Ka Makaainana, Volume II, Number 12, 17 September 1894 — Page 2

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 17, 1894.

 

NO KA MOKUPUNI.

Malalo o keia poo ae la e hoopuka mau ku ai makou, @aai keia manawa aku, a mea hou mai kela a me keia pea o ko @akou aina nei, ma ke ano he mau lono pili kuloko iho ia no kakou nei.

 

Na Anoai o Kau, Hawaii.

            "Anoai ke aloha, na lai a Ehu, Ka hiku o na Lani @mi pomaikai."

            Nui ka la o Kau nei iloko o kela mau mahina aku nei, a pela mai no hoi ma na la mua o Augate. A i keia mau la wale iho nei no ka haule wahi ua ana, aole nae hoi i ka nui, aka, e aho ia.

            Elua mau kanaka Hawaii i kakau iho nei i ko laua mau inoa e lilo i Amerika, oia o Kaia a me Geo. Haleloa. O ka inoa mua o kana hana oi loa aku, oia no ka malama lio, a me he la, o ka oihan kupono loa ia iaia ma ke ano kahu lio no Sanafoda B. Dole, ko lakou Moi, a me kekahi poe iho o lakou. O ka inoa elua iho, aole au i maopopo i kana oihana, aka, ua oleloia, o kona kumu i hoohiki ai no kona ake e hoi hou mai kona pono koho balota. Pela paha, aole paha? Ekolu Pukiki me elua haole, hui ehiku. No Naalehu nei lakou. Ua hei aku la i ke ahele a Kauhane ma, a o ka nui iho o kanaka, aohe kokoke aku he ahi@ ia Kauhane ma. O kahi mea akamai ia lakou, o ka pelo @o a pelo e lilo ka manao ma k lakou olelo ana mai, a ina e ike mai ana ia oe, hele mai la e lulu lima me he hoa'loha io la ia kakou Hawaii, aka, o loko ua piha i ka mea pono ole, a he hookamani wale no keia aloha lulu lima o Kauhane ma. Ua hanaia keia mau mea a pau ma Naalehu, Poakahi, Augate 13.

            Ma ka Poalua, ua hui ae kekahi mau paahana aloha Alii o loko o ka Hui, ma ke kakau ana i kekahi palapala kue i ka hookaa ana i ka auhau kino. Ke ikeia ka nui o na inoa, alaila, waiho aku imua o ko lakou haku hana, mamua o ka hoea ana mai o ka Luna Ohi Auhau, a o ia ka'u e hooheno ae nei: "Hookahi no leo o ke kapena, Paaia i paa ko Aupuni, I oni ole ai Hawaii nei,

A i mau ai ko noho i ke kalaunu."

            No David Laamea Kalakaua keia wahi hooheno, a ua hala hoi ia, aka nae, o ke aloha nona, aole e pau.

            Okalakala mau na @apana o Naalehu nei, no ke ino o ka luna ke kumu. Ina hookahi Kepani i pepehiia e na luna, a i ole ia, mea okoa ae paha, e ala like mai ana lakou a hoole i ka hana. He like loa lakou, no kahi ka pilikia, e auamo like ana lakou a pau. He oi a ka lahui maikai.

            Ma ke Sabati, Aug. 12, ma Naalehu no ua nokeia i ka wawahi ka pukaaniani o ko Beke hale, he alahula ia na ka makani mai waho a hala iloko. Ma ka nana aku o ka pukaaniani kana wahi huhu loa, no ka pii ole paha iluna i kela mau po mamua, nolaila oia i hoomauhala ai, aia iloko ka welina a ka makemake kahi i moe ai. Eia nae, aole i heluia ia poino, he keiki Amerika o Beke, nui loa moni. Aia o Kauhane ke hooikaika mai la i ko laua mau pono kino pau wale i ka mu me ka popo.

PUPUEIKAIHUOKEKEKAKE,

Pauola, Kau, Aug. 27, 1894.

 

Nani Maunaloa i ka Paia e ka Malanai o Puna—Honi ai ke Kupa Le'a ke Kaunu i Kai o Hilo Hanakahi.

