Ka Makaainana, Volume II, Number 7, 13 August 1894 — NA AINA MAMAO. Na Lono Huikau mai na Wahi Like Ole mai o ke Ao nei. [ARTICLE]

NA AINA MAMAO.

Na Lono Huikau mai na Wahi Like Ole mai o ke Ao nei.

Ulelo Kaua Io palha lapana mē Kiaa Mai Nagnsaki ? lapa.ua,' ka hmo i ioaa aku ma Hanahai, Kin«, i 24, ua lele kaua »kii kekuhi maliele ona pualīkoa Korea, mamuli o ka hookikir)a hiia & kekahi poe Pake, a kue aku i kahi hoolulu o na pi|alikoa lapana a ua hoauheeiu mai, Ht? lono teleg irap.i ae hoi kekahi e olelo ana ua ulele ee he m«u

mokukaua no lapana a me Kina, a ua hoopiholoiii ko Kina moku, He ]>al«pr«la ka i loaa aku i Ladana, i īulai 24, mai Semeuiupo, Korea, e oielo ena, na auuhi aku ke Aupuni o Korea, maiuuli hoi o ke koi hookina ioa a oa Pake e noho ana malaila, i kana i olelo ai ia lapana no kona hoololi ae i koua ano a me ke kulaua o ka lawelawe ona i oa hana, malalo o kekahi

kuikahi inawaeiia o laua, Aiio eena loa na koa kiai o ka hale-

alii i na puaiikoa I«pana a ua hopohopo Joa ia 110 ka ulele »o i na manawa a pt*u Aohe »ae iioi he tnau lo?>o uo ke ka,pa a.. me ke panikuia o na aw.a o Korea i loaa aku i ke keena oihan-a la'paaa malaila: a ua hilinai ole ia ka lotio. Eia nae, ia la no (lulai 24) i loaa ae ai ka lono i ke keena oihana lapuoa ma Wa ainelona ua h00 ! '-aka ae k° ano e a ua ka'ua ae ma : Se»>Hla, ke kula nakauhale poo o Korea. Peneia Iho nn olelo 6 ka J'oiv6 te]egarapa i loaa ae i ke Kuhina lapana; " # 'Ua lele kaua kuinu ole lia pualikoa Korea i na pualikoa lapana i hoooohola ma Sjou!a a na panaiia aku iio uoi ke kiki m ana e n.a pualikoa " - 'U.a maaaoio nae hoi ke Kuhina aole kela ki pu a oa pualikoa Korea i hanaia mamuli o ka mai e ke Anpiini',' - Ke K«mu Faee mawaena p I«aua* O ke kuniu i ulu oiai ai okeia paee ma aa hana pili w Korea, a oie na hopeoa e hoēa raai «na 0 paonioni ai mawaena o Kina a me lapaua r maoiuli no la o ka Kina e koi oei he kauwa wale oo o Korea malalo ona. No makahiki a oi o keia hana ana a Kina"pela, a iloko o ia manawa ua kikoo akn oia i ko Korea haawi aku i kekahi uku makahiki rnau iaia. He mau launa kuikahi hoi ko lanana me Korea oo 20 makahiki a oi, a iloko o ia manawa ua lauua a ua manao mau ak i oia iaia ma ke ano he Aupuni ki okoa, a pela no hoi ia e manao la i keia wa, a pela mo hoi me ko Amerika Huipiūa mau launa ana a rae ni maua e

