Ka Makaainana, Volume I, Number 26, 25 June 1894 — Page 7

Page PDF (894.03 KB)

This text was transcribed by:  Keanuenue Krueger
This work is dedicated to:  Magdalene Pua`ainahau Nahulu Guererro

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 25, 1894.

 

Haaheo ke kumu.  Ke uhaiia la no ia e ka laki no ka wa mau loa.  O keia iho la na mea hou o Puna paiaala. 

            P. H. K. MAHAO.

  Puna, Iune 15, 1894.

 

La 11 o Iune ma Waiakea, Hilo,

MR. LUNAHOOPONOPONO.

  Mamua o ko`u hoomaikeike ana aku i na hana o ka la, e oluoluia mai au me ke@a malalo iho: O ka Hui Aloha Aina o Waiakea, hehui i kukuluia i ka malama o Iune, 1893, a i kapaia ma ka inoa Hui a na Keiki Hoe Waapa o Eiwa (9) Lala, a na hookumuia maluna o ke kumukanawai ma o na rula la, a e mau nei kona ulu ana a hiki i keia la, a mamuli o ka noho ana o ko lakou halawai kuikawa ma ka Poalima, Iune 8, ua hooholoia he olelo hooholo, “E lilo ka la 11 o Iune i la haipule a e malama pu ia i wahi papaaina no ka hoomanao ana i ka la o ka Nai Aupuni Kamehameha I.”  Ua hoea mai ka la me ka malie maikai, ua akoakoa like aku la no Hanakahi Kilakila, kela kahua nani lahalaha.  Oiai ka pahuhae o ke aloha aina e kau haaheo ana me kona huini i ka welekau makani, a ua hookoia na hana me ka holopono.  A mamua o ka papaaina, ua lilo na kahoahoa pule i ke Akua Mana Loa ia Bill Po, a i ka amama ana ua noho ke anaina e ai i na mea i hoomakaukauia.  Ua ai a lawaa na ka pule hookuu`a Bill Po, pela iho la i oki ai ka haupa ana.  He maikai a maluhia ka la. 

            HENRY L. KAUANOANO.

Waiakea, Iune 18, 1894.

 

Poloke ka ipukuha ia Kalekoma

MR. LUNAHOOPONOPONO:

  Ke hoomanoe nei no paha oe i ka papainoa o na kumakaia o o ka apana o Hilo Hanakahi, au i kaulai mua ae ai, a me ko lakou mau kulana a o Kalekoma kekah o ia poe, oia hoy ka mea holoi ipukuha o D.H.H., a me ia kulana oia i hookohuia ai i makai.  Oiai nae e malama pono ana oia i ua mau ipu la, he mau la mahope iki iho o kona kapili ana ae he wahi apana pepa holoi hupe mawaho o ka halekuai o L. Akamo, me keia mau olelo: “O ka waha ko oukou e kole, he pakeke ko`u e nakeke ke piha ae ka mahina,” a oia ka kahi Pukiki e akaaka nei, i ka wa i ninauia aku ai- “Mahea $2 dala wau oe lawe malu mamúa?”  I hooholo iho ka hana iloko o ka “ini pakeke” he mau apana ipukuha ko loko, eia ka ua nahaha liilii i ka wa i kulaiia ai e kahi Kepani kolohe, a no ia kumu ua le-ke ia mai la mai ke alo mai o ke Keena Makai o Hilo.  Ua kaili ino ia aku ke pihi makai a me ka pauku laau, ke aa nei nae oia e loaa hou mai ana no he ipu o ia ano i ka wa e pau ai ka ahaelele. 

            WAIANUENUE.

Hilo, Hawaii, Iune 18, 1894.

 

NA AINA MAMO

 

Na Lono Huikau mai na Wahi Like Ole mai o ke Ao nei.

 

Kulana Maluhia Ole ma Parisa

  Ua hopuia e na makai, Mei 22, he hiena malama maluhia ole [anakisa], he mea hoi i kukai palapala mau me ia ano poe hiena na lakou na hana hoopahu koke mai nei ma Liege, Belegiuma.  Mai na palapala i loaa aku ma kona kino, ua maopopo loa oia no ka mea nana e hoala mau la na ahahui o ia ano poe ma na aupuni like ole, no lakou hoi na lala i waeia e hooko aku mamuli o na mea hoopahu i na onemi o lakou. 

