Ka Makaainana, Volume II, Number 10, 3 September 1894 — Page 4

Page PDF (882.15 KB)

This text was transcribed by:  Ku'uipo Thomson
This work is dedicated to: 

Ka Makaainana.

 

935 0021 2221 candace

 

KA MAKAAINANA

HE NUPEPA OILI PULE.

 

W. H. KAPU.

Luna Nui a Lunahooponopono.

F. J. TESTA (Hoko),

Puuku:

E hoopuka mau ia aku ana i kela a me keia Poakahi o na pule a pau.

UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope - $ .10

No Hookahi Malama - .25

No Ekolu Malama - .75

No Eono Malama - 1.25

Ina e hookaa @ ua ia, penei iho ka auhau ana

No Ekolu Malama - $ .50

No Eono Malama - 1.00

No Hookahi Makahiki - 2.00

 

POAKAHI, SEPATEMABA 3, 1894

AOLE loa keia he wa no kakou e @u@u olelo ai.  E @poi loa i ka waha.  Ke lohe ka pepeiao, malama, a i ole ia, hoolono a hoolohe, a mai awaha wale aku.

 

He ma'i maka eha a paipai ko ke Aliiaimoku i keia mau la iho la, a ua ano kanahai mai hoi, koe aku no nae ka oluolu loa.  No ia kumu, aole i aeia na poe aloha Alii e komo aku i nehinei e haawi ai iaia i na hoomaikai ana o ka la.

 

AOLE loa i make a i pio ka manaolana ana no ka hookoia mai hoi o ko ka lahui iini e kaunui nei.  E hoihoiia aku ana no ka Moi, aohe kau e nele ai.  Aia aku a eia iho! "E nai wale no oukou i kuu pono, aole loa ia e pau."

 

INA i manao na ohakulai oupe hewa ua moke loa ka manao hoihoi Moi ke olelo aku nei makou ua kuhihewa loa ia lakou ma ia mea.  He nui a he lehulehu wale na anuu e pii a e emi ai o ke kanaka, a pela no hoi me keia ninau.  Ina i "make ke kalo, ola aku no i ka naio."

 

O NA hookaa dala ana a pau no KA MAKAAINANA nei, i ko makou Puuku wale no ia e haawiia ai, a o kana palapala hookaa hookahi wale no ka mea mana ia makou.  E loaa no oia ma keia keena.  He mea pono i ua luna a me na poe lawe pakahi ke hoomanao mai ia makou, i hiki ai no hoi ke mau ka hana.

 

INA aia ko S K Kamakaia hilinai a manaoio loa ma ka pule, me ia no ia, oiai, ua kuleana no i kela a me keia e hilinai a e manaoio nona iho.  Aka, o ka manao ana o ka pule ka mea e pono ai o ka hana, o na mikanele no na hoike oiaio loa no ia mea, oiai, e hele nui ana no i ka pule, e poholalo ana no nae a kipi okoa.  Aia no a hana ke kanaka, pono oia; aka, in a e lilo loa ana i ka pule, aole oia e ola ana.  "E pule no ke ola o kou uhane, aka, e hana no ke ola o kou kino iho," oia ka makou e hilinai loa nei.

 

KA LA HANAU O KA MOI.

O nehinei ka la hoomanao ha o ke Alii ka Moi, ka piha ana hoi ia o kona 56 makahiki. Iaia no hoi e walea nei i ka pilihua me ka hoomanawanui a me ka lana mau no o ka manao, pela pu no hoi me makou, a mai ia makou aku a i kona lahui e uumi nei i ke aho a e paa nei hoi i ka "hua i ka umauma" i lei e haaheo mau ai.  Ke panai aku nei no nae hoi makou i na hoomaikai ana o ka la, me ka manaolana no hoi aole e liu wale ana na la i koe, alaila, haka pono hou aku no na maka o ka lahui imua a imua pono loa, me ka uhai mau ia hoi e na haawina o ka pomaikai a me ka holomua ma na ano a pau.  "E ola loihi o Kalani i ke Akua!"

 

UA HOI MAI NA ELELE ALII.