ae. Ua hooiu a ht»omaopupo lo» ia kein koi a Kiua i kona kuleana poo nialunu n» o Korea | inilaio aiion oka mua t i maiuuH o ka pii aua aeo ka Moi I o Korea maluna o ka uohoaui r e i loaa muu iaia ka aeana mai o i kn Ktneperoa o Kiniai elua, u"ā~ kauonaia ko Korea poe e malamaia k„a papa kuhikuhi helu maiama ame makahiki e like me ko Kina; a o ke kolu lioi, ua kauia he Huhau makahiki mau o 100 a.pa lole silika ulaula, 100 pa lole silika keokeo, 200 a-pa loie liiiim a me kekahi mau mea liilii e ae. I ka ulu ana ae <» kekahi kipi kuloko malaila, ua kahea aka o Knrea'ia Kina e kokua mai iaia. Ua hoouna ae o Kina i na pualikoa mahina o ewalu moku hali ohua a hooleleia ma Gasona. Oiai hoi, ua ei aku mamua o 10,000 poe lapana e noho ana nia ICorea a he $3,000,000 ka "waiwai o'kona kukai kaleoa ana ka makahiki, aa hoike ae o I Kina no keia hoouiiaia o na koa, j nolaila, ua hoouna pu aku no oia i kekahi mau pualikoa. I ka hooleleia ana aku hoi o mt pualikoa lapana ma Seuieulupo f [ ua kauoha aku o Knrea ia Kina | e hooki i na laweiawe kaua kue 'ana aku iua kipi. Ua nookoia keia kauoha a ma na lodo hope . 'loa aia no na pualikoa Pake ma 1 Gagona. Ma ka manao aku ! paha ana poe i maopopo ole i r»a ladna ana oia iuau aina eko!u,he mau hana ho<>kaumaha j wale aku no ke;a a lapaua ia j Korea, o ka mea maopopo nae, [ ua hana o lapana i sia huna ana i manao ai he mau mea ■ ia no Korea e pono ai. E Komo paha auaiiei Europa. Ua oi loa aku ka mahae a ano paweo a mamao o na launa ana mawaena o Kina a me lapana, a ua manaoia ua maopopo loa j ko laua uiele kaua io ae. Aia j hoj o lapana ke koi paakiki Ia i ko Kor«a hoomaemae hou ae i koiia mau kulo kp ana, oiai hoi o !\ ina e kue aku ana ia mau koi hpcjpaakiki ana aku a lapaiia e Jike no me ko lapana ano paakiki» a akaka ka hopena. Ua loihi ko Beritania Nui Kuhina o ko na . Aina E, ma Ladanaj i lulai 23, j me na kuhina Pake me Kepani, ] aua koi ikaika aku ( oia ia laua i j ka waiwai nui o ke akahule a (

me ka boomanawanifi ma Tokio a aiu Pekiua, me ka olelo pu 'no ka hopena| weiiweli e hoea ma ; ana mamuii o ke kaua. Oiai nae hoi, ua apoia aku ne kaua ir.au olelo me na mauao mahalo a ku poiio ia laua, eia nae, aolie paip e ae i loaa aku iaia mai kekahi a me kahi mai laua, A|a wale no

paha ka pau ae kauao na linliu ana mawae.na o ia mau Aupuni a elua a akeakea niaoli aku na mana o Europa ma ka boopar. kele ana i ko lakou oihana kalepa kuwaho a me ka hoopoinoia hoi o na ola o ko lakou mau makaainana uiamuU'o ko lapana kulnna e hooweliw«H nei ia iakou. No kahi wa loihi o.Ku.sia i ku makaleho «i no ka alap'>ho ana ia Korea, i loaa ai hoi he awakumoku nona ma ka Hikina, » loaa hoi he walii huolulu no kona mau moku i ka wa anu. Oiai hoi o Kina e kaua ana me lapana T e haowale aku ana paha o Kusia ia Korea. Mamuli oia e kouio aku ai o Beritania Nui iloko o ia kaua, ma ke kōkua ana aku paha ia Kina e pale aku i ko Rusia lawe ae ia Korea. Alaila e konoia no hoi o Farani e hui pu me Rusia, no ka hoopakele ana hoi i kona kulana 1 loaa 'na Kina. Aole no hoi o lapana e hakaka hookahi, 110 ka mea, aia no o Geremania Tce ku oiakaukau mau ia no ke kokua aku iaia. Ko Laua Kulana I'* aika Kaua. He 30 ka nui o ko Kina mau au m oku k a ua, oka hapau u i n a#, hoi o lakou he liilii aua hala hoi ke au oka pono. Eia nae hoi, h.e elima mau inoku ikaika loa, iloko ona mnkahiki he 12

i hala ae ka hanaia ana, a he moku laau hoi kekahi i pale hao i»; Ua hoolakoia keia poe inoku ae la oie na pu Kampa, he 19 hoi me ua pu Liniaikaika me Kampa, elua moku tnpido a me na aumoku-pu liihi lehulehu.

