Ka Makaainana, Volume II, Number 2, 9 July 1894 — KELA A ME KEIA. [ARTICLE]

KELA A ME KEIA.

Ile mau la hoike wale aku-.no keia o na kula Aupuni. I ka Poalimi nel i hoike ai ke kula o Koleaka, aua nui no ka mahaloia o na hāna. He uiokukaua Farani nui ke ku mai ana ianei i kahi o mau la iho, pela ka lonoia mai o mai nei. Ua huli hoi aku no ka liome ma ka auiua la oka Poaha i hala, ka mokukauaao iapana Konogo Kana. Aia ke hooma-u maa la na kulu pakaua ma na Kona iloko 0 keia mau la, pela na lono i loaa nmi mai laila inai. He Jidōpuoho paualii kō ka aawiūaJiuwina la Poaono nei no Kahehuna, d'a' ka he puu opala wale no na na Pukiki. Ua loheia mai ua komo powa ia kahi noho oJ. H. Balaka ma Hauhaukoi, alanui Liliha, i ka po a ao ae nehinei. Ua hoomaamaa kiki topido ae ke Kamepiona i kaKahiaka, Poalima uei, a ua uui na poe makaikai mauka aku nei o na uwapo. Uvku loa na poe i holo aku no ka heihei lio ma Wailuku i keia makahikL Healia mai nei la hoi keia o ua poe puni iealea nei ? Ua lonoia ae, o kahi kumukula o lalo o Waiauae, uoua ka inoao J. F. Seott, oia ke lilu aku ana i kakauolelo uo ka Papa Hoonaauao i ka la inua o Augate. Ua hookohuia o %. J. Fisela i mea koho waiwai no ka Hale Dute. Oia no ka' paha kona kumu e auamo hele hei i ka pu ma na alanui. Ka ludaic la|>awale uui! ~ Eha mau waliine i liele aku xna na kauhale i ka po Poalua iho la a ao ae Poakolu, la 4, e himeni ai, He maikai maoli no lakou aua loaa no ia lakou he heluna dala mahuahua. Ma ka Mariposa i ku mai ai i ka auwina la Poakolu iho la, i huli hoi mai ai o Senora A. de Souxa OanaYaro, a eia ke lawelawe hou uei ma koua kulana X aiiikela-Keuerala ao»Potugala. Ua hoohapa ae na kanikela a pau maanei i ko lakou mau hae 1 ka Poaha nei no ka hoomanao i ka make o Peresidena Knnota o Faraui, a koe ka hae o ke Kanikela Amerika a me ke Aupuni, aka, i ka Ppaliina nti hoi i hookoia ae aL . Aohe no i hooleleia mai na kaftaka o Inna o ka Piladelepia iuka nei i ka la Poa Kiulai nei Eia nae, ua hemo no na liaie imi rama ia la a po, oiai, aohe i kukala mai ke Aupuui i ke kanawai koa, me ka inea i upuia a i lohe wale ia. Ma ku hoopii a Wailuu Kekaula kue ia S. W. Kaankai # ua haawi ka Aha Kaapun; ma kt keenu i ka no ka mea hoopii no a tm oa koina, mam uli hti o ka hoopau wale ia ana o ka hoohalahala a ka meu hoopiiia i ka Poalima i hala. FJa ke manaoi» mi e malam« i heihei waapa laua hou mawaena o na keiki uwapo u me kq ka Pilaelelepk no kekahi heluna dalanui. Ua aa ak\i na keiki uwapo e heihei hou mka mamao i makemakeia, a maluua uq o ko lakou waapa i heihei ai ma ka H 4 iho nei.