I kakahiaka nui o ka Poaha iho la i ku mai ai ka Alameda a e like no hoi me ka mea i manaoia, ua pae io mai la no na Elele Alii i holo aku nei no Wasinetona, o na Elele no a ekolu a me ka ukali hookahi.  Ua hele nui aku ka lehulehu i kai o ka uwapo, mahope koke iho o ke kani ana ae o ke oeoe ahailono.  Oiai no ka moku e hookomo mai ana, ua ikeia aku no ka holoholo mai o kekahi mau Elele me na hiohiona ohaoha, aole hoi o ke ano kaumaha a ku hoi i ka loha e hoka ai e like me na mea i lono mua ia mai, e hoike mai ana no hoi aole kakou i pau.  Pili ka moku i ka uwapo, ua iho mai na Elele, a o ka wa no hoi ia o ka lehulehu i pikokoi aku ai no ke ake e lohe i ka mea hou, me ka ninauia aku no - "Pehea kakou?" Ua loaa mai no ka pane - "Ua pono kakou!" A pau ae la no hoi kahi mea i loheia a hala aku la na Elele.  Ua holo loa o Mr. Wilimana a Wasinetona Hale a hoike aku la i ke Alii ka Moi - "Ua holoopno ka makou huakai a ua pono kakou ma na mea a pau." Awakea iki ae, hoea aku kekahi mau Elele iho, Mr Paka a me Mr. Kamaki, a hoike aku no aia na mea a pau ia Mr. Wilimana, oia hoi, he palapala malu ano nui mai o mai, o ka manao nae hoi o loko, aole i maopopo ia lakou.  Aohe i hilinaiia keia mea e kekahi poe o kakou, aka, ke hooia aku nei no makou i ka oiaio loa o ia mea, no ka mea, ua hooiaio loa ia mai no hoi ia makou.  No ka wa e maopopo ai o ka manao "ano nui" o loko, aole ia me makou.

No na lohe hoi i loaa mua mai ia kakou no ka ike ole ia a me ka hoohokaia o na Elele e Peresidena Kalivilana a me kona Kuhina Nui, ua oleloia mai aohe oiaio.  Ua hui a ua launa pu no lakou me ka Peresidena, ma ke ano malu, a me kona Kuhina Nui hoi, i kela a me keia la, oiai, he hookahi no o lakou hotele i noho like ai ma Wasinetona.  O ka lakou huakai no hoi i hele aku nei, aole no ia i poho loa, oiai, ua nui no ka manaolana no keia mua aku o kakou.  A hiki mai no hoi i keia la a makou e puka aku nei, aole loa i haawiia aku kela palapala i ke Aliiaimoku, aia no a hoea mai ka wa pono no ka hana alaila, loaa aku.  Nolaila, e uumi no hoi ko kakou aho a akenui a mai paupauaho wale ae no hoi.

 

KELA IKEIA O KE AUPUNI.

Ua oiaio loa mai nei ua ike io ia mai nei no keia Aupuni Repubalika e Peresidena Kalivilana.  Aia ma ko makou aoao ekahi o keia la na hana e pili ana no ia ikeia mai.  Ma ka Peresidena Kalivilana palapala, aole no he wahi mea ano nui loa mawaho ae o kona hooia ana mai "no ka hoomauia aku o na launa makamaka ana e like me ka mea mau mawaena o Amerika Huipuia a me ka Paeaina Hawaii." eia nae hoi, o ke Kuhina Wilisi mau olelo i kualehelehe aku ai ka i oi loa aku. Ina no nae hoi kakou e hoomaopopo lea iho ana i ke ano io o ua ikeia ana mai la, e ike iho ana no kakou aole loa ma ke ano Aupuni kumu ka ikeia ana mai la, aka, e like no hoi ia me kela ike hapa ana ai no a Kuhina Wilisi i kinohi, a i hoike maopopo loa no ia, e nana a hoomaopopo pono iho no i ka Peresidena Kole pane ia Kuhina Wilisi, aia no hoi ma ka aoao ekahi o keia la. Ina paha hoi ua ike piha ia mai, auhea ko Kuhina Wilisi hookohu hou. He neo ia la! Aohe no he mea a na pakaha e hauoli loa ai no ia ano ikeia mai. A in a no paha i pono loa keia ikeia a o lakou ke Aupuni kumu, ino la ua olo loa ae ka pihe a kai huakai kukui lakou, oiai, ua makaukau mua ia inoa; eia nae, hele mai a hiki i keia la, he ole loa ka mea i ikeia.