He 32 hoi ka heluna o ko

īapaoa raau aumokukaua o na auo a pau, a iloko o ia huiaa he elima mau moku pale hao mai ka 1,500 a i ka 3,700 tona uua hoolakoia hoi ine na pu Karupa, o ke, ano mama iho iiae i ko ria moku Pake. He 14 mau moku nunui kupono a ua lako pono me na pu Karupa a aie Canete, ehiku mau moku-pu liilii iho, ekolu moku pale aekai lae na pu raifala Farani, he 12 inau moku eae a me kekahi mau mokuao. Ma lapana iho no i hauuia ai he 15 o keia mau oioku a he 10 hoi ma Euelani. Eouo mau uioku lou,. a,4.waeua o ia poe moku tia mokuJ ku iho nei

ianei/ oia ku Naaiwa a me j Takasiho, a uo laua hoi ka mea j i oleloia e kekahi aliiaioku j Beritauia f ua hiki ioa ia laua ; elua wale uo ke. hoolilo 1 niea ole i ua aumokukaua a pau o i Beritauia Nui ma ua kai o Kma a iiie lapaua a koe palia hoo- j kahi w<*ku, ke luoku hou īoa o 1 ka hoea ann aku ml t oia ka J

linipfriuse. A pela pu no hof me ko Amerika Huipaia mnn aiimoku mo ka hoomanuhen ole iho ja laua. On« )oina ao a. lawelawe * Pelekane, oia ko n& aumokukaua īapana. Muwaho ae hoi o hookahi haole Pelekano, oi«o Kapena John Tivg]pf?fKeonT lnigelel, o ka Oihana Kaua Moana Alii» ma ke ano oia ke Kumuao Kaua Moana, ai«_k& lawelaweia ana o na moku a pau matalo o _na al»i a ine na luin» Kepaiii kaokoa loa.

O keia oi nae o ī»pana ia Kin»; : aole ia i komo aku īloko 0 ka ikaika «ina, a nialaila ako hoi ko Kina oi loa. Iloko oka manawa inuluhia he 300,000 ka heluna o ko Kina mau pualikoa 1 ko lapana 7-8,000» aka, i ka wa

hoi o ka liuliu kaua he 1,000,000 ko Kina ikaika i ko lupana 700,000" me 20,000 poe inakhi. Lele Hoomilu Elua Mane Nui

Ua i«welawe inoino ia ke Kunikela Pelekane rua Seoula e rt& koa īapana, a mamuli hoi oia ua hooleleia aku na k<*a maliua Pelekane nie MaleVa, i lnlai 21»

no ka hoopakele ana i ko laua

ipau kahua oihanu pakalīi iho. ■Aia a anokupilikn loa mai ke kulana, »e o Korea 5 ka lapana koi no na hooponopono *i manaoia. Ua kauoha o Kina aoI<? loa « aeia nn moknkaua Ta-

pana e komo i kona mau awa kuikahi. Ama ko lapana aoas aku hoj ka pune ana aku i kela kauoha, e kakoo uo oia i kona kuleana e'komo ia mau

r.wa ī na mnnawa a pau ana e makemnke ai. Hele i ka eeua ano k»na loa 'ke kulana o na inakaainana, Ua lonoia ae he 15,000 ka nui o na koa o Kina e ku la me ka makaukau uo k& hele awiwi aku no Korea. He Komieina Noii 01oixasu. lulai 25 o Feresideua i hookohu ai i kekalii Kotnisiua o ekolu lala no ka hoopouopono ana i ke panikuia o ua alahao a me ka olohaui ana hoi o na paah£»na, e like me kaua i hooia mua ai i ka la 12 aku ī kekahi poe elele o ua Naila Paahana. 0 ua mau komiaiua, la (he elua no ana i hookohu aku), oia o John D. Kenian | Keuaua] o Nu loka a me Nicholas E. Woilhington [Woimeioual o Peoria, llinoi, 9.hui a e hana pu laua me Koumiua Pa&haua Carrol D. Wright [Laika] n\a ka uoii & hoomaopopo una aku i ua kumu a we ka hooponopouo.aua hoi i na mea e pono ai o kela olohani 1 oill mua ae ma Kikako. He loio o Kenana, a ua maopopo hoi uia ua uinau a pau i pili i ua poe paahaua. Va hookohuia aku oia uiamuli o kona makaukau ioa uia ia kuu^uhaua

a eae kona kokua mwopopo loa'i, ka aoao ona paahiiha. No Wo.iuoto»a iho hoi, ho LunakanaAai oia no ko īhnoi Aha Kaapuui. Hc T uonin ikuainana ojp. īxo konii ipuu h( ewalu maka-* hiki i hāla ae. Hoopaahaoia na Alnkal Ololmni. Ma Kikako, luiai 17, i hoopaahaoia ai o Eugene V. De'os [I)ehe], George W. llowai d (Haoada), T W. Rogers (Lo keke) & uae Keliher (Keliiīa), na iuna nui o ka Ahahui Aiahao Amerika. Ua k«uia ko lakou pela no $8,000

a uo k.o lako» hoolo aua © haawi aku.. ke kumll i hoopaaia ai iwa ka haWpaahao. He ohumu ino, he kipi a he hoowahawaha i na kaooha a ke ams ka Al»a na k»- i lioopii ia lakou. Ma--ka 3 tnai iakou e hookolokolo nui ia ai a ua hnetni ia mai hoi pela a ka $3,000 pakahi no ka hoowahawahHi a no ka tnau no ika hoole, ua hoopaaia» Eiā nae, laa k?* la 25 mai i noho ai k& Aha a hoopaneeia a Sepatemaha a tna ke kauoha hoi a ka Aha ua hoemi loa ia mai ko