Ma ka Poaono nei i haalele aku ai ia Kapalakiko no keia awa ka mokualii Auseteralia, a i keia Poaono ilio e ku mai. ai oia no on«i. Piha.u ka Hale Opera Hawaii i ka do Poaha nei, no ka ikemaka ana i ka hana a kela hui Steaka Amerika. Maikai no na hana a ku noi-ka mahaloia. Ua poinoia ke poi o ke kuli o ka wiliki mua o ka Mari-posa-ina Keia holo ana mai nei* a ua laweia ae i ka Halemai Moiwahine i ke ahiahi no- o ka moku i ku mai ai. Aia aku la kona walii ia Lui Weaena, lr wiliki 110 ka Hui Hooholo'Mokumahu Pili-Aina. i Ua uiakemake kekahi koo Pii Gi e maopopo ina paha ma ke aua o ua uku oihana e loaa nei i kahi poe e maopopo ai ka nui o ko lakoii koa a .wiwo o!e a me ka huluaa loa e hakaka ke ulu aei he haunaele. 0 ka iini o keia mea, e onon.aku ia Kuauau a mei lakou ma iho mamua loa. Elima poe paahao i kalaia i i ka Poakolu ilio la, la 4. O J. H, Mila i hoopaahaoia ai no ka laweola; Lui, ke Kilipati 1 ki pu ai ia KaleHairamd Kahalekulu, Hapakiu (he mau kanaka) a m* Towalu, he lapana 0 Lui a me Towalu, e fcipakuia als:u ana laua mai ka aina aku nei. Ua holo ike pili oihana aku o ■'F.'A. ; Sefa, Kanikela o Italia, J. H. Pete, Kainkela o na Netelani, a me J. Hoiina, Kamkela o. Kili, ia luna o ke Kamepiona i kakahiaka Poalua I fiala iho la, he hookahi ka hele like nui ana, a ia lakpu i huli hoi inai ai, ua haawiia mai he mau ki pu aloha ana no lakou. I ka auwina la Poalua iho la, iulai 3, ua holo aku he 18 o na keiki puhiohe o ka BanaJLahui no Wailuku, e hoonauea ai i na lealea e malamaia aua malaila. A ma ka Malulaui o ka auwina la Poaha i pa i nui mai ai lakou i ka hoi. Mamua ae o ka holo ana aku o ke Kaiaudina, ua puhi ae lakou he mau leo mele makai o ka uwapo. luka nei no na pualikoa o ka Piladelepia kahi i hookahaksha paikau ai i kakahiaka Poalua i haia iho la, a ma Halealii Kuea kahi a lakou i kuupau iho ai. Ua hana liou ia uo na paikau ana no ka wa hoohauuaele kipi, me ke kiai makaala loa ia hoi o na huina alanui uie ua oioi o ua elau pu, a me. ka eieu hoi ka iehulehu e kaalo ae ai. Ua lolieia mai ua hookikiua maoli ia no ka na makai e kau i nalipineo Wasinetona a mt? Kole ma ko iakou mau umauma. I ka ninauia ana aku p kahi poe o lakou i ke kumu o lakou kau ana y ua olelo nui ae: "Aohe e hiki ke hoole; ua kauoha maoli ia. r ' A pela ilio la la, a heaha aku ka oukov\ mo ka mea, ke hoolohe ole, pekuiu ka l iiokoie" a pau mai ku hana aku. Ht hakaka hoi ka K. \V. Wilikoki nie kvla haole ana aina, V. K. l>ove, i kakaliiaka Poa Kiulai nei, muwaho iho o ka naleaina Pake ina ke kihi o na alauui Moi a ine Alakea. 1 hoopuka ka na haole la i kekahi mau olelo uo k,e Alii, paiia « Wilikoki, Lele mai ka huole a pohole ke WiL'.Ai iUu, u \ili no hoi kahi mal a e ua haeU Ia la Wilikoki. Oia ka uku kupouo no na poe waha lepo uo ke Alii.

