Ka Makaainana, Volume II, Number 5, 30 July 1894 — Page 6

Page PDF (879.87 KB)

This text was transcribed by:  Duke Nihipali
This work is dedicated to:  Anake Sarah Wood Naluai

Ka Makaainana.

6          HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI  30, 1894

 

NA AINA MAMAO

 

Na Lono Huikau mai na Wahi

Like Ole mai o ke Ao nei

 

Maka Warimu mai nei i loaa mai ai na lono malalo iho;

 

PANIKU O NA ALAHAO AMERIKA

 

Piona Paahana a Lanakila hoi na

Poe Ona Waiwai.

 

            Ua pau ke panukuia ana o na alahao o Amerika Huipuia, a i pio koke hoi mamuli o ko  Peresidena Kalivilana komo  koke ana aku e akeakea me ka ikaika o na mea kaua ma o na ualikoa la.  Oiai hoi na nupepa o  Enelani e hoopuka ana i na manao mahalo ia Amerika Huipuia no ka pio koke ana o keia   olohani nui i mano wale ia, ua hooholo ae ka papa hooko  o ka Ahahui Alahao Amerika ma Kikako no ka hoomauia aku ne me ka hahana a me  ka  ikaikai o kei paniku ana, me ka nana ole ae hei noka manawa a i an hopena paha e ulu ae ana.  Ua hanaia keia olelo hooholo mamuli o ka ae ole ana o ka Ahahui o na Luna Hoohana Nui e hoihoi hou aku i na oe olohani ma kolakou mau wahi hana mua, me ka hookoe ana hoi i no oe i komo kuhononu a i lawelawe maoli ma na hana karaima a kue kanawai.

 

            Elua  mau kuahaua pili oihana a Peresidena Kalivilana i hoopuka ae, me kona olelo ae e noii a e nienele pono is aku no na kumu hoopii a hoohalahala a na paahana.  Ua lilo kana hana i mea e loaa ai o ka hopena maikai, a na ia mea hoi i kono aku i ka Ahahui e hoike aku i kona manao haawi pio.  Aole no i akea loa ke kuahaua mua, aka, o ka hope iho ka oi aku o ke akea, e kauoha ana i na poe kue a olohani a pau o na Mokuaina o Dakota Akau, Monotaua, Idaho, Wasinetona, Waiomina, Kolorado a me Kaleponi, a me  na Okana-aina o Uta a me Nu Mekiko, i mea hoi e hiki ai ke hooko pono ia ko ke Aupuni mana a me kona hana, oia hoi, ka laweia ana o na eke leta, e hooki na kanaka i ka lakou mau hana kue a akeakea i ka laweia o na eke leta a me no oihana kalepa ma na ala o ia mau wahi, e like hoi me na pono i hooiaia e ke kanawai no ka oihana leta, oihana koa aina a me moana, a me na hana o ae o ke Aupuni, a mamuli hoi o kona ane Peresidena no Amerika Huipuia, ua kauoha aku i na kanaka a au e lawelawe ana, a ikomo paha ma kekahi ano, me ia mau hana kuo a akeakea kanawai, na hoohui ana a hoakoakoa ana paha. e hookaawale a e hoi aku no ko lakou mau wahi noho me ka maluhia ma ka hora 3 o ka auwina la o Iulai 10 a mamua ae paha.

 

            Ua pai a hoolahaia ke kuahaua ma na olelo Bohemia, Polani a me Beritania, a @a lu laulaha ia ma o a maanei a iwaena @oi o na poe Bohemia a me Polan, a ua loaaka mea i manaoia, oia ka maluhia.  Ma ka aoao hoi o kela mau lahui ae la, ua hoohalike lakou i keia kuahaua a ka Peresidena e like la me kekahi kuahaua a ke Za o Rusia ma kekahi o na wahi kuaaina loa o Polani a me Rusia, o ka hoolohe wale no ka mea pono hookahi, a akhi no hoi lakou a akakuu mai me ka maama ana i ka maluhia, aole mamua aku, a oiai hoi, na ka Peresidena o Amerika Huipuia  ua kuahaua la, aohe no a lakou hana e ae o ka hoolohe wale no.  Ma o a maanei, ua ikeia ke waiwai o kela kuahaua hope a ka Peresidena, a ua hiki ole hoi ke hooleia ae.  A mamuli no hoi o ia. akahi a ike a maopopo lea i na poe haahaaa hoohaunaele ke koikoi maoli no o ka popilikia maluna iho o lakou mamuli o ka lakou mau hana kanawai ole, i oi loa ae hoi mamua o na hoao ana e hoomalielie a e uwai ae ma o na komite la a lakou pon@i iho no i manao ai, ina no e kukakukaia no hookahi malama holookoa.

