Ka Makaainana, Volume II, Number 6, 6 August 1894 — Page 1

Page PDF (863.01 KB)

This text was transcribed by:  Arnold M. Hori
This work is dedicated to:  University of Kansas; Lawrence, Kansas

Ka Makaainana.

 

BUKE II-- Ano Hou.      Honolulu, Oahu, Augate 6, 1894.     HELU 6

 

LA HOIHOI EA.

 

Mau Hoomanao Kupono no ia

La Hiwahiwa.

  O ka Poaloa i hala iho la, Iulai 31, ka la ia i hoihoi hou ia mai ai ka ea a me ka hae aloha o ka aina nei mahope iho o ka lawe kaili a limanui ia ana e Lo Keoki Pauleti 1 Feberuari 25, 1843, me kekahi leo kanoha ole iaia mai kona Aupuni mai, a na Hope Adimerala Kamaki hoi i hoihoi hou mai ma keia la iloko no o ia makahiki, he elima malama a me na la helu mai ka pakahaia ana mai. Ua hoomanaoia ka la e na poe aloha aina oiaio a pau me na papaaina lehuehu ma o a maanei.

  I kakahiaka nui wale o ia la ua hele aku ka Puali Puhiohe Lahui e hoolauleu i ke Alii ka Moi ma Wasinetona Hale. Ia lakou a komo i ka puka-pa, mai ko lakou hele a kai like ana mai mai Ema Kuea, ua kuu hamama mua ia ka puka, a ua kai aku lakou a ma ke kihi ma Ewa iho o ka hale, hoomaka e puhi. Ua puka mai ke Alii a noho ma ka lanai ma ia aoao. O na leo mele i houheneia aku, ua ku maoli no i ke auano, ka eehia a me ka hauoli. Mawaho o ka pa ma ka alo ka lehulehu, a ua ninaua hoi ua kamalii maluna ae o ka pa a komo iloko. O ka makou mea no i hoomaopopo aku, oia ka haka pono o na maka o ka lehulehu o ka ike lihi wale no paha i ke Alii, e hoike mai ana aole o na mele a na poe pu hiohe ko lakou ii, aka, o na maka a o na hiohiona no o ke Aliiaimoku, oiai, ua meleia: "O ke Alii wale no ka makou makemake, O ka luhi o maua me ia nei."

  Pau ke puhiohe ana, ua ku mai ke Alii a kamailio pokole mai la imua o keia poe i kupaa mau mahope ona, me na olelo hoolanalana manao. Ua olelo ano nui mai la oia mamuli wale no o ko ka lahui malama ana i ka maluhia, e like me kona leo o Ianuari 14, 1893, i loaa ai he pono i ka lahui, a ua pokole loa hoi ua la i koe, e like me na hooia i loaa mai, e kikoo hou mai ai oia ia lakou e hoi hou aku a noho pu e like me ia mamua aku. He mau olelo no hoi kekahi a ke Alii i ku i ke aloha a aohe mea hookahi i koe iho iwaena o na puhiohe i nele ka haule ole iho o na kuluwaimaka, e hiolo makawalu ana hoi ko kekahi poe a e hakelo ana hoi iloko o na hainaka.

  Ia po iho, ma ke kahua o ka Hotele Hawaii, ua haawi ae lakou he aha puhiohe akea no ka hoohauoli ana i ka lehulehu , a e like no hoi me na mea i ikeia mamua no ka lakou mau aha hoolaulea i haawi ai, pela no i keia hana ana ka hele a "le-i Kohala, i ka nuku na kanaka." Ua hoike ae no ka lahui i ke ona maoli ia no o na keiki "ai pohaku" a i kupaa hoi mahope o ke aloha i ka aini a me ka Moi. Nui ka hauoli o na poe i hoea aku, me he la ua 3000 paha, mai na kane a na wahine, mai na aoo a na opio, a mai ke kiekie a ka haahaa. Ua paani ae lakou me na kukui uwila ole, aka, ua malamalama no nae me na kukui Iapana a me na kukui piula hele po no a lakou. Me he la he ano hoohoka okoa paha na ke Aupuni, eia nae, o na oehaa no ka i hoka, no ka mea, ua hooi loa ia aku ke ohohiaia o lakou. Hookahi a makou kolea kauahua i ike aku e noho mai ana iluna o ka lanai e ka Hotele, ma ka aoao ma Waikiki, e hamama ana kona waha, mamuli paha o kona ike i ka naui lau a ole mai o ia "po lea o Halaalii," oia kela lima muumuu m..i Bosetona mai nei.