 

KA KA LAHUI E HANA AI.

          Ina he mea oiaio o keia ka hope loa o ka Amerika Huipuia hana no kakou, a makou no nae hoi e hilinai ole nei, alaila, ua maopopo loa he elua no a kakou mau mea e hana ai, e like no me ka makou i hoomahui wale aku ai no ma ka helu 3 o Iulai 16, Buke II nei, oia hoi, e koho balota aku kakou, a i ole hoi ia, e hakaka aku. O ke alanui mua, aia ia iloko o ka maluhia; o ka elua iho, aia iloko o ka ikaika a me ka hookahe koko.  No makou iho nae hoi, aia makou ma ke ala o ka maluhia; eia nae, aole loa makou e ae ana e ao aku i ka lahui e hele aku e hana pela, - aole loa! O ka makou nae hoi e ao aku nei, e noonoo me ke akahele a e koho iho i ka mea e manao ai e hooko aku, hookahi no nae hoi mea nui, o ka hoolohe i ka leo.  Ke poha ia leo, o ka wa no ia no kakou e hana like ai.  Aole loa makou e ae ana e hoohiki i mea e loaa mai ai o ke kuleana koho balota, a pela no hoi makou e ao aku nei.  Mai pupuahulu kakou a heleuluulu aku e hoohiki, aka, ke kaua aku nei no makou ia kakou a pau e noho mai no i ka wa, a e hoomau aku no hoi i ko kakou noho ana iloko o ke kupaa mau a me ka lokahi, oiai ua ike maopopo lea loa ia no aia ilaila ko kakou ikaika loa.  Na ke au o ka manawa e hoike mai i ka "hua i ka umauma."

 

EMOOLE KA LOLI ANO E LA

Ia Kuhina Kiwini i pau e noho kuhina ana no maanei, mamua loa aku hoi o ke kipi hookahuli Aupuni ana i kokua ai, a mahope koke iho hoi o ke kau @na ae o ke Ahi ka Moi ma ka nohoalii i ka hoihoi kino make ia ana mai o ka Moi Kalakaua, ua palapala na poohina la i kona Aupuni i Feberuari 22, 1891, ua hoike aku oia no ko ka Moi paa ma kekahi manao nona ponoi iho e hoopauia ka Aha Kuhina o ka Moi make, a e koho ae no hoi oia i Aha Kuhina nona ponoi iho. Ia manawa no, ua maopopo loa no ka moo uahesa nana e pelo hoopalaimaka ana i ke Alii, oia no kela moonihoawa i luakaha iho nei i keia mau la ma ke ano hoomaha mai ka hana aku ma na pali hauliuli o ua Koolau aenei.  Ua olelo aku no hoi ua nahesa poohina la in a i paakiki ke Alii ma kona manao iho e koho i Aha Kuhina nona me ko ka Ahaolelo ae ole, alaila, ua maopopo loa ke ano kulanalana o kona nohoalii.  Aia la, e kala kahiko loa no i upu ai ua kolohe nui la!

Ma ka la 4 o Aperila mai hoi, ua hoike aku oia i kona ano kuhau a kahaha loa i ka hana a ka Aha Kiekie, ma ka hoohulo ana o Alapaki a me Kole ua pau ka Aha Kuhina i ko ka Moi make ana, a ua kuleana no hoi i ka Moi hou ke hookohu i Aha Kuhina hou nona iho.  Ua kahaha loa no hoi oia i ka wehewehe ana a ka hapanui o ka Aha i na olelo moakaka loa o ke Kumukanawai.  Eia nae, wahi no a ua poohina la i olelo aku ai, "ua