Ka Makaainana, Volume II, Number 8, 20 August 1894 — Page 5

Page PDF (928.63 KB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 20, 1894.

 

Ke makau la ka hoi ua kolohe! Ma ko makou aoao hoi, ke hooia hou aku nei no makou aohe ka lahui e ala, aka, e noho hoomanawanui no a huli hoi mai na Elele Alii.  Oia la, i lohe oukou oehaa!

_____

            Na kahi no o lakou i hoike ae eia no ka o Sopa iloko o Iolani Hale e paina ai mau nei.  Aole oia wale, aka, he  poe e ae no ka kahi o waho aku nei, a na ko dala o ka lehulehu e hanai ia lakou.  Aia la, aihemu hewa la!  Oiai hoi, ua pau ko Sopa kulana koa, ua hoohanohanoia mai no ka oia me ke kulana aliikoa akukana-Kenerala, a me kekahi mau hoike e ae no kona punahele ia lakou ma ae.  Ua anakau no.

_____

            O ke au keia o na hana hoomakeakea wale.  Poakahi i hala na hana iho la o Haki i kekahi palapala no ke ku o ka Repubalika o Hawaii nei i ka wa, oiai o Iapana laua me Kina e u hakaka ana, a e papa ana hoi i na poe o ia mau Emepaea e noho nei maanei, a me na poe e ae, aole e hakaka kuloko wale iho no.  Oiai, he Aupuni keia aole i ike iki ia mai e kekahi aupuni e aku, nolaila, he keu aku a ko lakou wini a mahaoi maopopo loa.  ua kakaainoa o Kolekole i na palapala la, a pau elua laua iloko o kela lua pau a lakou i pahenehene ai mamua, no ka mea, na kekahi Moi Hawaii ia mea i hana i ano like loa no me keia iho la.  Pii ino ka hoi ko laua nei loea kalaiaina la!

_____

            Aole loa he hoihoi iki o ka lahui i na hana hoohiki a na poe hoohiki e kaahele nei.  Ma Maui, he ole loa ka loaa o na poe e hoohiki, he mailiulu loa, a ma Hawaii a me kahi mau mokupuni e ae, pela ana no ia haawina pakalaki like.  Ua loheia mai e aho iki no lakou ma Kauai.  A ma Ohau nei hoi, me he la o na poe no i hoohiki mua no ke koho elele, o lakou no paha iae hochiki nei.  Aia no ilaila ko lakou make loa i ko ka lahui noho no me ke kupaa mau me ka loli ole.  "E nai wale no oukou i kuu pono, aole loa ia e pau."

_____

            Ke noho nei no o Kikinia Lualii ianei, aohe hoi iki no Wasinetona e hana ai, i pono ai hou kona ohi ana i na dala o ka lehulehu.  He mau hana okoa kana e hoolala nei, o kekahi o ia mau hana, e hoala i hui hoo holo kaa  uwea iuka o Nuuanu, a me kahi mau ano hana e ae.  Apiki no hoi paha, eia no ianei e noho nei, ohi no i na dala.  Pehea aku nei la ke kii hoikeike ana o ka Lua-o Pele?  Ina ia hai ia ano hana la, nui ka waha i ka walaau, a kaia iho la hoi i ke kino, he neo loa ia la.

_____

            He lono wale no, koe no nae hoi ka oiaio loa, mamua ka o ka holo ana aku nei o ka Piladelepia, ua ao aku o Kuhina Wilisi na alakai oehaa, o ka hana pono wale no ma ko lakou aoao e hana ai, oia ka hoihoi ae i ke Aliiaimoku mamua ae o ka hoi ana mai o na Elele Alii.  No ka lawa ole o ia mea i ko lakou manao, ua wini nui aku ka ia Adimerala Waka, a oia like mai ana no hoi kana ao ia lakou.

_____

Na Komisina Alii o ka Lahui.

            Aohe no makou e hewe ke hoomaoe wale ae:  ua hookipa hanohano ia lakou e Peresidena Kalivilana; ua lanakila a ua pono ka lakou hana no ka lahui; ua haalele aku ia Wasinetona a aia ma ke ala no Kapalakiko, no ka huli hoi loa mai i ka Poha iho ma ka Alameda a ku mai ianei i ka Poaha aku, la 30, a i ole ia,  i na la mua paha o keia malama ae; a ke hoea mai hoi lakou, alaila, e ike aku ana ka kou i ka helelei wale iho no o na manu hokae wale i ko hai punana.

