Ka Makaainana, Volume II, Number 11, 10 September 1894 — Page 5

Page PDF (875.25 KB)

This text was transcribed by:  Cheryl Mokuau
This work is dedicated to:  Makena Salem

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 10, 1894.

 

leho ai, nolaila, aole no na haawina aloha o ka lahui oiwi me lakou. O ka lakou wale no, oia no ka pono o na ekeeke. Hemu, hele loa pela!

 

            Oiai, ua pau mai o Kamiki mai ka oihana no ka ae ole e hoohiki, ua loaa aku iaia he palapala hoomaikai i kakauinoa ia e Kolekaaka a me Hakupuu, ma ke ano o na kulana a laua e pa@ nei malalo o ka pakana. O ua palapala la aole ia he mea no Kamiki e pono ai, oiai, ua hamo vaniki wale aku la no iaia, aohe hoi he hanai ai aku, e maona ai la hoi ka opu o ka mea i pau ae la no kona hewa—o kona aloha aua i kona aina a me kona Alii.

 

            Ua lonoia ae no hoi eia ka na poo alakai Aupuni pakaha o kakou ke manao nei e kukala hou ae i ke kanawai koa, a mahope iho hoi o ia hana ana, e komoia ana na kauhale o na poe aloha aina a pau e huli ai no na pu a me na lako kaua, a o na mea a pau e loaa aku ana, e kaili lima nui ia ae ana. O ka lohe ko makou a hoike aku, a koe mai no hoi ko makou hooia loa aku ka oiaio.

 

            Poaha iho la i lono lauahea ia ae ai ua pau ko kuhina Wilisi noho Kuhina Amerika ana maanei, he la hoi mahope iho o ke ku ana mai nei o ke Kaletona, a ua paniia aku la ka ma ia wahi Kanikela-Kenerala Mila. O ke ano ae la no ia o ka lono, a mawaho aku hoi o ia, aohe i maopopo ia makou. Na keia mua iho paha e hoike ae i ka mea oiaio loa.

 

Na Lono Pili Aupuni Iapana.

 

            O na lono malalo iho ka i loaa pili oihana mai i ko Iapana Luna Aupuni maanei: Ua hoahewa loa o Iapana i ke kuikahi mawaena o Kina me Amerika Huipuia. O ka hoike a ka aha nieniele aumokukaua Beritania, e kala ana ia Iapana mai ka ahewa ana ia Iapana mai ka ahewa ana no ka hoopiholoia ana o ke Kao Sana, ua hooiaio loa ia mai la. Aohe oiaio o ka lono no ka pepehiia o ke Kuhina Iapana ma Korea e na Kepani. Mamuli o ke kuikahi i hooholo loa ia me Beritania Nui, ua lilo na Aha Hookolokolo Kanikela Beritania i mea no ke au i hala. Ma ke kaua o Gasana, Iulai 29, ua lanakila na Kepani, me ka make o 500 Pake a he 73 wale no na Kepani i make a i eha.

 

Mau Hoololiloli Lunakanawai.

 

            Eia malalo iho kekahi mau hololiloli ana i na Lunakanawai Apana mamuli o ka ae ole o na poe mua e hoohiki, a lilo aku la hoi na wahi i hakahaka i na poe i oupe hewa wale, peneia; Rev. J. Kekahuna ma ko J. K. Kupau wahi ilalo o Waianae; aole hoi i loaa he pani ma ko J. Kaluhi wahi o lalo o Koolauloa. Ma Maui hoi, aole i loaa ke pani no C. Copp o Makawao, a o J. M. Napulou hoi ke pani no M. Kealoha ma ka apana elua o Wailuku, ma Honuaula. Ma Hawaii hoi, o d. S. Kahookano ma ko S. H. Mahuka wahi ma Waimea, Kohana Hema, a o W. Kamau hoi ma ko J. M. Kauwila wahi ma Puna. Aohe mea i loaa no Kona Akau. A ma Kauai hoi, ua uwaiia aku o J. W. Lota o Kawaihau mamua, no Hanalei, ma kahi o R. Puuki, a o Kale Beleki hoi ma ko Lota wahi mua.

