Ka Makaainana, Volume II, Number 9, 27 August 1894 — Page 3

Page PDF (856.04 KB)

This text was transcribed by:  Kaile Costa
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 27, 1894.

He Moolelo Kaao

No

Mone Tikero

Ka

Hololio i ka wa hooilo

Ka

Ui maalo i ke kupulau

A o ke

Kiaha opaka o ninewa

Mokuna XII

Ke aloha o ka ipo i ka ipo-hanini ka waimaka elo ka laau-ka ui maalo i ka wa kupolau iluna o hagara-ke
 kaoo o  na poe me na medala kila no arabia-ka  hoohui mare i ka wa hooilo-ike kumaka i ka nani                                           o mokuleia, aohe laula a koe aku.

                “E hoaumoe iho paha, e ka pua lilia o zubieda a kakahiaka ia hele aku, no ka mea, ua po i keia manawa a he wa anu hoi keia. A ke hoomaka mai nei ka hau anuanu e halii paa maluna o ka aina. “ wahi a ua keiki l@ i pane aku ai.

                Nolaila, ua hoaomoe iho la lakou ia po a ma ke kakahiaka ae kahi la i hoikeia aku ai ka lohe i na kanaka a pau no ka hele ana aku o ke kaikamahine aiii o ke aupuni o samanad@la no arabia, no ke hooko ana i ke hoohui mare mawaena ena a me ka hololio i ka wa hooilo

                I ka wa i laulaha loa aku ai o keia mau lono imua o na kanaka ua moe ma@  la kaoo mai kela a me keia pea mai o ka aina no ke aku nui ana hoi e ike i ka la e hele ai ko lakou aliiwahine. He keu no hoi a ka la maka kaneka nui wale i ike ole ia mai mua mai , ke hele la a  “le-i wale kohala” i ka ua mea o ka nui o na kanaka.

                Aia kekahi poe me na poka pua ma ko lakou mau lima ma na aoao o ke alanui e puka mai ai mai ka halealii mai kahi i ku ai, a e kali ana hoi kekahi poe a ukali pu aku i ka huakai hanohano a ko lakou aliiwahine.

                I ke kiekie pono ana ae o ka la, o ka hora nini paha ia ia ma nawa, ua kani mai la ka o-le mai loko mai o ka pa alii, e hoike mai ana, ua makaukau ka huakai hele no arabia e  puka mai, mai loko mai, oia no ka wa i olo ae ai ka pihe uwa o na kanaka, a i ka puka ana mai o ke kaa me ka pua lilia o zubieda ua hoolei aku la kela a me keia  i na poke pua maluna o kona kaa, aole hoi aia wale aka, maluna pu kekahi o ka lio o mone tikero.

                A he huakai nui hoi o na kanaka hanohano o samanadala ke ukali mai la ia lakou me elua mahele o na koa. A’pela lakou i hele aku ai a hui pu me na keiki puuwai liona o hagara e noho mai la e kali i ko lakou haku opio me kana ulua nui.

                Ia lakou i ike mai ai i keia huakai nui e hele aku ana, ua makaukau ae la lakou e hoohanohano i keia poe, a mahele like ae la ua mau keiki noho anu nei iloko o elua mahele, ma kahi aoao o ke alanui kekahi a pela no me kekahi.

                No ekolu manawa i haawi mai ai lakou i na leo huro no ka pua lilia o zubieda a me ka hololio i ka wa hooilo, a i ke kuuana iho ua maki like aku la lakou no arabia iloko o na leohuro he nui mai keia huakai kanaka aku.

                Ua lilo keia he mea hoopihoihoi loa i ka manao o ka pua lilia, aka, ua kaomi malie ia iho ia e ka ui maalo i ka wa kupulau, i kokua pu ia hoi e kona makua nana i malama e hele pu la ma kona aoao.

                Iloko o na ululaau i hoomaha iho ai ka huakai hele a ua mau opua la, a noho iho la kela a me keia e hoopiha i kona waihona ai , a i ka maona ana i hoomau aku ai lakou i ka hele ana a hiki wale no i ka poeleele ana no ia mea, ua kukulu koke ae la na keike noho kuahiwi i mau hale lole no ko @ kou  mau haku , a pela pu no hoi me keia huakai nui, moe iho la lakou iloko o na ulu@au ia po,  kahi hoi i maa ole i ka pua lilia o zubieda @ akahi wale ae la no.

                @eko o ia po a keia huakai nui e moe ana, oiai no na kana. Ka koa e kiai ana, ua he’e mai la kekahi wahi keiki opiopio me kona mau heleheleaa i hele a nanakea, a ma ka aoao o mone tiker@, pane aku la oia:
                “E mone tikero ka mea nona ka nani i haule ole iho malalo o na hoku o ka lani, o oluolu anei oe e haawi mai i kau wahi hakina palaoa o kou papaai a, i ai iho au a hele aku, no ka mea, ua hele mai la au @ houp@ lewa lewa?”

                “aole @ ka hakina mea ai ka’u e haawi aku ai ia oe, aka, o ka mea e maona ai oe, e ka hoa’loha maikai” wahi a mone tikero i pane aku ai.

