Ka Makaainana, Volume II, Number 1, 2 July 1894 — HUAI KA ULU O LELE." [ARTICLE]

HUAI KA ULU O LELE."

Kupanaha no hoi kahi poe ālakai o na Pi Gj, eia ke pau mii nei i ka hole i nn wahi okoa mai Honolulu aku nei. Ua heo aku o Hakawela, me ka lohe mua ole ia, ma ka Menowai ; e iiolo aku aoa hoi o Lualii Kikan;a Kakina no ka Lua-o-Pele ma ke Kinau o keia auwina la; a o Kuhlna Daoiena laenui' hoi, ua aoi oia i ka Ahaolelo i ka Poaha iUo' la e hookuuia oia e hele n* eha pule i Kapalakiko, no kekaM hana auo hui ka 5 a ua aeia, a naa ka Wanmii oia e ahai aku ai ika pupuhi. Heaha keia holo hon na> he makau vaile paha; malia ua mahui e ulu ae ana he pepilikia. Ua koe no nae-hoi o Kolekaaka, Kuauau a me E heo aku ana keia poe a noho nui oīe iho hoi e ike kumaka i ka lahanau o ka lakou keiki kamehai, Ea 3 kau ■paha ka weli la> eia la ua kan e ne ka li-o!

U& lonoia ke p<v* ka ke kukak ana i ke kumukanawai i ka Poakolu, a i āla ia, i ke ahiahi paLa mamua ilio, e kukalaia mai ana ke kanawai koa. Aobe uaiia ana ina c hana ana peia, uu k» mea, aia mai no paha ia ia lakou, Ina lakon e hana mai ana pela, alaila, o ko lakou aho a6u tjo ka hop©na a aili loa aku, a aohe m©a ō hiki ai ke kaohi aku i ka nee ana miua, A ma keia wahi makou i makenake ai e kauleo akn t ko ilonolui i uei poe, ke hoea 10 nsai la hana c "moe malie M lea u i ke kai o ko haku;* 1 hui mai koki a m&i heīo aku t ike i aa hana, o ka hale aku ik* m uoho ia, A maluna ō nn ni«a a i'ii'». mai ona wah 4 ma ia la a he- • t n»a na alanni, Uv> ka iih ōia oloh>ia u»m o k«> kakou } \ |a ** ponu» ai, uole o kakou wale» aka, 0 ko kakou Aliinimoku ka hi 1 alohu uui ia A®hts • howa ka makou hoaiai e akxi, "iluna tio ka ua.

waele ,e ke pulu/ Ina oia io ana ka manao o keia poe, aoho niea e hiki ai ia kakou ke pale aku, koe no paha & akeakeaia mal.e ko w.aho. Nolaila, aole ka inakou iliau olelo he mau lioupuupu waiwai ole, aka, oka lawe aku a malama iho, me ka hoomana® i i;a olelo a kahiko—''O ka lolie ke ola, a 0 ke knli make." Alua ae nei pule i hala, ua hoolilo aku 1:0 Aupuni he $20,000 ona bona malalo no o na lilo mau, oia hoi, he |400 no kela liuina maluna ae ma ka elua pa-kenela, A ina he poe makemake bona hou ' kahi mahope aku o ka lā apopo, e kuaiia aku ana no ke kumu waiwai io ixa ke alo o ka hona, aole hoi he mau kenela hooliaule wale kekahi. Ua pehu ae ka aie lahni aka huina nui o $3,510,601.13, Ea, ke keu 110 aka haawe nui ! Pau ole 110 hoi nO ana aho" hooweliweli ana Fi Oi. Oka hope loa iho nei, oia o Wili* Kakela ma kona ano Peresidema oka Papa Hooaaauao, Ua hoouna palapala aku oia 1 Ina kumn• kula, raa ka la 2f> o lune, me ka hoike āku aole na kumiiao i makemakeia ® komo aku ma na hana kalaiaina, no ka mea, Ina e maopopo ana ko Isjkou lawelawa ia auo hoopauia mai na oihaua aku, O kahi hilu toa nae, oia kona awiwi 0 h@ouna i kek mail palapala, aole ona awiwi e haaw T i aku i ko lakou nku. Mathuli oka nele, aole na kumuao i ukuia i ka Poaono nei, a malia i keia mau la ihd e uku ia ai. Ua eleu ia no ka hoi eia a uie na luahine o ks, Papa* eia aae, aole O ka Papa ke poino ana e like la hoi me kona hilinai ok' īa. Makemake iho nei poe e hookomoia iloko o kte kumukanaw r ai e loaa i ke Aupufti ke knleana hoohalahala ma na hihia karaima. He puupuu oaha keia nc ka lahui oiwi a ?ne na poe ilihune, no ka mea r ina e hookiiiKa ana ka hihia o kahi mea ō ke kiure, ua hiki loa no oia ke hoopilihuai* ma ka hoohalahala hou ana ae o ke Aupuro, a mainuli paha o ia e nohō at ka ;«ea hoopiiia ma kahi paa. l T a i:n; no ke kuoia o keia kumuliana e ka Ahaelelo. a o kela moopuna palahe a Kauka (Helekala ka alihikaua no ia mea No ekolu manawa ka hoaoia a«a e pepehi, a 1 ka tiutfina la Poakolu iho h* i ha. n!e oi ma kv koho anu a !> kue ia 17. He kumuhana ukcak«a maoli 110 kela i ka pon«> 0 ke kauaW l T a hke keia kumi h i