            I keia kakahiaka a'u e kakau aku nei ia oe, ka wa a ka malamalama e o ana i kona mau kukuna ma na kihi o ka aina, ua haalele pau aku la ka lenaike a ko'u mau kiionohi ma na paia anoano o Hilo leilehua, e makaikai a e mahalo ana na maka i ka nani uluwehiwehi o ka aina mai o a o, oiai, na mauna a me na puu he ano kuanea i ka nana'ku, aka nae; o ka uluwehi a me ka lipolipo o na lau laau noho waokele, e ola mau ana no ko lakou omamaka'e me he mea 'la no e hoopulu mau ia iho ana no e na kilihune ua kaulana o ua aina nei, ka Ua Kanilehua, nona au e hooheno ae ai me na halialia aloha, penei: "No ka Ua Kanilehua ke aloha, I ka nihi hele ae ma Panaewa, E nihi ana laua e pili,

Me ka liko lehua o Moaulele."

            Oiai, e mau ana no na kawelewele aloha no ka aina a na pukuna i eha ai ka ili, a ia kakou ka lakou mau pulapula, a no ka hanauna aku no ka wa mau loa a i kuleana'i kakou e pulama mai i kona kuokoa, a mau loa. Ke hoike mai nei na kuahiwi i ko lakou oiwi kilakila, oiai ko laua mau piko e kahikoia ana @ na ao kaalelewa, aia hoi na awawa a me na kahawai e kupouli mai ana ko lako mau muka'e, a hookahi mea oi loa aku o ka nani, aole no paha e poina ana ia oe e ka mea heluhelu, oia no kela pahoehoe pele o A.D. 1881, oiai ka ikaika wela o ka la e pono iho ana ma kona mau kuemaka, oia no oe la ka anapa o Kawailiula o Mana, ka hoale i ke kaha o Kaunlewa, nona keia wahi hooheno: "Aohe a'u mea maikai ole o laila. He makamaka ka ke oho o ka palai. Lipolipo i ka ua. Nui kela he mau ia."

            Nui ke ohohia o lakou nei ma ae o Hilo nei, ua ike nui ia mai nei ka e Kalivilana, pela nui ia e keha nei. Pela paha, aole paha. Haina: Ae , he ike o ke ano hookamaemae wale.

H.L.K. HOMEMALUOHAI.

Waiakea, Augate 30, 1894.

 

Na Lono o Kauai Mai

            Aole he mau mea ano nui ma ka mokupuni o Kauai nei, koe wale iho no keia o na mea a 'Aupuni Moi' i hoolaha mai nei ma kekahi o kou mau kolamu. He oiaio maoli no kana i hoolaha ae nei. O na inoa kiekie loa iloko o ia palapala hoopii,—o na Hon. G.N. Wilcox, C.H. Bishop, Wm. Blaisdell, J.R. Hapuku, R.C. Spalding, Rev. J.B. Hanaike, C.B. Makee. A he nui no na inoa e ae, aka, o lakou nei na inoa e pono ai ia Peresidena Dole a me kona Aha Auhea io la ka inoa kupono e lilo i makua no ka apana o Kawaihau, Kauai. O ke kanaka makua anei, o Kealoha, a o ke keiki opiopio anei, o Charles Blake?

            O Charles Blake, he kumukula helu 2 oia no Lahainaluna he $500 no ka makahiki a i ke kula ka hale a me na pono o ka noho ana, a o ka hana kohu pono maoli no ia iaia he kumukula.

            Ua lohe mai makou, ke imi nei oia i hale nona, ua loaa paha, aole paha. Ua oi ka pono i ke Aupuni Repubalika e kukulu i hale noho no ka Lunakanawai i ole hoi e lilo ka ia nei mau wahi kenikeni no ke kuai hale. He hewa ka ke kanaka e noho ana iloko o ka apana, aole e hoolilo dala wale ua poe nei.

            Ma ka A. D. 1882, ua hoonohoia e Liliuokalani o Rev. J. M. Kealoha, i Lina Ohi Auhau no Lihue no ka ohi ana i na dala aiwa tausani a me ehiku haneri. Aka, ma kona ohi ana, ua loaa i loko o ka waihona o ke aupuni he $300 a oi. Alaila o ka auhau o ia apana o Lihue, i 1882, he $10,000 a oi. O Hon. G. N. Wilcox a me S. Kaiu na hope. Aole he wahi dala, aole he wahi keneta hookahi nalowale. A no ke aha la i loaa ai i keia Aupuni ka hilinai ana i keia wahi kamalii, aole i ke kanaka makua. E naua mai e ka lehulehu, o ia anei ke ano o ke Aupuni e pono ai kakou? E pelu like i ua kuli imua o ke Alii mau loa a malaila o loaa ke aponoia o ka kakou leo pule, o ka maha no ia o ka aina, a me ka Moiwahine Liliuokalani e noho hoomanawanui mai la i ka noho malie ana.

