Ka Makaainana, Volume II, Number 10, 3 September 1894 — Page 7

Page PDF (917.16 KB)

This text was transcribed by:  John Budisurya Luckman
This work is dedicated to:  To my hula sister, Pei Wei Zhuang, mahalo nui for your aloha!

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 3, 1894.

 

NA AINA MAMAO.

-

Na Lono Aikau mai na Wahi Like Ole mai o ke Ao nei.

-

Ke Kaua ma ke Komohana.

            Nui ka Pioloke mawaona o na Pake a me na Kepani o kakou nei i ke u ana mai o ka Belagika i kakahiaka Poakahi i hala, me ko lakou puuluulu ae ma ke alo iho o ka Hale Leta, e kilohi ana i na palapala a me na nupepa i loaa mai, me ka heluhelu akea ae no hei i na puuluulu o lakou ponoi iho. Ano lauwili no na lono kaua i loaa mai, e hiki ole ai no hoi ia kakou ke bilinai iho o ka wai la ka pololei, no ka mea, hauoli a ku kaena a na Pake i ko lakou lanakila a hoopoinoia na Kepa i, a pela no hoi ma ka aoao mai o na Kepani no na Pake. Mai na Pake ae i loheia ai ua hoopiholoia ka mokukaua Iapana Naniwa, o ka pololei loa nae hoi ma ia wahi, aole he oiaio o ia mea. Ua loheia mai nei @o hoi, ua paa ka he eha a elima paha mau mokukaua Iapana i na moku o Kina, aia iloko o kekahi kaikuono, a ua hoopuehu liilii ia me na tapido. ua lilo pio ae o Ia Sana, Korea, i na Pake a ua 1,000 a oi na poe Korea i make. Aia na Pake ke hoohana nui la i na mea hoopahu dainamaita. Ua hoauheeia na Pake o na Kepani a ua 600 a keu na Pake i make, a he 500 paha na Kepani. A hiki mai hoi i ka wa o ka lone hope loa i loaa mai ai, ua 2,000 a keu aku na Kepani i make, a he 700 paha hoi o na Pake.

 

Huli Hoi na Iapana e Kaua.

            Aia no ke oi loa ae la ka enaena a me ka hahana o ke kaua mawaena o Kina a me Iapana, me ka hapanui o ka lanakila ma ka aoao o na Kepani ma ke kai a ma ka aina. Nolaila, mamuli hoi o keia oi loa aku o ka hahana o ke kaua, ua kauoha aku ke Aupuni o Iapana i kona poe koa aina a moana kuikawa e noho ana ma na aina e, e huli hoi koke aku. Aia hoi he heluna nui na aliikoa Iapana o ao ana ma Europa ke huli hoi awiwi la no ke kaua.

 

Lanakila o Iapana – Hoaano o Kina.

            Ua loheia ma Ladana, Augite 16, ua hoopiholoia he ehiku mau moku Pake e na mokukaua Kepani. ua manao wale ia ma keia ulele ana paha i hoopiholoia ai ka mokuhae o ka Adimerala Kepani, ka Matusima (Matsushima), o ka mokuana Pake Kiuena (Chiyaen). he palanaiki mai ka moku Pake i na moku Kepani, ua aa no nae o hakoko aku no elima hera a kou, a o ke Kepani nae hoi ka oi loa aku o ka poino, aole nae i hoopiholoia. Iloko o 1886 ka hoolanaia ana o ke Riuena ma Geremania, nona hoi ka loa o 250 kapuai, 38 kapuai o mua, a he 15 kapuai kona komo i ke kai; he 2,300 kona mau tona, a he 5,500 ka ikaika lio o kona mau enegini, i hiki hoi ke onou aku iaia e holo imua no 18 mile moana i ka hera. O ka Matusima hoi, i loko o 1890 kona hoolanaia ana. He 295 kapuai kona loa, 50 kapuai 10 iniha o mua, a he 21 kapuai ka hohonu malalo o ka ilikai; he 4,277 kona mau tona, a he 5,400 ka ikaika lio, a he 17 ½ mile moana kona holo. Aole i akaka ka nui o ka poino i loaa i ka Matusima. O na pale hae (5/8 iniha ka manoanoa) nae hoi keia o na pukuniahi o ke Kiuena, ua lilo i mea ole loa i na pukuhiahi o ka Matusima, koe nae hoi, i mea pale aku i na poka o na pu mikini a me na raifela. Mai pono no ina i hoole ke kapena Pake aole e hakaka, no ka uuku loa iho o kona moku, eia nae, ua aa loa aku no oia a me na poe a pau malalo aku ona a loaa ai he laau lapaau no na Kepani.