  Mawaho pono iho o ka puka komo nui o ka halenoho o kekahi lunahooponopono nupepa, ua loaa aku ia po iho he kini aila nui me hookahi galani aila honua o loko, he mau uluhaku pauda a me kekahi mau mea hoopahu e ae i awiliia me na apanapana kui a me na poopoomoku bao, aniani, a pela aku, a me kekahi uwiki i kuniia a a.  Mai Ladana ka lono mui i loaa aku ai, a i loaa hoi ia mamuli o ka hopuia ana mamuo aku nei o elua mau kanaka Italia.  Hookahi o ia mau Italia i huli a ku hoike no ke Aupuni a mai iaia aku paha i loaa ai na lono i na makai Pelekane no na kahua hoohana a ua poe hiena la malaila a me na wahi e ae o Europa.  Eia nae, o na lono i loaa aku ma Parisa, ua keu Maoli a ka pololei loa a ua lehulehu no hoi o ua poe la i paa i ka hopuhopuia.  Aohe o ua makai manaoe e hoike wale ae i keia mau lono no na mea i hoikeia mamúa ae, eia nae, ua maopopo loa na hana a ua poe la e wae ai i ka mea nana e hooko aku i ka lakou mau hana hiena loa ma na kulanakauhale lehulehu o Europa. 

Na Poe Paahana Kue Maluhia

  Ma Vacavile, Kaleponi, ua hele aku he puulu o 100 a oi aku ka nui o kela poe o ka Puali o na Paahana i kakahiaka o Mei 17 a koi aku la i na ona mahiai e kipaku koke aku i na limahana Pake a me Iapana o lakou, oiai, ua makaukau lakou e lawelawe i ka hana ma ko lakou wahi.  O na wahi noho hoi keia o ia poe limahana, ua pau i ka wawahiia a powaia, a i kekahi mau lawelawe ana a lakou, ua pepehiia ua poe noho o ia awawa a hoopaaia.  Mamuli o keia ano hana a ua poe paahana l@, ua eleu aku na makai me ko ka lehulehu kokua pu aku me na mea eha, a ua paa he 85 o ua poe la iloko o kahi paa.  Ua lile ke keena telepona kikowaena malalo o ka malu o kekahi makai, a o ia ka mea i hiki ai ke hoike lea ia aku o ka lono i ka lehulehu ma o a maanei a akoakoa nui mai ai no ke kue aku, oiai, ua nee papa aku na hana hoopoino wale a ua poe paahana nei ma na awawa lehulehu a me kahi mau wahi e ae.  Eia nae, iloko no o ka pau o kahi poe i ka hoopaaia, ua mahuahua hou ae no nae ua poe la a oi loa aku i ko lakou heluna mua.  Ua hoomau aku lakou i ka lakou mau koi no ke kipakuia o na limahana Pake a me Iapana, a ma kekahi mau wahi ua paneo olea ia mai me ka hoole loa a hoolohe i ka lakou mau koi.  Manao keia poe he mau hana lealea wale no ka lakou, ua oki nae hoi e kuhau nui iho ana i ka wa i hopuia ai o kela poe 85, a hoopukaia hoi na palapala hopu pakahi no lakou me ka hoopilia no ka hoohaunaele, a ua hemo ole ae hoi lakou iwaho no ka hiki ole ke uku i ka pela o $500 pakahi. 

  I kahi la ae, Mei 18, ua maluhia loa ia mau wahi.  Ua ku kiai na ona waiwai ia po me ka lako pono me na mea kaua, a ua ku makaukau mau hoi kekahi poe kiai no ka hookani ae i ka bele nui o Vacavile, e hoike aku ana i ka lono no ka popilikia ke hoea aku, oiai ua loheia aia he puali okoa aku o 100 a oi ma kahi e aku, a ua hopohopoia o nee aku lakou no keia wahi.  Mamuli o keia mau hana a keia poe, ua nui ka poino o na ona waiwai a ua aa loa lakou e ku a paio no ko lakou mau pono a pomaikai iho.  Ua olelo ae kekahi mea ua haawiia aku ka hana ia  55 o ua poe la i ka Poaono, Mei 12 a i ka Poakahi ae e hoomaka nui ai, eia nae, hele a hoea ia la, aohe wahi mea hookahi o lakou i hoea aku e hana, no ka mea, ua oi loa aku no paha ko lakou makemake e noho pu me ko lakou alakai, me Kapena Wahie. 

