu kolohe o ka muliwai Muzine, a kau iho la iluna o kekahi lala laau e luhe iho ana maluna pono o ua wai la.

            I eia põe manu i komo aku ai iloko, ua paa koke ae la na pani hao o ua hale la, a ia manawa i au-ku ae ai ka ihu o ua kupua la iluna, a hoopuka ae la i ka huaolelo imua o kana hanai.

            "Ea, me he mea la, he kupua eia iluna o ka aina o Halegula i keia wa, no ka mea, ke ike nei au i kekahi mea ano e."

            "Pela anei, e kuu makua? Owai ke kupua e hiki ke komo mai iloko o ko kakou aina, oiai ua paa na kihi eha i ke kiai ia? A ina eia kekahi kupua iluna o ka aina i keia manawa, pehea ia oia i pakele ai mai na kiai aku?"

            O kahi kilokilo wahine kolohe hoi, aia oia ke aka hoohenehene mai la i kona enemi i kona wa i kamailio ai e pili ana i ke komo ia o ko lakou aina e kekahi kupua.

[No keia pule ae.]

 

            Ua hewa  aku la, ke nana kapakahi la ia oe. Kapaeia ae kaiapuwale nui. O, Komodoa Pehea mai keia?

            Mauka ae nei o Leleo, kahi nona ka makani kaulana, ua hakaka iho la kekahi mau wahine ona me ka hoopuka ana ina olelo, i lohe pono ia aku e na poe hele o ke alanui, "Haawi mai oe i kuu huiu manu," neke aku ne hoi kahi i kana niu, a hiki i ka nui ana. He hana na ka ona nia.

 

KOHO ANA O NA LUNA.

            Ma ka haiawai ana o na @oe @aa kuleana iloko o ka HUI HOOLAHA HOLOMUA, (Kaupalenaia, ma ka la 2@ o Mei, 1894, @a kohoia na poe malalo iho i mau luna no ka makahiki @ nee nei.

C. B. Wilson   Peresidena

E. Norrie         Hope Peresidena

G. E. Smithies             Puuku me Kakauolelo

F. J. Testa        Luna Hooia

PAPA O NA LUNA HOOHANA:

C. W. Ashford, A. P. Peterson a me F. Harrison.

G. E. SMITHIES, in. 18@     Kakauole o.

 

J. K. KAHOOKANO.

LOIO a he Notari no ka Lehulehu. @ Hana: Alanui Kaahumanu Honolulu. @ 9@

 

F. J. TESTA (Hoke).

NOTARI LEHULEHU.

@ Halu 15, Alanui Kaahumanu, @ ka Mea Hanohano A. Rosa @