 

Hookahi Kauna Mokukaua

 

            Kakahiaka Poakolu nei, mahope iki iho o ka hora 7, ua hookomo mai la ka mokukaua Geremania Arcona iloko nei o Kou, a mo-ku iho la ma ka aoao Waikiki o ka Haiakina. He 22 ona mau la holo mai Kalao, Peru mai, 2,800 ka nui o na tona, 225 ka nui o na kanaka a he 14 ona mau pukuniahi hoomaka`uka`u. Ua ki pu ae oia i ka hae Hawaii. I ka mehana iki ana ae no hoi o ia la i komo mai ai ke Kaletona, he 10 la holo mai Kapalakiko mai ma kona alahele no Korea.

 

            I ka Poaha mai i hookomo mai ai ia mokukaua hon, o Alekanederine, iloko o 22 la mai Kalao, Peru. Ua like no ka nui o kona mau kanaka me ko ka Akona a pela no me na pukuniahi. I ka Poaono nei hoi ka Marie i ku mai ai, mai ia awa hookahi mai no, iloko o 24 la holo.

 

            Ua haalele mai i ke kakahiaka a me ka auwina la Poaono nei, na mokukaua Akona a me Alekanederine no Korea, maho pe iho o ko laua uhao lanahu ana. Ua uhao iho nei ke Kaletona, a i ka la apopo oia e holo aku ai no ia wahi like, a pela pu no hoi me ka Marie.

 

Opio Hoomainoino Holoholona.

 

            La Pule i hala, i kakahiaka, ua hoolimalima ae o J. K. Kumalae, he opio oo ole e noho nei me a Rosa, i kekahi kaa huila lua me ka lio mai ka Hui Calabu mai. Oia me kekahi opio okoa ka i kau ae i ua kaa la a holo aku la no uka o Manoa, i kekahi ahaaina e malamaia ana malaila. I ka hoi ana mai i ke ahiahi iho a hoihoi i ke kaa a me ka lio i ka hale o ka Hui Calabu, ma alanui Papu, a aole i loihi loa ma ia hope iho, ua haule iho ka lio ilalo a make loa. Ua hoopii koke ia oe o Kumalae no na mea ino wale, ma ka hoopoino ana i kekahi lio he $200 ka waiwai io, a noho ana i Kalakaua Hale. Na A. Rosa oia i bona no $400 a hemo ae. Ua oleloia ua ikeia laua maluna o ua kaa la mauka o alanui Nuuanu, iuka loa e hoea aku ai i Maemae, e inu ana he omole gini; a ua oleloia no hoi ua holo ino ia ua lio la e laua a pa iuka o Manoa no elua manawa, a ilalo hoi o Moanalua no elua manawa; a ua manao wale ia ua hoohainu wai ia paha ka lio e laua oiai no e wela ana, a oia hoi ke kumi i make ai. Kakahiaka Poalua i hala i ku ai o Kumalae imua o ka Aha Apana a waihoia ka hookolokolo ana iaia a ka Poalua, la 18, aia a hoi mai a A. Rosa mai ke kau kiure mai o Kauai, oiai, oia no ke kahu a me ka loio nana oia e pale.

 

Kela Hihia Ki Pu o Hauula.

 

            I na la mua o ka pule i hala iho la i holo aku ai o Hope Ilamuku Balaunu no Kaneohe, Koolaupoko, e nieniele ai no kela hihia ki pu a Kaniku Pahia i ki ai ia Apau, Pake, i Augate 26, a hoi mai oia i ka Poaha iho la. Mamuli hoi o ia nieniele ana a me ka hoopii hoi a ka Pake, ua hopuia eono poe no ia hewa ma ka hoeha me kekahi mea eha e make ai. Eia iho ko lakou mau inoa: Kaimi a me Kaniku Pahia, Hilo, Kukona, Aikake Adamu a me Kunona. Poalima nei i hookolokolo nui ia ai lakou imua o ko Kaneohe Aha Apana a ua ahewa nui ia no ke ki pu ma ke ano powa. Ua hoopaiia o Kaniku no hookahi makahiki hoopaahao me ka uku i $100, Kukona, hookahi mahina me $50, a o na poe e ae, he 24 hora me $5 pakahi. Ua hoeha, powa, a mahope iho kiia ai kela Pake a ku ma ke kuli. O lakou no a pau, ua hoohalahala nui ae i ko lakou mau hihia pakahi i ka Aha Kaapuni ma ke Kiure.

 

Ahahui Hawaii Opio.