_____

Poino o Marcus R.Colburn

            Aia o Maka Kolopana iloko o na hihipea popilikia ma o kana hana kaa kikane la, oiai no hoi oia eia no ke waiho nei i kona mai loihi o ke kaa ana.  Poakolu iho la i halawai ae ai kona poe ana i aie ai, a oiai, o kona aie nui loa, i kona pokii no ia, ia Keoni Kolopana,  ua hoopanee a noho hou i ka Poaono nei.  He moraki kana i hana ai i kona pokii, a pela no hoi i kekahi mau mea elua e aku, o ka oi loa no nae i kona pokii, he $5,000 a keu.  Ua hooholo na poe aie koikoi e lawe lakou i $1 pakahi a e holoi pau loa i ka aie, a e  hooliloia hoi kona mau pono a me ka oihana kaa kikane no ka pomaikai o ka wahine a me na keiki.  Poaono nei, ua kohoia he ekolu poe na lakou e hana i palapala ma ke ano kahu waiwai no ka wahine a me na keiki, a ina e ae ole mai na poe aie a pau loa i kela manao o na poe aie koikoi, alaila, e hookoia aku ka moraki ia Keoni Kolopana.

_____

Aihue Aniani me Pena.

            Kakahiaka Poalua i hala iho la, i hopuia ai o Geerge Malina, he opio Hawaii lawelawe hana no Waila Ma, no ka aihua ana he mau pahu aniani puka lehulehu a me na pahu pena keokeo.  No kahi wa i hala ae ka hoomaopopoia ana no ka nalowale o kekahi o keia mau mea ae la, a nolaila, ua kiaiia.  Po Poakahi aku, ua ikeia kona hele ana a komo i kahi hana a lawe he pahu aniani.  Ua hookoloia oia a ka halekuai o kekahi Pake, nona ka inoa o Chum Lom, ma alanui Moi nei, malalo iki o ka Huina-a-Kale ma ka aoao makai, a ua hooliloia ka pahu no $4.25.  I ka wa o ia halekuai i huliia aku ai ia kakahiaka Poalua, ua loaa aku he mau pahu aniani me pena lehulehu, elua nae pahu pena i pau.  Poakolu ae i hopuia ai ka Pake no ka lawe i na waiwai i aihueia.  I kahi o keia mau la iho e hookolokoloia ai ko laua mau hihia like ole.  Apiki no hoi kakou Hawaii, aia a loaa ka hana maikai, hoomaka i na hana holohe.

_____

Hoehaia me na Pauku Laau.

            No kahi mau la i hala aku, ua ulele hakaka iho o Kamala a me Joe Souza, Pukiki, he mau mea hooke@ laua no kahi ku o na @ kihi komohana o na alanui Moi a me Nuuanu.  I ka auwina la o ka La Pule i hala ia ulele ana o laua a eha ke Pukiki.  Me he la mai ia wa mai no paha kona nini ana a ka po Poalima nei ua pelo a hoowalewale aku oia ia Kamala e holo no uka o Kalihi, ma ke alanui e holo la makai i ka Halemai Lepera.  Nolaila, ua holo aku o Kamala mamua, maluna no o kona kaa, a mahope aku hoi ke Pukiki me kekahi Pukiki okoa ae ma kona kaa.  I ka hoea ana iuka, ua lele iho ke Pukiki a koi aku ia Kamala e lele iho a e hakaka pu laua, ua hoole aku nae oia, a o ka wa no la i paa ai ke @ ulawaha o kona lio i kekahi Pukiki iho, a hoomaka aku la kona hoa hoomauhale e uhau iaia me ka laau a eha.  Mai ka Halemai mai ke  teleponaia ana mai ai i ka Halewai.  Ua holo koke aku na makai kaulio ilaila a lawe mai la i ka mea i eha, ua hele oia a haukae i ke koko, mamuli o na eha i loaa iaia ma ke poo a ma kona mau helehelena.  Ua hoouna koke ia oia no ka Halemai Moiwahine no ka lapaau ana i kona mau palapu.  E hoomaopopoia no hoi ke oolea o kela pepehi ana, ua hakihaki pu na laau.  Ua loaa aku ke Pukiki hoeha ma kona wahi moe, mauka o Kauluwela aenei, alanui Kula, a mai laila mai a noho ana ma kahi paa.  Aole no nae i loihi loa, ua hemo mai no oia malalo o $500 bona.  I keia la paha e hookolokoloia ai.

____

            Mahope iki iho o ke awakea Poaono nei i haalele mai ai ka Auseteralia no kona awa mau ma keia pea ma o .  O na ano mau no ka i ikeia makai o ka uwapo.