 

Lanakila na Ahahui Alahao

 

            Ma pulumana, Ilinoi, la 14 nei, ua olelo ae na poo o ka Hui Pulumana e hoomaka ana ka hana i ka Poakhi ae, la 16, a e aeia ana na poe kahiko i olohni e hei hou e hana, koe na poe hana hewa, a no na  uku hoi mamua aku no o ka olohani ana.  Ona poe hoi e noho ana malaila e ae ole ana e hana malalo o na kumu mua, e pau nui anan i ke kipakuia.  Ehooko pono ia aku ana keia rula.  O na poe olohani no noi i hiki ke hele, ua haalele nui, a ko@ aku no na poe hune a nele maopopo loa.  Nui ka pioloke o ia po mamuli o ko na paahana manao ua pio lkeu.  Piha puuluulu na alanui i na kanak, eia nae, aohe mau hoeueu ana i hanaia ae.  Aia ka manao o ka hapanui o na kanaka no ka hoi hou e lhana, oe no na poe manao welawela loa, aia no ke kupaa la mahope o Debe.

 

            Ma Teledo, Ohio, a me kekahi mau wahi e ae, e laa o Kikako a Kapalakiko, nui ka pioloke ma muli o ka hoomaka hou ia o ka hana ma kala 14 nei, a aia hoe ke hollholo hou la ua kaamahu.  Ua haawe makana ae ka Hui Pakipika Hema he $5,000 no kekahi ike e hii ai ke hopuia a ahewaia o na poe i kokua ma ke keakea ana a me ka hoopoino ana i na kaamahu, e kue ana hoi i na kanawai o Kaleponi.

 

Hoohaniniia ke Koko

 

            He ehiku imake a me na poe lehulehu i eha, oia ka hua o na ulele hakaka ana mawaena o na ualikoa a me na oe hoohaunaele ma Kikako, i ka la 7 nei.  Ua make hewa he wahine a me ke keiki mamuli o na poka lele ahiu wale.

 

            Ua hookaheia ke koko ma na alanui o Sacarameto, i kakahiaka o Iulai 13, a ua nui  ka pioloke a me  ka enaena o ia la apo.  Elua  mau mea i ki u ia e na koa, aole nae laua he mau mea olohani, aka, he mau mea kokua i ka manao olohani.  Hookahi o laua i make loa, a o kekahi hoi aia ma ka halemai ua puka pu ka poka  ma kona lima akau a me ka poohiwi.  Ua ao pinepineia aku no ka lehulehu e na koa, a o ka hua ae la keia no ka hoopuuluulu a hoo.  paakiki aku o na kanaka ma na pa hoahu ukana o na kaamahu

 

Na Lono Pili Olohani Lehulehu.

 

            Ma ka Mokuaina o wasinetona, ua puhi ahi ia na alahaka alahao.

 

            O na kanaka hana hoi keia o na alahao o ka hui Pitibuga me Komohana, @a hoole loa e hoolohe i ke kauoha olohani laulaho.

 

            Ua apono o Peresidena Harisona i pau i ka Peresidena Kalivilana hana ma ka hoouna  ana i na pualikoa Aupuni iloko o kekahi Mokuaina me kekahi kauoha ole mai ke Kiaaina mai.

 

            O na kakauolelo hoi keia i hoounaia mai wasinetona aku no ka helel ana e hooponpono i na hoike helu o kahi hana dala o Kapalakiko, uapaalaou ma Ogedena. Uta, no umi la mamuli o ke paniku.