 

            He halawai o keia ahahui hou ka i malamaia ma ka hale o ka Ahahui Opiopio haole i ka po Poalima nei, a ua lehulehu na opio Hawaii i hiki aku. Ua hoomaluia mai ka halawai e ka lunahoomalu kuikawa, oia o W. J. Coelho (Koelo), a o Jas. H. Bolster (Kimo Boloka) hoi ka i kohoia i kakauolelo no ka manawa. A ma ia hope koke iho, ua kohoia i mau luna paa mau no ka hui, e like me keia iho; Peresidena.  Hanale Kamika; Hope-Peresidena, W. J. Koelo; Kakauolelo Moolelo, Kale Wilikoki; Kakauolelo Palapala, Kimo Boloka; Kakauolelo Dala, J. N. K. Keola; Puuku, Nakalena Fenana; Ilamuku, Ikaaka H. Sherwood; Komite Hooko, Kimo Poe, G. E. Bodimana, S. Meheula S. M. Kanakanui a me Kalalena Papai. I ka po o ka la 19 ae e haawiia ai he aha hoolaulea no ka hookuene pono ana iho i na luna i kohoia. Mamuli hoi o ke kono, ua hiki aku o Ilamuku Hikikoki, a ma ke noi hoi, ua haawi aku oia he mau olelo hoolanalana. Iaia no a pau, ua hooho leo hauoli ia aku kana mau olelo. A ma ke noi hoi a ka Peresidena, e hoopaa ke kakauolelo ma ka moolelo a e haawiia i koho mahalo ia W. J. Koelo, ka mea nana i noonoo a hooikaika i ke kukulu ana i keia ahahui. Ua hooholo lokahi ia, a ua pane aku no hoi oia me kekahi mau olelo kupono. Hora 9:30 i hoopanee ai ka halawai.

 

Hui Kue Hoopoino Holoholona.

 

            I kulike ai hoi me ke kahea inoa ole ma na nupepa namu o kakou nei, ua akoakoa ae kekahi poe haole i ke ahiahi Poakolu iho la ma ke keena o luna o ka hale o ka Ahahui Opiopio haole. Ua kohoia o w. N. Limaikaika, lunahooponopono o ka Avalataisa, i lunahoomalu, a nana hoi i hoika mai i ka manao o ia halawai ana. Mahope o na kukakuka ana, ua hooholoia e hoalaia i ahahui no ke kaupale ana aku i na hana hoomainoino wale i na holoholona. Ua kohoia he komite o ekolu lala, a ia hoi ia lakou ka noonoo ana no ka mea pono e hanaia aku ai. A pau hoi ia, ua hoopaneeia ka halawai a kahea hou ia e ke komite imi hana, a pela aku.

 

Ki Pu ma Hookena, Kona Hema

 

            Ma ka Poakahi, la 3 o keia mahina, ua loaa aku he umikumamakolu mau Kepani maluna o ka aina hui o na Keei elua, e ohi ana i na hua kope pala i ka haku nona ua waiwai la, oia o Kalaepaa, a ua pau lakou i ka hopuia. I ka wa nae a na makai i kii aku ai e hopu o ka wa no ia o na Kepani i olohani like mai ai a noke mai la i ka hailuku i na makai me ka pohaku a hina hookahi makai, o ka wa no ia i kiia aku ai me ka pupanapana a ku elua Kepani a make loa kekahi, ola mahunehune hookahi. O ke koena iho eia ke paa nei i ka halepaahao ma  Hookena, a me hookahi Pukiki malama halekuai a me hookahi kanaka, oia ka haku aina o keia mau aina hui elua. Ua hele keia poe Kepani mamuli o ke kauoha a ko lakou haku Pukiki, J. Gaspar, a mamuli hoi o ka hoolilo ana o kekahi me akuleana o ia nui oia o Keanu, i kona kuleana a pau iloko o ua hui la i ua Pukiki la. A mamuli no hoi o ko lakou akeakeaia, ua inaina ke Pukiki a kauoha ai i na Kepani ke kueia aku lakou, kue mai no hoi me ka ikaika Pela io no i hanaia mai ai, i ka wa hoi a D. H. Kahaulelio, ka luna nui hou i hele ai e kii i na makai no ke kipaku aku ia lakou mai ke komohewa ana. Ua oleloia ua ulu mai keia p@ pilikia mamuli o ke ano hema hema o S. Lakalo, ka Hope Makai Nui.