 

Na Lonolono a ae no ke Kaua.

            He lono ka i loaa aku ina Ladana, Aug. 14, mai Iokohama aku e olelo ana ma kekahi hoouka kaua moana ana i ka la 11 aku mawaena o na mokekaua Kepani me Pake ua lilo ka hanohano o ka lanakila ma ka aoao o na Kepani.

            Ke mamao la o Iapana e kaua aku a hiki i ko Kina opa pu ia ana, me ka manao no hoi e neepapa aku imua a hoea aku i kekulanakauhale poo o Pekina. Aia na nupepa a me na poe haiolelo Kepani ke kamailio nui la no ka hele aku a lawe ae ia Manakuria. Ua kauoha hou aku o Iapana no ka hanaia o ona mau mokukaua hou.

            Ua olelo ae kekahi mea kakau nupepa o Sanahai ua haawi makana ae ke Kiaaina o Fomosa he 6,000 taele no ka hoopoinoia o kekahi o na mokukaua Iapana nunui, 4,000 no na moku uuku, 200 no na poo o na aliikoa Iapana, a 100 no ke poo o kekahi koa.

            He ewalu mau moku i hoikeia ua kaulo ae ia Sufa (Chu Foo), Augate 14, e holo ana no ke komohana. Aia na aliikoa Pake ke komo aluka nui la iloko o na pualikoa Pake ma Korea.

            Ua oleloia o na hoao ana a Beritania nui a me Rusia e komo uwao aku i loaa ai ka maluhia mawaena o Kina a me Iapana, ua lilo i mea waiwai ole. Mau no ko Kina paakiki e paa i kona mau kuleana hoomalu maluna aku o Korea. Ua ano ae no o Kina e kukai a e noonoo pu ia no ka mea e pili ana i na hooponopono hou i manaoia, eia nae, ua eena oia i ka lohe ana no ka hoopiholoia ana o ke Kao Siana, a ua manaoia ua hiki ole loa ke loaa ona hooponopono maluhia ana.

            Ke hoao la ka nupepa Ahailono Karisitiano o Nu Ioka e loaa ka haawi manawaleaia aku o 1000 barela palaoa no na poe pololi ai o Korea. Oiai hoi, ua hoike aku ke Kuhina Korea, mahope iho o ka hoike pumehana aku i kona mahalo no keia hana e hooikaika la, aole loa i hiki i kona aina ke uku i na lilo o ka lawe ana, a nolaila, ua noi aku ka Ahailono i ke Aupuni o Amerika Huipuia e uku i na lilo a pau o ka lawe ana.

            Ua olelo ae o Sa Edewada Gere, Hope Kakuolelo o ke Keena o ko na Aina E, iloko o ka Hale Ahaoielo Makaainana o Beritania Nui, e paa no ia Aupuni i ka manao aia ke koikoi a pau maluna o Iapana no ka hoopoinoia ana o ke ola a waiwai Beritania mamuli o ka hoopiholoia ana o ke Kao Sina.

            Mawaho ae o ka uweaolelo uwila ma Fusana, ua nele loa o Korea mai na launa telegarapa ana a pau. O na uweaolelo Pake hoi keia a hoea ilaila, ua akeakea a oki loa ia.