 

He Keiki Nalowale.

  He keiki uuku, o Keawe Kaiwi ka inoa o ewalu makahiki ka nui, ka i hele auwana aku mai ka poli aku o kona mau makua i ka Poalima iho la, ma Leleo aenei a aole oia i ike hou ia. Ua hoea ae kona makuahine i ka hora 11 o ia po ma ka halepai Avalataisa e ninaniuau ai ina paha aole i loheia kekahi mea e pili ana no kana keiki. Aole no hoi he mau lono i loaa ae i ka oihana makai no ke keiki nakowale. Ua hoike ae ka makuahine i ka moolelo o ka nalowale ana o kana keiki me ua waimaka e helelei ana. O ka makuakane, oia kekahi kiai halepaahao o Kawa. O ka Poalima nei iho la no hoi ka la hanau o ua keiki la i nalowale. Aole i moe pono ia ka na makua po. I ke ao ana ae, ua hauoli laua i ka lohe ana ua loaa a ua palekana ka laua keiki. Ua hele wawae aku oia a kokoke i, ke Kahua Kukui Uwila ma Nuuanu, loaa oia i kekahi Pake u laweia no lalo o Waikane, kahi o kona kupunawahine i loaa aku ai. Aole ka makuakane i kaukaulua iho, ua kau koke aku oia ma ka lio a holo no lalo a ua loaa io aku no. O ka makamua keia o kona hana ana pela.

 

Hoolaulea Kanahma Makahiki

 

  Ma ka po Poaono nei, hora 730, i malamaia ai he aha puhiohe hui o ka bana Repubalika Hawaii me ko ka Piladelepia ma ke kahua o ka Hotele Hawaii no ka hoomanao i ka la hanau o ke kumu puhiohe o ke Aupuni, a o ka piha ana hoi o ke 50 makahiki iaia. A ia po no hoi i piha ai ka 4664 o na manawa ana i haawi ai i na aha puhioha ma na wahi like ole, a o ka 500 hoi ma ia kahua. Na ka ban o ke Aupuna ka mua, a pau lakou, o na poe himeni haole mai o ka wa eia ana mai waena mai o kekahi hui himeni Olele E, mai uka mai o Leiolono, alaila, komo mai na keiki o ke kai. Pau la; hui na puali a elua no ka hoopau loa ana, a o ka panina no hoi ia o na hana ma ia po. Ua hoomalamalamaia ke kahua puhiohe me na kukui uwila a o na kukui Iapana like ole hoi malalo o na lala laau. Ua pihakui no ke alo iho o ka Hotele Hawaii me na poe makaikai, no ke akenui e lohe i ka leo puhi a na keiki o ke kai, aole nae hoi e like me ko kela po aku i ka Puali Pohiohe Lahui. Ua maikai maoli no ka lakou mau leo mele. Aole i himeni ae na keiki o ka Hui Himeni Hawaii o ka Puali Puhiohe Lahui e like me ka hoolaha a na nupepa namu o kakou nei, o ke kumu, e like no me ka ae ole ana o ka puali nui, pela no hoi me lakou, he lala, no ka makemake ole hoi e kokua aku ma na hana e hoohiwahiwa ai i ka la hanau o ka mea nana lakou i kipaku me na olelo ino @ makona, "a mahope ai pohaku no."