Mau Lono e ae no na Poe Paahana.

  Mei 22 i pau ai ka hookolokolo ana o kekahi mahele o ua poe paahana nei ma Seatele, Wasinetona, a ua hoopiia he 29 a he 6 i hookuuia.  O na poe hoi keia i ahewaia, ua hoopai nui la no kanaono la hoopaahao pakahi ma ka hana oolea.

  Na ke kapitala hoi o Wasinetona, Mei 21, ua hoopaiia o Koke, Balaunu a me Keoni no iwakalua la hoopaahao pakahi no ke kiepaepa i na lepa ma ke kahua Aupuni i ka la mua o Mei.  Ua hoopaiia no hoi o Koke a me Balaunu e uku i $5 pakahi, a i ole ia, e hoopaahaoia no umi la no ke komohewa ana maluna o ia kahua Aupuni.

  Ua hoopuka ae o Koke i ka Helu 5 o kana mau palapala, e uwale ana I na poe Makee Amerika o 1894, a ma ia oia I hoomaikeike aku ai no ka hopu a me ka hoopaiia ana o na alakai.  Ma ka panina loa o ia uwalo, ua noi aku oia no na dala a me na lako ai, a ua kono ikaika aku hoi i kona poe e malama i mau halawai lehulehu hou, a ma na ano a pau e koi ikaika aku i na lala o na mahele Ahaolelo a elua e koho no kana hila kanawai.

  I ka po o Mei 16, ma Fereseno, Kaleponi, ua pakele he 50 poe limahana Pake mai pau nui i ka make, oiai lakou ua hiamoe nui iloko o kekahi hale i hookaawaleia no lakou.  O ke kumu o ke lakou pakele ana, mamuli no ia o ke pahu ole ana a@ o ka mea hoopahu i wahihoia ae malalo o ua hale la.  He mahina paha mamúa aku, ua hoopau aku kekahi maki waina nui i na limahana haole e pauiia ko lakou mau wahi me na Pake.

Ao Omamalu Kaua ma Aferika.

  Ikoko o ka mahele Ahaolelo Elele o Farani, la 8 nei, ua ku@ ia aku ke ano o ka Beritania Nui lawelawe ana ma Aferika o ka Elele mai Alegeria, M. Etiene.  Ua olelo ae ke Kuhina o ko na Aina E i ka hoomaopopo ole ia o na pono Farani e ka Ahakuka Anagelo-Konogo, a ua hoouna aku o Farani i na kuo ana i Ladana a me Berusela.  I keia wa hoi, ua lilo ke kuikahi i mea ole.  Ua paa loa ko ke Aupuni manao e kakoo aku i ka Farani mau koi no ka aina i haawiia iaia e ka ahakuka o 1890, a ua hoouna e aku hoi ke Aupuni he mau pualikoa e noho a e paa ia Zubani.  [Hurohuro loihi ia.]  Ua waiho ae o Etiene he noi e kukala ana i ko ke Aupuni kakoo aku i ka hoomaopopoia mai o na pono Parani, a ua apono lokahi ia.  Nolaila, aole i akaka loa ka wa no ke@a mau mana nui e ul@le io ai, ina hoi e maopopo ole ana ka hopena o ka mea i hoikeia maluna ae.

No Berazila me Sana Salavadoa.

  Ke pii laka ka lauakila o na pualikoa Aupuni o Berazila maluna aku o na kipi ma Rio Garana do S@la.

  Hauoli ko Sana Salavadoa poe mamuli o ke auheo ana aku o Peresidena Ezeta a ua mahuka aku oia a aia i Panama.  Ua olelo oia i haule no ka oia ma muli o ke kokua o ko Guatemala mau pualikoa, he 4,000 kanai, komo i Salavadoa a aahu i na lole like me ke laila mau kea.  O kona pokii hoi.  Kenerala Anatonio Ezeta, kona Hope Peresidena no, ua mahuka aku oia iluna o ka mokukaua Amerika Beninetona e ku ana ma La Libetada.