Ka Makaainana, Volume II, Number 7, 13 August 1894 — Page 1

Page PDF (895.24 KB)

This text was transcribed by:  Cheryl Bain
This work is dedicated to:  Nathan & Kyle Bain

Ka Makaainana.

BUKE II         Ano Hou.        Honolulu, Oahu.         Augate 13, 1894.        HELU 7

 

HANA KE ALIIAIMOKU!

 

KALUA O NA PALAPALA HOOHALAHALA

 

No ka Pono o ka Lahui Oiwi a me ke Aupuni Kumukanawai o Hawaii.

 

            @oko o Iune i hala, la 20, i hana ai ke Alii ka Moi he palapala hoohalahala no ke kue ana aku i ka ikeia mai o ke Aupuni Repubalika i manaoia e kukala ae, a @a kukalaia mai no hoi mahope iho a eia ke ku nei.  Ua haawiia aku he kope o keia palapala ia Kuhina Wilisi i kahi ahiahi ae, a oia hoi kana i hoouna aku ai i kona Aupuni a i waiho koke ia aku ai hoi e ka Peresidena imua o ka Aha Senate, e like me na hoakak@ ma ka helu i hala.  Ua kakau moaia ua palapala la e ke Alii ka Moi, a kakau hoap@no ia aku hoi e kona @au Kuhina.  Eia malalo iho ka makou unuhi ana i ua palapala hoohalahala la.

            “Me ka noonoo hoi i na launa oluolu mau ana i mau mamua aku nei mawaena o ke Aupuni au e noho hope nei maanei a me ke Aupuni Hawaii, e like me ka mea i ikeia ma na launa hoa‘l@ha ana no na makahiki lehulehu, a mamuli hoi o ke akenui e waiho aku no ka hoomaopopo mai a kou Aupuni i na kumu maopopo loa mahope iho nei, owau, o LILIUOKALANI, ma o ka lokomaikai o ke Akua a malolo hoi o ke Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii, Moi, ke hoohalahala laahia loa nei a@ @ keia owau no i keia manawa ano, a pela mau mai no hoi mai ka la 20 o Ianuari, M. H. 1891, ka Moi Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii; ma ka la 17 o Ianuari, M. H. 1983, - (ma na olelo ponoi maoli no hoi a ka Peresidena o Amerika Huip@ia) - - Mamuli o kekehi hana kaua maoli, i hanaia me ke komo pu aku o kekahi elele pili kalaiaina aupuni o Amerika Huip@ia, a me ka ma@a ole hoi mai ka A@ao@el@ aku, ua hookah@li@aia ke Aupuni o kekehi lahui nawaliwali, aka, he lahui hoa’@oha a hili@ai nae hoi.  