Ka Makaainana, Volume II, Number 5, 30 July 1894 — Page 2

Ka Makaainana.

2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 30, 1894

 

HE MOOLELO KAAO

NO

MONE TIKERO

KA

HOLOLIO I KA WA HOOILO

KA

UI MAALO I KE KUPULAU

A O KE

KEIKIALII HARE MATINE

KE

KIAHA OPAKA O NINEWA

 

MOKUNA XII.

 

Ke aloha o ka Ipi i ka Ip@

         Hanini ka waimaka elo @ a laau -- Ka Ui Maalo i ka wa Kupulau iluna o Hagara -- Ke kaoo o na poe me na medala kila no Arabia -- Ka hoohui mare i ka wa Hooilo -- Ike kumaka i ka nani o Mokuleia, aohe laula a koe aku.

 

         I ka hooki ana iho o ua Hololio la i kana mau olelo, ua hoo ho ae la na mea a pau e oho ana ma ka aoao o ka papaaina me ka olioli, a oia no hoi ka wa i ku mai ai o Igeboseda iluna a me na maka oluolu i nana aku ai oia maluna o kona mau kanaka, a pane mai la:

         “E na keiki o luna o Hagara, ua kapa mau ia oukou e na kanaka a pau, he mau ilio hae no loko o na ululaau a me na kuahiwi. He poe hoi i noho ia ko lakou mau puuwai me na manao koa o ka wiwo ole. Ano, i keia la, eia imua o kakou ko kakou hoa’loha, ka mea a kakou i kapa mau aku ai i kona wa e maalo ae ai maluna o kela kula e waiho mai la, (me kona kuhikuhi pu ana aku ma ka pukaaniani,) he Ui Maalo i ka wa Kupulau; ka mea hoi nana i hoohaahaa mau mai i ko oukou haku nei no umi a me iwakalua manawa.

         “Nolaila, ke noi nei au ia oukou pakahi a pau, e hoopiha i ko oukou mau kiaha a e inu kakou no ke ola o ka Ui Maalo i ka wa Kupulau a me ka Pua Lilia o Zubieda.”

         I kela wa i hoopiha like iho ai lakou i ko lakou mau kiaha me na waina ono loa o luna o ka aina hau anuanu o Orekedera, a kuku nui ae la iluna me ka inu like ana ae hoi i ka wai o ko lakou mau kiaha. A ua panai pu ia ae hoi iloke o keia wa e inu nei i na kiaha waina na leo huro o ka hauoli.

         A oiai he manawa piha hauoli loa ia no lakou no keia nuhou hauoli e ka hele ana aku, no Arabia, e hoohauohano i ka la e mareia aku ai o ko lakou hoa’loha opio, ua hiki ole loa ke kaohiia mai na hana uluaoa o ka hauoli iloko o ia wa. Aia o Igeboseda ke ku la iluna me ka papa pu ana ia lakou, aka, aole he hooloheia mai o kana mau olelo, ua oi loa ae la iloko o ia manawa; a e pii mahuahua mau ana i kela a me keia minute.

         Aole no i emi iho na hauwalaau ana a ua poe naita wiwo ole la, ua ku ae la o Mone Tikero iluna a kamailio aku la imua o lakou e hoomalu iki iho hoi a pau ae kana mau olelo i ka hoopukaia. Akahi no a ano kanahai na walawalaau ana, a oia no ka wa i puana malie aku ai oia i keia mau olelo:

         “E na kaikuaana, ma ka la apopo e haalele iho ai kakou i keia mau kuahiwi aloha a nee aku no kahi i makemakeia. Ia kakou e hele aku ai, e makaala kela a me keia ia mua o ke alahele, no ka mea, he nui a lehulehu na poe e hoohalua ana no ko kakou mau ola. Iwaena o ia poe, aole e nele ana ka ike pu ia o kela keiki haakei o Peresia. E malama i kona ola, a mai hoao e hoohaumia i ka oukou mau pahikaua me kona koko, no ka mea, he koko alii oia a he mea hilahila no kakou ka hoao ana e paka ae i kona hanu ola mai iaia ae. E hoomanao i keia , e na hoa’loha.”