 

Poino na Poe Makika i na Nicaragua

            Augate 8, na lawea ae a noho aku na poe Nicaragua ia Bulufila. Ua nuia iho ka hae Makika ilalo, hookomia iloko o kekahi pukuniahi a ki aloha ia aku i ka hae Nicaragua. Ma ke noi a ke kenerala Nicaragua, ua unuhila aku na koa malina Beritania me Amerika. Nui ka weli o na kanaka i ko na Nicaragua noho ana aku malaila, oiai hoi, ua lonoia ae ua manao lakou e pepehi i na kanaka a pau. A no ia makau no hoi, ua naholo nui aku lakou i kai o na uwapo me ka uwalo aku e lawekoke ia aku lakou no kahi wahi okoa aku. Ua aneane lakou e pau loa aku i ka laweia e ka mokukana Beritania Mohoka a Awa Limona O na poe i koe aku ua laweia lakou e na moku e ae. Ia wa koke iho no i kukalaia ae ai ke kanawai koa e ke kenerila Nicaragua. Nui ka hoehaehaia o na manao o na poe Amerika e noho ana malaila no ka upuhiia aku o na koa malina. Ua heole ke kapena o ka mokukaua Amerika Mabala hede e haawi aku i na hoopakele ana i na poe Amerika i komo aku ma na hana poholalo pili kalaiaina malaila.

            Mai Awa Limona, Coseta Rica, Augase 12 i loaa aku ai i ka nupepa Manawa o Ladana kekahi lono no ke ku ana aku o ka Mohoka, a me ka pakui hoi. Ua lawe hou ia ae o Bulufila e elua tausani poe Nicaragua, i hoea nui aku hoi mai Rama a me Geretaona, maluna o na moku e welo ana me ka hae Amerika. Ua hoi hou na koa malina Amerika iluna o ka moku i ko lakou hoea nui ana aku, a haalele aku la hoi i na poe Amerika e noho ana malaila me ke kokua ole. No keia mea hoi, ua huki iho kekahi poe Amerika lehulehu i ko lakou hae lahui ilalo mai ko lakou hale iho, hehihehi iho la maluna iho a hiu ae la i ka hae Beritania ma ia wahi. I ke komo ana aku o na luna Aupuni Nicaragua iloko o ka Hale Aupuni, ua haki iho i ka hae ilalo a kihaehae ae la a weluwelu, hiu ae la i ko lakou hae lahui a hopuhopu aku la i kahi poe Amerika a me Iamaica lehulehu i hoohuoiia no ko lakou ano kokua la Alii Kalalena. Ua hele aku hoi o Kapena Setuata, o ka mokukaua Beritania, i loko o ka halepaahao a hoopakele mai la i na poe a pau e ae ana e koi aku i ko Beritania Nui kokua a hoopakele aku ia lakou. E noho ana no ka Mohoka ma Awa Limona e kakali ai no na kauoha mai Beritania Nui. Aia no hoi o Alii Kalalena iluna o ka Mohoka.

           

Na Lono no Venezuela a me Berazila.

            Ua loheia a e ma Nu Ioka, Augate 22, mai Ciracasa, Venezuela, ua hoaoia ae e lawe i ke ola o ka Peresidena me ke dainamaita, aole nae hoi i ko ia manao. Ua paa ka mea nana i nou ka mea hoopahu i ka hopuia. A mai lA Guaiara mai hoi, ua hopu ae kekahi moku kiai o Venezuela i kekahi moku Beritania, i hoea aku mai Tirinidada aku me kekahi piha ukana kue kanawai. Ua kipakuia aku na poe kipi mai Caro a me Arena aku, oia ka lono mai Garacasa o ka la 12. O ka huakai hoi ma ke kai mai Curacao, a i pae ae hoi ma Bueno Ea, ua haawi pio aku i ke Aupuni, mamuli hoi o ka haawi pau ana aku i na lako kaua i laweia aku no ka kipi.

            Pioloke o Rio de Ianeiro. Augate 22, a aia ke kulanakauahale ke hoomaluia la e na koa. Aia ko P@s to poe makaikiu ma o a maanei. Ua kauohaia aku ka mokukaua Berezila i Urugue e hoi aku a aia hoi ke awa ke kiniia la e ua waapa manawa. He kohu kahua hoomoana koa ke ano o ke kulauakauhale. Ke olelo ia na hoaloha o Peisoto aohe wahi kumu e pioloke ai. Olelo lakou @ e ulu ae ana ka haunaele, eia nae, aohe mea hou aku. Ua hanaia keia loina ano hoopioloke, wahi a lakou, e na enemi @, i mea e loaa io ai he uluaoa a haunaele hou ia aina.