W palii la o. elua oi, % luki ana hoi ke okiia ma o a maanei. Hooikaika iho nei oo hoi ka nupepa pahemo alaula a Kakela jna ē hoopeu loa ia ka pono iiuokolokolo kiuve. Tna i ko koia uiau. -kumuhana ae la, aohe pilikia a koe mai o ka. lalmi, aolo ia kakou w'aie, aka, pau pu no lue na haole. Me he la hoi o na kiure Hawaii wale no ka lapuKale, ua pau pii no mo na kiure haole, a o lakou no hoi na poe i alakai 1 na Hawaii ina na hana hookuu waie i kahi poe i hoopiiia.

lioko o na la o ka pule i liala ilio la, ua halawai ka ahahui kaiaiaina a na poo Olelo E, a ua hooholo ia ahahui i kekalii mau oielo hooholo no ka hooaiaopopo ia mai o ko lakou pono aua hoouuaia aku uo ko ka Ahaelele noonoo tuai. l T a oleloia he mau kumu maikai kekahi a lakon i aku ai no ka hookomoia iloko o ke kuinukanawai, oir hoi, e koho haloia ia ka Peresid«na a me na poo oihana a pau, a o ka oi loa aku no paha, oia no ke kue ana aku i na Pake a xno na iapana, eia nae, ua oieloia ua lohi loa keia mau noi aao ana. Ua hui a kuka pu ka Peresidena oua fyui la, oia o kapena Keleme o na makai kftuho, me Kelekaaka, a o ka inea i eieloia ma ia kukakuka ana* aole i maopopo. A mamuli hoi o ia lohi, ua kapae a noonoo ©ie ia ka na Olelo E

noi, a ua hoomaopopo ole ia mei hoi lakou. No ia oiea, ua pii ke kai ouā pee la, oiai, o lakou kekahi poe koo ikaika loa o ken. au kuikawa, a ina ka he ala ae no kekaki hana'kue aku i Tia oehaa, ua makaukau ka ua poe 1r e hui pu aku ma ia kue ana me ka nāna ole ae i ka Ligi Ameiika, a pela aku. la lakou wale wai no paha ia, no ka mea, a i ke alo iho la uo ka hoi ka ula a o ka hala no ?a,"

Klua ae nei paha pule i ha!a ini kela huakai a Lutanela Makai Kanae i h«lb aku nei no Moloku īnalalo o kn Hope Ilamuku, ua kaa *ku ina ia Mokolii hookahi ne eha poe opio. a i ka pae nui ana ma !\ikoo : ua wini inai la ka I.unakanawai Apana o laihi» oia o W, A. Kukarwana, ke pani iho nei ma kol>. Kalan okalaui wahi, a hnU h\ i na ope«pe o keia poe Hookalii paiki no kekahi tnoa ( ua wA\vaV, ok«a ia, oiai ( ua haule kn ke fei 11« hana īnahaoi lou koia a kekahi l.unakaiuwai kuaaina, «o k* me«, aole ia o kann hanu. a o ka makai ka moa nono e Uwelawo ia oiai. he h«ua i« no ia oihnna. Ina oia i Uweiaw# lm\* ia a pepehiia h t>ha, pouo loa ne, oiai, Av>h« kuleana huli mnlila oke lcan v m *i. V» hoikeia ru«i ia mak#" e hiK>nii nna kela noe