!akou pela a ka $7,000 pakahi. Ua hoohoka loa ia o Peresid<ma * Debe i ka la 13 aku eka Ahnhui Paahana Amerilca & me ka 4haLuiia Nui, a mamulio ia i manao iho ai ka Ahahui Alahao Amerika i ko lakou unule maopopo loa mai ko !akou kulaua o ka olohani ana ae ko ol.e ana hoi ko lakou iini ma keia pauiku ana, Aole o keia rn.au- iuna aui wa£o a6 la iio ka i hupuia, aka, o iia luna nui e ae no oka A ,A. A. rna na wahi e ae kekahi, o iaa o Noke a me Wodena o Saearameto. Ma Okokna, Kalepo4ii, ua eena loa ko laila poe a ua iualama uui ae he halawai ika ta 19 n o ka wae an a i poe ri a 1a - kou e ku kiai a e hoopakele i na waiwai a e malania hoi i ka maluhia. - lioko oia halawai, ua -leo'U'Ui ae kekahi poe no ka hopu a hoopaaia o Peresidena Robata/aka, ua ku aku oia imua

oia anaina me ke ano kuhau a hopa ele iho. Ua 'kue loa ia ha* ]av/ai i keia hana a na poe olohani, a ua komo pu aku ka Meiā ma ia iuanao like me kona poe «akaainana. Ka Hunahuna Pili Olohani Ua hailuku pohaku ia ko Keoki M. Puluinana, ka oiia iniliona, hale uoho raa Kikako, I,ulai 25, e kekahi kanaka Rukini ano Mea wale o fee kulana haahaa loa, & ua uohaha he 10 a 12

paha mau aniani nunui o na pukaaniani, Na kekahi makai oia i hopu me kona kue ole āē, a he pohaku wale no kana inau mea elia i loaa ajcu ma koua

kino E ole> na kauwa oka hale, holo m oiu, oiai, aia.o Palumana i ka Hikina.

Ke mnu h\ no ka paakiki o na poe han» o Pulumana i olohani ai, luiai 25 i hoomaka ai ka hui hana huila kaa i ka hana me nmi poe limahnna>hou. Ua kauohaia aieu na paahana kahiko ē hoi niiii i ka han i, a ina aole lakou e hoi mai, alaila, 6 hoomauia aku no ka hana ana me na poe hou. Aohe ma / u hoike no ka nawaliwali iho-o na poe i olHhaui ai. i Ma Leisenerina Komr,hana, Peuesilivania ; i hoopahu d?iinajbaitaia ai kekuh' hale i onaia e kekahi hui lanahu i kakahiaka o lulni 25. Ua kiolaia he mea hoopwhu i ka ha'e o v <ina, tna kekahi «ku, & ua lele aku o luna a me kaupoku iho a lilo i mea ole; He 200 owili dainamaita i aihueia ena poe olohani ia po aku, a ua manaoia e lehu'ehu loa aku ana na Wahi e hoopahuia ana. Ua hoopuipuiia āe ona mau makai hou ' no ke kiai a hoomalu ana.

Na Himahima Laulaha Nui ka wel» o ka )a ma Berelipa, īu*ai 25, aua lehulehu ha poe i make mamuli o kekauhola ilio a ka mai pnniunili kuhewa »noi ka wela a ka la, Pela no ka hoi ma Viena me k<i nui no o nā popili-kia a me na make. Uoko'-o eiwa mau heihei a ko Okefoda, Enelani, poe i hoo-

kuku ai rae ko lale, Amenka, poe i īulai 16, raa Ladana, elima ieo ia Okefoda, ekolu ia 3ale a hookahi hoi i pai a pai. Haule do na Maleka la i na hoahanau hanauna Pelekane o lakou.

Ua hooleia mai nei e kekahi Lunakanawai o ka Aha Kaapuin o Bosetona ka lilo anā o kekahi

Inpana, i noho ena īa Aupuni no 15 makahiki, mai ka iilo ana i kupa, no ke kumu ao!e oia he laiiui ili aka, he lahui Asiā oin i like loa me ka Pake.