            He mau waapa lehulehu, mai ko uka nei a me ko ke Kamepiona, ka i holoholo po mahina nui ilo ko nei o ka awa i ka po Poalima nei, a ua hoolaulea aku hoi i na poe o luna o ka mokukaua.

            Awakea Poaono nei i hoao ai o Luna-kudala Mogana e hoolilo aku i kekahi mau apana aina ma Kalawahine, Kamanuwai aenei, ma ke kauoha a ka Aha Kaaupni ma o H.Kamika la He aina ia no kekahi mau keiki oo ole, ma ka palena loa o alanui Viniada.  Aohe i lilo ua mau aina la, no ka pii loa o ke kumukuai e hoomaka aku ai o ke koho ana.

_____

Hoopii Koi Waiwai Lewa.

            Ua hoopii o Wm.Mossman ia W.P.Kalimahauna imua o ka Aha Apana o Honolulu, no ka hoihoi ana mai i kona mau lakou hale i paa hewa ia e ka mea hoopiiia, oiai aole i loaa ia Kalimahauna ke Kuleana ma ke kanawai e hana ai pela, no ka mea, aole i loaa iaia ka laikini mai ke Kuhina Kalaiaina mai e ae ana iaia e hoolimalima i ka hale maloko o ka Apana o Honolulu nei e like me ke kanawai o 1890, Mok. 37.  Ma ka hooloheia ana o ua hihia la imua o ka Aha Apana i ka Poakolu i hala ino la, ua hoike maoli ae o Kalimahauna imua o ka Aha, aole i loaa iaia ka laikini mai ke Aupuni mai no ia hana, a no ia mea, ua hoakaka ka loio o ka mea hoopii i ka Aha, o ka paa ana o Kalimahauna i na waiwai o ka mea hoopii, he hana kue kanawai ia, no ka mea, aole i loaa kona laikini e hookupono ana iaia no ia hana, a e kuleana ai oia e paa i na waiwai o ka mea hoopii e like me ka olelo o ke kanawai o 1864.  Ua hoopuka mai nae ka Aha i kana olelo hooholo, e haawi ana i ka pono o ka mea hoopiiia, a ua hoohalahala loa ka mea hoopii imua o ka Aha Kaapuni.  J.M.Poepoe no ka mea hoopii, a o W.R.Kakela no ka mea hoopiiia.

_____

            Ua okupe iho ka lio a kekahi Hawaii e kau ana i ka auwina la Poaha iho la, ma ke kihi mauka iho o ko E.O.Holo & Keiki halekuai.  Aohe mau poino ano nui i loaa, koe wale no he wahi pohole iki ma ka umauma o ka mea kau lio.

            Lehulehu no na poe i hele i ko Mrs. Pamahoa hoolewa i ka auwina la Poakahi i hala, malalo o na lawelawe haipule ana a ka Rev. H.H.Paleka.  Aole i maopopo ka nui o kona mau makahiki, a ua kohe wale ia no ua 60 a oi aku.

            Poaono nei i hoopauia ai o Kapena Makai E.Langley [Lanale]  o ka wati elua, a aia ia Lutenala D.P.Kaiena ka hooponopono ana o ia wati.  Aohe i maopopo ka haole e pani ae ana ia kahakaha.  He makai kekahi i hoopau pu ia, oia o Sam Stone.  Ua lohe wale ia no ka lawe kipe ka ke kumu o keia pau ana e laua.

            Imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poalima nei i ahewaia ai kekahi Pake hanauea no ka malama kue kanawai i ka opiuma a hoopaiia e uku i $50.  Iloko o ka Aha kana wahine a me na keiki elua, a i ka lohe ana o ka wahine i ka hoopai o kana kane mamuli o ka hahaiia ana aku  iaia, ua uwe kuwo ae oia a hiki wale i ko laua hookaawaleia ana mahope iho o ko ka makai oluolu ana ia laua e u kamakamailio no kekahi manawa.

            Ua hoopiiia o C.Hama hana ili i ka Poaha iho la no ka hewa o ka hoopoino manaoino ana i ka ilio nunui a ka haole Norewai kuai mikini humuhumu, nona ka waiwai io o $100, ma ka hanai ana i ka laaumake.  Ms. ke koho wale no keia hoopii, no  ka mea, ua pepehiia he i'io uuku na Hama a make loa e ua ilio nui nei.  Ua hookuuia oia mai kahi paa mamuli o ka haawi ana i bona no $500.  Apopo e hooloheia ai ka hihia imua o ka Aha Apana.