Nolaila, he hewa koikoi loa hoi ka i han@ia aku, a me k@ manao ma@popo hoi no ko kakou ano loina @ulana pil@ aupuni, a pela p@ no hoi me na p@o o ka lahui i hoopoinoia, u@ konoia mai kakou e @ooikaika aku e hoomaikai hou ae@’ @a ka la i oleloia ua hoomakaukau au a me ko’u Aupuni i kekahi palapala hoohalahala i kak@uia e kue ana i kekahi a i na hana a pau loa i hanaia mai ia’u ponoi a me ke Aupuni Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii e kekeahi poe i olelo ae ua kukulu iho lakou i Aupuni Kuikawa ma kahi a no keia Aupuni; ua hoounaia aku @a palapala hoohalahala la i ka Peresidena o Amerika Huipuia, @ ia Sanford B. Dole no hoi kekahi, ka Lunahoomalu o ka Aha Hooko o ke Aupuni Kui kawa i oleloia, a ua hooia pono ia hoi e ka mea hope iho; mamuli hoi o ka paneana mai no ia palapala hoohalahala i hoouna mai ai ka Peresidena o Amerika Huipuia i elele kuikawa ma ke kino o ka Mea Hanohano JAMES H. BLOUNT @ Honolulu nei, i hiki ai hoi ke h@na i noii nieniele pololei, piha a ewaewa ole i na kumu oiaio e pili ana i ka hookahuliia ana o ke Aupuni Kumukanawai o Hawaii a @e ke kukuluia ana ae hoi ma kona wahi o ke Aupuni Kuikawa; ua hoea mai ke Komisina i oleloia i Honolulu nei ma ka la 29 o Maraki, M. H. 1893, a ua hooko i kana mau hana me ka hooikaika pa@aho ole a me ka noeau ka mahao a kaulike hoi; ua loaa mai i ke Komisina i oleloia ua haawi pio aku ke Aupuni o Hawaii i kona mana malalo o kekahi hooweliweli kaua, aia a hiki i ka ma@awa a ke Aupuni o Amerika Huipuia, ke waiho@a aku hoi na kumu o@io imua o@a, e hoihoi, ho@ ae i ka Moi Kumukanawai, a @a hoalaia hoi ke Aupuni Kuikawa e mau ke ku ana aia a ua kuka@ia a ae like ia @ na kumu e hiki ai ke loaa ka hooh@iia aku me Amerika Huipuia, a o kekahi no @oi @a a@le no ka noho hoomalu kue kanaw@i@a ana mai o Honolulu nei malalo o na kumu hoopohala hoopunipuni e na pualikoa o Amerika Huipuia, a ina aole hoi no ka ike ana a ko Amerika Huipuia Kuhina i k@ Aupuni Kuikawa i ka manawa o na pualikoa wale no o Amerika Huipuia kona @oo hookahi a ua lilo hoi oia wale no kona wahi ikaika koa, aole loa au a me ko’u Aupuni e haaw@ pio wale aku no i ka Aupuni Kuikawa, aole loa no kekahi manawa wale iho no, a koe no ke kumu wale no hui o k@ waih@ ana aku i ka’u hana imua o ka ma@ao p@uo kaulike a @aa@o malamalama o Amerika Huipuia, a no kekahi @ea ae paha@ a o kekahi no hoi, o ka hewa nui i hanaia mai i keia Aupuni nawaliwali a kuokoa nae hoi @amuli o kekahi kue ana o Amerika Huipuia i ka mana, e hoopauia no ia ma ka hoihoi hou ana ae i ke Aupuni ku i ke kanawai.