                Kauoha koke ae la o mone tikero e lawe ia mai ona meaai na kahi keiki opio, a i ka loaa ana mai, ua noho iho ua wahi keiki la e nuu a piha kono opu. Alaila, pane ae la ua wahi keika la:

Aole i puehu loe

 

Lauomid ihae

Ka

Ui i mohai @a i ke oko

Ka

Nani i alana ia i ka oi o

Ka pahikaua

 

Ka mea huna iloko o ke kiaha

Waina

Ka mea pohihihi i ka maka o ke

Kuikele

A o ke

Keiki numaredina

Ke

Komo lima maka popoki

Mokuna XII

                Nalaila me ka leo nui oia i ku iho ai waena o ke apo o ke kauoha, a pane aku la:

                “he pohapoha ka puai hao lio ka’u e lohe nei, aole nae maluna o ka aina o ke alii!”

                “o! e hesina , e hoala aku i na kiai o ke ao olina, a e hoonohonoho p@pa aku ia lakou ma na mahele @ike ole .no ka mea, he e@emi aku kena e hele mai la e kaili i kuu mea i luhi ai. E wiki!” wahi a ia kupua la i pane mai ai me ka leo nui moakaka maloko mai @ kona haleaiai.

                O keia leo kauoha a ke kupua oa hooko koke ia aku la me ka eleu e u@ lan@ nui la o ke ao olino , a aia hoi na kanaka eepa o ua aina la ke hele mai la iloko o ke apo o ke keuoha no ke kali ana a io ia aku ke kauoha hana mai ko lakou luna nui mai.

                I waena o ke apo o ke kauoha i ku iho ai ua poe kiai la o ke kihapaipua  o numere a nana ak@ la imua o ko lakou haku ine ua maka @iaa o ka hooko kauoha.

                He mau minute ia o ke pihoihoi i kela manawa, a ke mau la no hoi ke lohe ana o na luna nui la i ke kani pohapoha o kekaiei men i ka lewa, a no ia mea i lele ae ai oia i ka lewa me ka mama nui holo kaauni ae la i ua kuhapaipua la, a no ka @ele ana o kona ike aku i ua mea la ana i lohe ai ua hoi iho la oia iwaena o ke apo ke kauoha.

                O keia mau hoomakaukau liuliu kaua o ke  @eolino , ua ikeia mai la no ia e ko numaredina ma kokua iluna o ka aina o samarena, a oia kana i hoike aku ai ia numaredina “aia na kiai o ke ao olino ke hoomakaukau la no ke kaua kue mai ia oe.” A o ke kani pohapoha o na wawae o huneta i ka lewa, oia ka ke kupua e lohe ia, a ke kiaio ka po e ike ole la.

                I ka  wa i hoi iho ai o ua luna nui la iloko o ke apo o ke kauoha, oia no ka wa i pa iho ai kekaho makani me ka ikaika mai ka akua mai. E haehae liilii ana i ka lau o na laau . a i ka ,ao ana ae o ia makani heleuluulu, pa hou mai la no ka elua o ka manawa , a i ka ekolu o ka pa ana o ka makani i lole aku ai ai ka leo o ua kupua la mai loko mai o kona halealii, i ka i ana mai.

                “e heaina, ua makauakau anei o na kiai o ke ao olino?”

                Kani ae la ua manukiai nei me ka ikaika, a i ke kuu ana iho o  kana kani palalu ana i pane aku ai oia:
                “e ke alii o na alii , na makaukau na kiai no ka hookoaku i ke kauoha mai ia oe mai.”

                Ia manawa no i oili mai ai ua kupua la mai loko mai o kona halealii me kona wahi papale kapu muouou. A ma kona lima o paa ana kana kookoo mana. A iaia i koke mai ai iwaena o ka apo o ke kauoha. Oia no ka wa i moe iho ai na mea a pau imua ona. I kona wa i o aku ai i kona kookoo, oia no ko lakou wa i ala like mai a i iluna a nana mai la i ko lakou haku  me ka hauoli nui.

                Nana pono aku la ua kupua la malauna o kona mau kanaka me na manao o ka hilinai, a pane aku la:

                “no @ini a me iwakalua makal@iki i hala @e nei, ua ku aku aku oukou a paio imua o ua enemi me ka wiwo ole. Ua heauhee aku oukou ia lakou no kanak@lu manawa, a i keia la, ke ku hou nei oukou iloko o keia walii no ka hele ana aku e paio i na poe a pau e hoao ana e komo mai iloko o ko oukou aina. Mai ae i kekahi mea e komo mai i loko o na palena o ke ao olino. Aole hoi e hehi kona mau kapuai wawae iloko o ke kihapaipua o numere, ka mea ko oukou mau lima i luhi ai.

                “nolaila, e ke kiai , e hoonohonoho aku ia lakou ma ka pa umi tausani o ka mahele hookahi. A e hoonohoia lakou ma ka umi m@ile ka mamao mai kekahi mahele a kekahi mahele, ano e hooko aku e hesina, a e hoike mai mahope iho o ka makaukau ana o na mea a pau.”

                La manawa i hele mai ai ua luna nui la a ku iwarnakonu o ke apo o ke kauoha , a pane ae la

                “kiai ekahi, puka komo ekahi, e hele aku oukou iwarna o ke kihapaipua o numere a hoea i ka puka hikiua, a malaila oukou e ku kiai mau ai a kupaku aku i na poe  pau e hoao mai ana e komo iloko nei.”  A hele aku la ua mai kiai la me ka lakou mau mea make.