 

Hoehaia e Elua Mau Pake

  I ka auwina la Poalima iho la, mawaho o Waialae, ma kahi kokoke i kahi noho e Paulo Isenebega, ua hoeha aku la kekahi mau Pake eina ia Kapi@oho, he wahine, me ua pahi oki mauu. E u oki mauu ana na Pake maluna o ka aina a ko laua haku i kauoha mai ai, a hiki iho la i ka wa a Kapiioho i hele aku ai e papa ia laua aole e oki i ka mauu. Ua nunui koke ae la ko lakou mau leo ia manawa a hiki i ka wa a na Pake i lele aku ai a oki iaia me ka pahi, aole nae i kukonukonu loa. Ua hoike koke ae oia ka oihana makai, a ua hoouna koke ia aku o Lutalela Makai Holi e kii i na Pake, a na paa mai hina  Ua pelaia laua malalo o $100 bona pakahi.

 

Hon a Oki Pahi.

  He hihia hou pahi ko ka auwina la Poaono nei, hora 4 paha na kekahi haole Pelekane o Arthur Featherstone ka inoa i oki i kana wahine haole ma kona unuhi ana ae i kekahi pahi pelu nui a koe aku la i ka wahine. Mai make loa paha ka wahine ina i loaa aku ka opu a ina no hoi aole oia i kau ae i kona lima iluna e pale ae a moku ana ma ke ami peahi lima. O ke kumu, wahi a ka olelo wale ia, no ka lilo o ke kane i kekahi wahine Hawaii. Ma kela hale hoolimalima, kihi hema o na alanui Alakea a me Moi, kahi i hanaia ai o keia hewa. Ua hoo paapaa laua, a no ka ona a me ka huhu i ka nukuia aku, lawelawe ai oia i kela hana kue i ka wahine, oiai, oia ka mea nana laua e hanai nei ma kahi hana humuhumu lole. Na ua haole la no i haawi okoa iaia iho i ka makai, a eia ke paa uei ma kahi paa, me ka mihi no kana hewa i hana ai kana wahine. Na Kauka Makalu hoi i humuhumu ae i ko ka wahine moku a eia oia ua ano oluolu ae. I ka paa ana o ua haole nei, aole i loaa aku kekahi pahi a ia i huna ai ma kona kino, a i kakahiaka o nehinei i ikeia iho ai ua hoao oia e lawe ae i kona ola iho ma ke oki ana i ke aakoko nui o ke ami lima, ma o ka hoomaopopoia ana aku o ke koko iloko o kona keena i hoopaaia ai. Ua inoino ka moku, aohe nae he hopohopo ana.

 

  Hele a pili mai ka Arawa i ka Poaono nei, hoikeia mai i ke kapena makai uwapo eia iho ilune he umi poe eemoku i holo pee mai, a he poe aeahaukae maopopo loa hoi. Nolaila, na kiai makaala loa ia no ko lakou lele mai a hala wale ka moku, aole loa lakou i ikeia e hoao mai ana e lele.

  I keia mokumahu ae e holo aku ai no Iapana e laweia aku ai he opio Pukiki i loaa i ka mai lepera, aia ma na wawae kahi i hoomaka ae ai E laweia aku ana oia no Kalihi e hoomalu ai. He opio Pukiki okoa ae no ka kekahi aia i Pauoa e noho nei i ioaa i kela mai. Ua olelo na Pukiki no ka ai ka i ka ia ino.

  Auwina la o Iulai 23 i haalele aku ai ka mokukaua Farani Duguay Trouin ia Vitoria, B.K. no Honolulu nei, a ua huli hoi hou aku i kakahiaka ae. Iaia a hala, loaa he kauoha telegarapa i ke Kanikela Farani e paa iho iaia, a i ke ahiahi iho o ka la i haalele ai, na kauia aku oia iwaho e kekahi limahana o ka Hui Alahao Kanada Pakipika, maluna o kekahi wahi waapa nuku. Waeuakonu po o ka la 25 mai, ua haalele hou aku oia, aole no ka holo ae no Korea, aka, no Kalao, Kili, e hoea mua mai ana paha ianei i keia mau la iho.