            “M@i ka manawa mai hoi o ka hoea ana ae o na hana i oleloia, ua hoole mai ka Ma@a @ooko a me ka Ahaolelo o Amerika Huipuia malalo o na loina i ke kumuhana o na mohai wale ana aku no a ke Aupuni Kuikawa i oleloia no ka hoohuiia aku o ka Paeaina Hawaii ia Amerika Huipuia.

            “Me ka nana ole ae @oi i @a mau kumu o@a@o la i hoikeia ae la, ua hoomau mai no ke Aupuni Kuikawa i oleloia i ka hooko ana i na hana hooponopono aupuni iloko o keia Aupuni a hiki wale mai no i keia manawa, a o kona ala hoi, mai ka manawa mai o kono hoomakaia ana a hiki i keia wa, @a hoailonaia e kekahi mau hana neepapa o ke ano manao kakauha wale, moowini a kaili limanui hoi, a @amuli hoi o ka hooholoia ana a me ka hookoia ana o ‘na kanawai’ hoomalae wale e ki@ai ana hoi i na l@ina mua o ka hooponopono aupuni kuokoa a e kue loa ana hoi i na ano maa kahiko, i ka moolelo, na hana ma@ a me na manao o ka lahuikanaka Hawaii.

            “Ano koke iho nei, ua hoakoakoa ae ke Aupuni Kuikawa i oleloia, a eia hoi ke noho nei i ka mea ana i oluolu ai e kapa ae he a@aelele hana kumukanawai, nonanalalaheumikumamaiwa (19) i @ookohu maoli ae no ia la@ou iho, oia no hoi ka Peresidena a me na Aha Hooko me Kuka o ke Aupuni Kuikawa i oleloia, a me u@kumamawalu (18) mau elele i kohoia e na poe i emi iho malalo o umi 10) hapa-haneri o na poe koho balota i ku i ke kanawai o keia Aupuni, he poe malihini wale no hoi ka hapanui l@a o lakou, a ma ke ano nui hoi, aohe mau ho@e noho’na paa a pomaikai paha o na poe ma@ihina la ma Hawaii nei, a eia h@i ua ahaelele la i oleloia ke noonoo nei i keia wa i kekahi ko@e o kekahi kumukanawai (he kope hoi o ia ke pakui pu ia aku nei me kei@) ka i waihoia aku no kona apono ana e ka Aha Hooko o ke Aupuni Kuikawa i ole oi@, e h@i ana hoi ma ia ka Peresiden@ a me na Kuhina.

            “O ka @ao maoli no h@i i @ikeia o ke Aupuni Kuikawa i oleloia, oia no hoi ke kukala ana mai i @a kumukanawai la e like me ia e apo@ia ana e ka ahaelele i oleloia me k@ wai@ @le ae hoi no kekahi koho ana a ka lahui, a o kekahi poe paha o ka lahui, a mamuli hoi o ia e k@ahaua ae ai i aupuni malalo o ia kumukanawai, a malalo hoi o ka inoa o ka Repubalika o Hawaii.

            “Aole @oi ke Aupuni Kuikawa i oleloia i lawe ae i kekahi a@o repubalika a ano e ae paha @ ku i ke kumukanawai, aka, ua hoomau mai @o i ka noho ana ma ke ano he aha hooko wale no a he oligaresia (aupuni o na poe kakaikahi) paha, i kukuluia ae hoi me ko ka lahui ae ole; aole hoi ia i hoao aku e imi i kekahi kahua kumau mamuli o ke kakoo laulaha ia mai, a aole @oi i hoike ae i kekahi kumu e hiki ai ke ikeia aku ona manao e hana pela; ua elelo kanalua ole ae hoi kona poe hope aole ka lahuikanaka o Hawaii i kupono iki no kekahi hooponopono aupuni pililahui a ua hoakaka ae hoi me ka hooiaio maopopo hoi ua kupono loa lakou e hoomal@ia ma@uli o ka mana kakauha a limaikaika paha, a @ ke kumukanawai hoi i manaoia, i waihoia aku @oi pela e ka Aha Hooko i oleloia o ke Aupuni Kuikawa @ ka apono ana mai o ka ahaelele i oleloia, aole i hoakaka a i manao paha no kehaki ano hooponopono aupuni kuokoa, ku i ko ka lahui iini a ano repubalika paha, - aka, ua manao no a ua hoakaka hoi no kekahi ano hooponopono aupuni me na mana kaihi kaokoa a @ailuilu hoi, i hoakoakoaia hoi iloko @ na lima o kekahi poe kakaikahi i ku ole i ka hookolokoloia mai e ka lahui, a i ole ia, i na elele paha o ka lahui, a ua kue loa h@i i na manao hou a pau o ka hooponopono aupuni kuokoa.

            “Nolaila, owau, o ka Moi Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii, ma ko’u aoao iho @ me ka lahuikanaka o ko’u Aupuni i oleloia, eia hou no a@ ma keia ke hoohalahala aku nei me ka laahia loa, e kue ana i na han@ i olelo mua ia aenei, a pela no hoi i kekahi a i na hana e ae a pau loa i hanaia mai e kue ana ia’u, i ko’u lah@ikauaka a me ke Aupuni Kumukanawai @ ke Aupuni Hawaii, a eia no hoi au ke k@i aku nei me ka manao ikaika loa ma keia aole ke Aupuni au e noho hope nei e @a@wi aku i kona ike ana i kekahi Aupuni @ooka@ani wale o na Paemoku Hawaii, malolo o kela a me keia a@o inoa ana e koi mai ai no ia ikei@ aku @a-

 

[Na@a @ena ma @a aoao S.]