 

            I kuliki ole hoi me ka mea i manaoia, aohe i ulu ae he hakaka ma Sacarameto i ka hoea ana aku e na pualikoa i kakakhiaka ae o ka la 11 nei.  O ke alakai hoi keia o na poe olohani, oia o Heneri Noka [Henry Knox], ua paaoia i ka hopuia.

 

            Ua kohoia aole i emi malale iho o 15,000 poe hana o na Naita Paahana i hoolohe i ke kauoha e olohani laulaha.  Ma kekahi mau wahi aku hoi, aole na lala o ia ahahui i hoolohe i kela kauaoha.  A me ka la 11 i hoopio ai o Soverina i kana kauoha olohani laulaha

 

            Mahope o ke paonioni nui ana me na poe hoohaunaele ma Sana Hose,  ua haalele io he kaamahu ia laila no Kapalakiko i ka la 10 nei, a lilo hoi ke paniku i mea ole. Ua holo na kaamahu o na alahao a pau, ma ia la no, ma Kolorado, a pela no hoi ma kekahi niau wahi e ae.  A ma ka la 11 ae hoi i haki loa ai ke kua o ia kamelo nui ma Kikao, a ua holoholo ae na kaamahu a lawelaweia hoi na hana ma na alahao  a pau.

 

            Elua puali o na Koa Kiai Lahui o ka Mokuaina o Wasinetona i hoole i ka hana ma kekue ana aku i na poe olohani.  Oke Komopani G K i hana mua pela aka, ua hoihoi hou ia ae no e Generala Kure.  Ua manaoioia no keia ano ku  i ka oluolu loa ka mea i hoole ai o Ko mooani A.  Hooneleia ka puali hope me na lako kaua, a ua manao hoi kahi poe ua like loa no ia me ko lakou hopu maoli ia ana.

 

            O na aha hui paipalapala o Nu Ioka, Helu 6, a me ko Kikako, kou mano kokua no keia olohani alahao.  O ko Kikako ahahui nae hoi ka i hoouna aku i kekahi palapala waipahe i ka Pesesidena, a ma ia hoe e uwalo aku ana iaia a me kona Aha Kuhina "e hooki ike kakoo ana ma o na koa Aupuni la i na hui i hoohuiia, i ona hoi mamuli o ka hoomanawani ole, e like la no hoi me ka mea mau no lakou me ka waina o ka pono kui kawa@@ loaa ia lakou.

 

            He mokumahu holo muliwai, ka Alameda, ka i lawe aku i ka Makai Nui, i ka la 10 nei, me elua puali koa kaualio a me elima puali koa pukaa, mai ka Peresido @ku, ke kahua koa o Kaleponi.  Ua manaoia e holo ana ka moku no Sacarameto.  Ua kipa ae oia ma Mea Ailana a lawe aku he 300 poi koa malina. O keia mau puali a pau, ua hookauia aku maluna o elua mau mokumahu muliwai o Sacarameto.  Hookahi puali kauolio i hooleleia ma kela a ma keia kapa muliwai a e hookolo aku hoi ko lakou mehau ma ka muliwai ma ke ano he kiai hikimua no na moku.

 

            Ma ka la 10 nei, ua hoopiiia e Peresidena Debe a me kekahi mau hoa lehulehu ona o ka A. A. A. no ka ohumu ino e kipi, ma ka akeakea ana me na eke leta o ke Aupuni.  Ua kauia ke lakou pela ma ka huina o $10,000 pakahi.  Mahope koke iho o keia hana a ka aha kiure nui, ua kakainoa ae o Luna Hana Nui soverina o na Naita Paahana i kekahii palapala e kauoha ana i na lala a pau o ia ahahui e hooki ika hana a e hoao aku, "malalo o ka l@pa o ka maluhia," e hoeueu aku i  na manao maikai iwaena o ka lehulehu ma ka aoaoe kokua ana i ka hooponopono maluhia ia o na pono a pau i komo ma ia hana ana.

 

Elawe ana Geremania ia Samoa.

 

            Ma na lono palapala mai Apia ae, i loaa ma Vitoria ma ka warimu aku, aia @ Gerema-