         Puia koke ae la o loko o ua keena la me na leo huro, a inu ae la i ko lakou mau kiaha, me ka puana ana ae: “E ola loihi ka Hololio i ka wa Hooilo!”

         Hookuu ae la ka lakou mau hana iloko o ia mau minute, a ia wa i hoomakaukau ae ai ua Hololio la no kana huakai huli hoi imua o kona makua no ka hoike ana aku i kana hana i hele ai a me ka hopena o na mea i lawelaweia mawaena ona a me ka Pua Lilia o Zubieda.

         Me na puili lima ana i haalele hope iho  ai oia i ka home o ke kupueu o na kuahiwi o Hagara, a kamoe aku la kana huakai iloko o na ululaau. A iaia e hele ana, puhi ae la i kana o-le no ekolu manawa a kani wawalo aku la iloko o na ululaau, a i ka hooki ana iho, ua hookuu aku oia i ka holo nui o ua lio keokeo la, ke hele la a mo-moe ka lau o na laau i ka ua mea o ka ikaika o ka holo, a iaia i kokoke aku ai ma kahi ana i hoopakele ai ia Igeboseda mai ka make mai, kaohi mai la oia i ka holo nui ana o kona lio, a ma kae o kela pali kahako i ku iho ai oia me ka nana aku i ua wahi la a pane iho la:

         “Ina paha he hiki i keia mau pali ke kamailio mai, e hooho koke mai no lakou imua o ka mea nana i hoopakele i ka Muaza kaulana, he hoola no na poe i haule iloko o ka pilikia. Aole paha oe, e keia pali e ike hou ana ia Mone Tikero a me kona iio ma kou mau palena. E ike hope ana au ia oe mamua o ko’u hoi ana aku i ka poli o ko’u mea nana i hookohi mai.

Aole i puehu loa.

 

Hui aloha Aina o Waiakea, Hilo.

 

MR. LUNAHOOPONOPONO:

         Ma ka halawai kuikawa ana o ka Hui H. A. A. o Waiakea i keia kakahiaka, Iulai 19, ua hooholoia he mau olelo hooholo no lakou na itamu malalo iho, penei.

         HOOHOLOIA, 1 -- Ke haawi aku nei ka Hui H. A. A. o Waiakea nei i ko lakou aloha a me na hoomaikai kiekie a palena ole i ka Peresidena Nui o ka Hui H. A. A. o ka Paeaina Hawaii, e noho ana ma Honolulu, Hon. J. Nawahi a me kona pohai o ke aloha aina, J. E. Buki, R. W. Wilikoki, J. K. Kaulia, a pela aku, oiai ka oukou mau hana koa a kaulana e ku kiai mai ana no ko kakou mau pono kuokoa, mai ko kakou Lani Moiwahine ma ke Kalaunu a ia kakou kona mau makaainana kupaa a naue ole o ke aloha aina, a ke pahola aku nei no hoi makou i ka hilinai ana a pau maluna o oukou no ka oukou oihana pookela loa.

         HOOHOLOIA, 2 -- A ke haawi pu aku nei no hoi makou i na paulele a hilinai ana maluna o oukou na koo o ka lahui, oiai oukou ma ka ipuka e akeakea aku ana no ko ka lahui mau pono kivila, mai na kanaka Hawaii maoli a me na kupa e noho ana ma ke Paeaina Hawaii nei.

         HOOHOLOIA, 3 -- A ke haawi pu aku nei no hoi makou i ko makou aloha a me na hoomaikai ana i na lede puuwai hamama o ke aloha aina a kupaa mau loa, i lokahi pu ae me oukou ma kekahi halawai akea ma Honolulu, a me na Hawaii pu a pau i huipuia me na kupa a me na luna kiekie o na aupuni e, oiai hoi ka lehulehu i pahola mai ai i na hoomaikai palena ole me na leo huro o ke ohohia, a i ke kupaa mau mahope o ke aloha i ka aina, a i oi loa aku i ko kakou Moiwahine hoomanawanui a paulele i kona lahui, oia o Liliuokalani i poniia i Moiwahine no ke Aupuni Hawaii, a nolaila, ke pule nei makou, e ole loihi ka Moiwahine Liliuokalani a me kona lahui a kau i ka puaaneane.