Ma keleahl hihia a Harisbna i pau i laweīawe ai ma j īnidianapolisa, lulai 11, mawaena o ia kulanakauhale a me ka pono alanui alahao o kekahi hui malaila, ua loaa iaia ka uku nui o $25,000 no eha hora hana wale no ma ka haiolelo ana iaiua 6 ka ka Aha ia la. I y Ua lonoia ae iloko oka Aha Senate ma Wasinetona, i kakahiaka o īulai 25, ua hol(i ak»j kekahi me* o Nu loka no Europa uo k:i hoopau loa ana aku i ka ho(»liloia o ke alawai-oki o Niea-1 ragua f ma lea aoao o na poe paa kaleana Atnerika, i keliahi hui o na poe waiwai o EneUni.

Aia no ke koena aku b ko Koke puali pa«hana f i noho akoakoa nia kalii kokoke i'a moa, Merelani, ke kauliiiii mau

la. oke kumu mamali okx puloli a me ka neh i ka ai e ola ai, Ua haalele aku o Koke a ni(j kat»a koiki ia lakou, īulai 25, no ka huli hoi aono kona bomo.

Aia no hoi na poo paahana o Loso AnHgelese, Kaleponi, ke liuliu la e hoala i e hele no ■ Wasinefron«,' o ke ano no e like ine ka Koke ma. Ua oleloia ua holo ae na palapala mawaena oia poe e noho ana mawahe a me na" poe maloko o na halepaahao no kekahi lialawai nia ia wahi ke pau ko lakou manawa hoopaahao. Ke palahalaha loa 1a ka raai kolt?ra ma Galicia. Mamu]f o ka ulu ana ae'hoi o kekahi hoohaunaele ma'kekahi kulanakauhale uuku o Rusia, lulai 25, manauli o ka loheia ana ae aia ke kanuia la na poe i make i ke kolera iloko o ka ilina,ua k'omoia aku ka halema? a laweia iia poe

mai raa na wahi e akn, nolailn ua konoia na makai e ki pu akli iwaeua oke aluka, me ka lehulehu o na poe i eha, mamua ae o ko lakou hookauliihiia ana.

Ua: hoohuiia mai nei malalo o na kanawai o Nova Sekotia he hui lanahu mri nona ke knojuwaiwai o $15,000,000 kuleaua ma hele laulaha a me $3,000,000 kuleaiia mahele i hooi loa ia ae ka waiwai. O Heneri M. Wini, kaikaina o Kohina Wini i pau o Amerika Huipuia ka Peresidena. He 30,000 maheie i lilo ae ia .Wini ma ka $10 a e kuaiia ana i lulai 24 no $21. 5. Ua hoohuiia he umi mau hui kahiko malalo o keia hui nui hookahi. E hooinoeia ana i a-lahao a e hiki ana hoi ke hali ae i ka lanahu a lu ma Nu £oka no $1 o ke tona.

Eia o Keoki Makamu ke lawelawe hana nei tiva ke ano oia ko Kolekaaka kiai haie o ke ao. Ai paia loaunu okoa ta ! oka Impena i>aha keia o ka mea i ulakolako malMua a uhaai wale.

Ua halawai keknhi kino kanaka me kekahi kino pahaoliao i ka po iho a ao ae Poaono, la 4 uei, inauka o Kalihi aenei, nona ke kino loilii, a o luua hoi he ano kohu kuka hauliuliva o lalo hoi, he keokeo hakeakea, a o Kona helehelena, huluhulu. Ua koUo wale ia 'he ' hora okoa ka uoho ana a ao ae me he kanaka maoli, aole eini hope aole hele i nua, pela ka hoike mai o kekahi mea ia uiakou. Heaha la, he akua iapu paha ?

Ua komo kulohe ia ka hale noho o C. A.'Balanhn ma Knlaokahaa,i ka po a ao ae La Pule, ia 5 n*i. Hora 1 paha, ua ike kekahi i kapjo ae i ka a o ke knkni iloko a nana i hoike akn i ka Pake e noho la malaila, a na lāua hoi i kekahi haole e kokua mai. Ua telepoua koke ia ika Halowai a ua !ioea fie na makai, ua lele ka manu. ī ke komoia ana aku o loko f e mokaki mai ana na pono i Inia. He pine <laniiHna ame ke apo hma gu!u i loaa aku e waiho ana i!h!o o ka papahele, Aohe mau mea ano nul i liīo aku.