Ekolu ano hoailona lipine kau J umaoma o ka la 4 nei; hookahi, j he lipine kahaktflur ulaula, keo- , koo ame poln me ke kii o AV a - , sinetona a me Kole; o ka lua iho, ua like loa no me ia ae la, me ko Wasineto-na kii wale no; ao ke kolu, h« lipine keokeo me ke kii i ku ole ia Kole i paiia iho, a maluna pono ae oia kii poo, he mau hae Hawaii a ine na huapalapala ma ka olel.o Eneiani. Qke kii hope ka lapu- : wale ioa. I kakahiaka nui Poaha iho ia i ku mai ai * i kakahiaka Poahma nei i holo aku ai ka mokumahu Belegika no lokohama me Honokona. la'a ma īokohaina ma kela huakai mua ana, N . ua holo aku kekahi mokun?aliu a hookui ma kona i h " aua loaa kekahi pomo iaia M,a ka. wa.na ia ana mai nef o kona wahi poino nia Kapalakiko e Kapena Melekapa, ua kohoia ma kalii o ka $2,000 na lilo n© ka hana hou ana i kona wahi i poino'. Ke upuia aku nei e ku mai ana ka mokukaua Koiala Ata ma keia mua koke iho. 0 keia no ka mokukaua Pelekane i houpuupu mau ia iho nei e ku mai aua i o nei, aole nae he ku iki mai. Ua ku aku oia B©atele« kekahi awa o Keo- j molewa, Āmerika Huipviia, i i lune 26, a i ka Is. 28 ae haalele J hoa ia laila m'e ka maepopo ōk i no hea la oia i holo ai- Aohe j loaa «lelo i'"k rt laila poe kakau | nupepa mai na aliimoku j Akahi no a ku manuwa Pe]e- j kaiie hoii ilaila mai 1833 mai. j , Ika hora 8 oke kakahiaKa ; ! Poakahi i hala, i hooleleia maī j i ai he puaiikoAmai ka mokukaua ' !■■ lapana Konogo m?i no ka paikau j ! ana iuka nei. Ua kai aku lakou j a Halealii Kuea, a ilaila kahi i , paikau nui ". . Nui no ka ; ma- j haloia on, hana, a ua ku | ! maoli no hoi ika eleu. He anp paikau Pelekane ka lakou o k:a hana ana, malalo wale uo ona alakai ana ana leo o-le. Pau ka paikau ana, ua kai huakai ae lakou me ka awiwi ma, alanui Moi 0 hoea i alauui Nuuaua, mai laila aku hoi a ka uwapo. | Hora 10:30 Poaha nei, haalele mai ai i keiaola ana o Miss Rose Lono, kaikamaliiae a Rev. |ja me sJrs. W* N. Lono o Mai- ! ana, ma Leleo aenei, i ka 16 a ■ keu o kona mau makahiki o ka hanu ana I nu ea huihui. O Maiana kona aiua lianau, pae- ! aina o Kilipati, Auwina.la Poa- ! lima i maneleia aku ai oia no | Ikahi mau » na mea a pau, i } ukaiiia e' ua makua, ke kaikua | ana me kona pokii kalkunane, | ka ohana a me na j he nui a naio iloko o kona home ; |p«anuauu, ma ka ilina « Kaj Iwaiahao, Pakele mahunehune ka moknkuna Ka Meimai pau i ke ! ahi, i kakahinka La Pule i hala, 1h 1 nei, ! fce ahiahi Poaoua iho no ke ku ana mai, a i kaka- : hiaka L% Pule ae t ua puu na poe o iuiia i ka hele, a e ole e ikeia mai ka punohu o ka uwahi e na i poe oka mekupea \V* lwiui : a iohe keiki hoehue waapa, pakele ai. laia i holo awiwi j aku ai a hoea i ka uioku, v oi!i i at» ana ka uwahi ma ka luuu» hauki, a waamuli o ka hooikaika auiu ua komo oia iloko u hoo- > pioia ke al i e lalapa au.i. OVc kuuiu ua poina ke kuk.u ik* hoopioia, a mamuli o ia x wela < «i ke panaua a, a ai ke ala. i %