         HOOHOLOIA, 4 -- Nolaila, ke pule nei makou i ke Akua Mana Loa, ma Kona Mana Kiekie Loa, ma Kona aloha wale mai e kokua mai ia Hawaii. A ke pule nei makou, e hooholomua ia ka oukou mau hana imua a me ka hololea, no ka pono kuokoa o ke kanaka, a no ka aina, a e hoonani nui ia kona inoa mai keia wa, a hiki a kau a mau loa aku, Amene.

         HENRY L. KAUANOANO,

         Kakauolelo Kuikawa.

         Waiakea, Hilo, Iulai 19, 1894.

 

NA PALAPALA.

         Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aku nia no maluna ilio o na poe na lakou kakau mai.

 

A.   J. K. Nawahine, Ho Aku

         Kaua i ke Rula Loa.

 

Mr. LUNAHOOPONOPONO:

         ua ike wale iho au ma ka nupepa “Holomua” o Iulai 14, 1894 noi, aoao eha, i na manao hoakaka o R. J. K. Nawahine o ke K. S. A. E. o Lahaina, Maui, e kue ana i ka haina o ka ninau Baibala a ke K. S. o Waihee, Maui, a i kakooia hoi e a’u nei, oia hoi, o ka Uhane iloko o ke kino o ke kanaka, he hanu ola ia mai ke Akua mai. (Kin. 2:7 Iob. 33:4. Oih. 17:25) Ko ke Akua “hapa” ia e ola ai. Aka i mea e nani ai no ke kamailio ana ma keia kahua, ua eli mai nei no kuu makamaka maikai he mau lua kinikini nona e okupekupe ai ma kana mau kalaimanao ana, a penei e akaka lea ai:

         1.  Pauku 4, lalani elua, hapa hope, e hoomaka ana penei “Aohe kanaka naanao nana e wehewehe a loaa ka haina pololei” o keia ninau i hoikeia. Ma keia manao ou e ka makamaka, ua kuhihewa oe, no ka moa, ina i ninauia la hoi penei -- “Heaha ke ano o ia mea he uhane?” a pela aku, alaila, aole io no he kanaka naauao nana o wehewehe; aka aole peia, penei: -- “Heaha ‘ia mea’ he Uhane? a pela aku. Pela no ma ka olelo Beritania, aole i like o “What is the shape of the soul in the human body?” a me “What is the soul in the human body?” Ke kalele nei oe i ka mua, i ka mea aole eia ke kahua, a haalele oe i ka hope, i ka mea i ninauia ai -- “Heaha ia mea?” aole “heaha ke ano?” Oia ka Pohakuhauoli hoakaka (Pauku 5) au e hoike mai nei. Nolaila, ua maopopo no ia makou ina pela ka ninau, aole no makou e aa e pane haahaa aku. Pehea, ua like anei o “What is the earth?” (Heaha ia mea he honua?) a me “What is the shape of the earth?” (Heaha ke ano o ka honua?) Aole i like; a pela no keia. Nolaila, okupe oe akahi la e ke hoa.

         2. Pauku 9, lalani 7, “Peheakou manao e kuu hoa, ina e lawehala ka uhane o ke kanaka, nawai e hookolokolo mai i keia hapa o ke Akua i ka la mahope? Na ka hapa anei o ke Akua i koe aku aole i komo iloko o ke kino kanaka?” -- E, e ke hea, aole pela, aka, na kela mea e ku’i ana iloko ou me he hamare la i ka hora au e hana ai i ka mea kue i ke kanawai o ke Akua a me ko ka aina Aka, heaha la ia mea? O kela mahele (hapa) o ke Akua iloko o ke kanaka e kinai ana i na hana pono ole a pau; a i ka la hookolokolo hope loa, na ka Akua no “e uku mai i