Mamuli o ka nna, wa aln 4 iho he eliia mau lapana i Vekahi lapana oleoa, ma keMii Tial«aina oko lakon poe raa alanui Maunakea i ke aumoe o'ka Poalima nei; aua loaa „ iuoku makma pono iho o lee poo. I ke ao ana ae i paa ai na aiea hoeha ika hopuia. Aia ka.mea i eha : ka Halemai Moiwahine. T ka Poakolu iho paha, ke oluolu ae ka uiea i eha, e hookolokoloiii ai na mea hoeha imua.o ka Aha Apaua. louo ka i loaa.mai uej ma ka Mariposa ua hopuia mai ne: 0 Mele Ailau ma Kapalakiko* 110 ka ailiue' ana he elua apa lele silika iloko 0 kekahi halekuai 0 laila, a ua lono pu ia mai do ho: īia 0. K. Eihopa oia i kokua., Eia naerūa palapala mai ne: oia 1 kona pokii hauauua maauel aole e. hoolohe i na olelo waie ia 110 ia mea, uq ka mea, he mea ole na olelo ana nupepa. E hoi mai aua paha oia ma ka Ausetera]ia, a i keia Poaono ih® e pae mai ai. Ua halawai 0 Mrs. J.N. Laika me kekahi ulia, ma kahi kokoke i ka luakini 0 Kawaiahao, iaia e holo ana ma kona kaa no koua liome i ke awakea Poalua i hala iho la. He kaa no kekahi Pakt ka 1 holo mai a hookui ne kona kaa a palahuli aku la ine kona kiolaia iwaho me ke oolea, eia nae, ua mau uo koua paa ana i ke kaula-kaohi a ua kaualakoia oia no 50 paha i*.vilei mamua ae o ka hookuu ana. . Ua loaa he mau eha kukonukouu_-ma kona lima akau, ame na paholehole e ae. a-ua oluolu hoi oia i keia manawa. Ua hookomo mai ke kiapu Hawaii Anam- AVe!ese i kū auwima ]a Poalua iho la, mai Kapalakiko mai, me ka hapa 0 kona hae. Ia kakahinka, i ka moku 110 iwahd t oiai kekahi opio hele kula, i holo hana mai no "kona uku moku no ka hoomaha maanei, e haua ana 0 ka oneki, ua pa oia i ka laau 0 lalo oka pea a haule aua iloko oke kai. Ua kiolaia aku he kaei hoopakele nona, 4» oiai no ua paa mai no iaia. he h'ookahi no onrt ike hou ia ana aku & nalo loa, oīai e hookuuia iho axift ka waapa no ka 11010 ana aku e hoopakele iaia. Ia J. L. Kaulukou, i ukaliia t J. W. Keliikoa. e 11 hoi aua i kt awakea Poalima nei maluna 0 kekahi kaapio Puke uo ka paina awakea ma Aala, ko Kaulukou wahi, tne na huihui i'a, a oiai boi e holo ana ke k&a ma alaaui Moi nei a h«ea i alanui Konia, ua owala ae kahi lio. No keia hana apiki 0 kahi lio, ua ina eau keia mau katiaka t lele okou o Kaulukou ma&ai a walawala ana ke alo iluua a pa pouo 0 hope o ke po© i ka honua paa. a mauka hoi o Keiiikoa i lele ai a hapapa ana ke alo Ualo, aohe uo hoi he wa aku ke poo 1 ka paepao po> haku kihi 0 ke ala liele aoao e ka haiekuai uuaai 0 C, L, Ha> nio. Ua loaa no he mau eha i& Uua. aole nae i paholehole. 0 ke kol* oke kaa ka i haki pu, Mati*pe iho 0 kei* ulia i kani pu ai ka makou aka aua i*ua» a eia ke u oi hele nei