MAKAAINANAO KA REPUBALIKA.

Waioli, Kauai, Sept. 4, 1864.

 

Na Hunahuna Huikau o ke Kahua Ma'i Lepera.

            KA LUAWAI O KE KAHUA LEPERA NEI.—Ma keia mau la e hele nei, nui no na ono a ka puumoni ai, e haupa iho ai a lihaliha i ke kini o Puna. Ma ka la mua o ka mahina i hala , ua hoomakaia ka weheia ana o ka luawai o ke Kahua Ma'i Lepera nei, ma kahi i kapaia o Pohakuloa, Kalawao, malalo o ka lawelawe ana a ka Agena o ka Papa Ola, Mr. O. B. Lalana, me kona hope iho a me na Pukiki limahana. Ua hoohanaia ka hana ma ia la a ua pau ma ka la pau ma ka la pau o ia mahina. Ua eli poepoe ia keia luawai, ua nani no ka hanaia ana, o ka hohonu o ke aupuni, aole i maopopo i kou kiu nei. O keia lua wai i hanaia iho la, i wai no ka poe ma'i ke hiki mai i ka wa e poino ai ke paipu, ua loaa ka wai.

            E ninauia mai ana paha kou mea kakau nei no kei aluawai, a ke hoike nei au, oia keia: I ka wa kaikoo, e pii ana ke kai a loaa ke paipu ma ke kumupali, e lilo ana keia paipu i mea ole. Ka lua o ka pilikia, o na pohaku mai luna iho o ka pali, oia pilikia ia la. Ua maopopo aku aku la anei ia oe e ka mea heluhelu? Ae, ua maopopo.

            E ui hou mai ana no anei i kahi o keia poino. E hoike hou aku au, aia ma kahi e kokoke aku ana i Waikolu, oia kahi e poino ai noa ole kino o na hoa i hala ma o a eia no e ola nei. Ua lawa ka makapeni ma ia mea. E hele aku kaua imua.

            Ka nui o na dala a ka Aha elele i hooholo ai no keia luawai $4,500, oia na lilo a pau loa. Ua pau ka pilikia, ua loaa ka wai a ke komo nei, aole no i loihi na la, ua holo ka hana. Ke haawi nei keia peni i ka mahalo ia C. B. Lalana no kona eleu a ma kona mau limahana.

            NO NA HOME O NA OPIE E NOHO NEI.—Ma keia mau la, ua okaikai mai na Home. Ma ka Home o na iwa o Bihopa Home, ua komo aku la ka iole pololi ma ia Home e ake e loaa kahi mea ai, oia no na opuu rose o ua Home la, eia nae, aole paha i ai wahi hunahuna palaoa, loaa e i ka luna pa ke kua i ke au bulumi a ke kahu, ina ua pau ka alihi o na upena i na wahi iole kolohe. Ke umi nei ka hanu o ua mau wahi kolohe nei. Ho aku imua e na pokii a inu i ka punawai o Bilemona. "Ua loaa pono iho la olua i ka ai a ka lua. I ke alapii a ka opee."

            NO KA HOME O NA EU@@ A KAUKA GOTO.—Ua ala ae la he wahi okaikai mawaena o ka makua Luna, me kekahi keiki. Ua paio no laua a loaa aku la i ke pai a ka luna. Ua holo ke keiki imua o ka Luna Nui e hoopii ai no keia wahi okaikai, ua kaliia. Ma ka la 1 keia wahi mea h@u ae la. A ma kekahi kakahiaka hou mai, ua ulu hou mai la no keia mea mua no. Ina ua nui, ua holoi wai ia iho a pau ae la.

            Ma keia la no, ua haalele mai la kekahi o ko makou hoa o ka imi ola, oia o Mr. Manuela John. Ua lilo aku la oia ia Kapo Kohelele. Hiu ana kela, noho ana i ka umii a Limaloa.

KA HO@@ O BALAUWINA.—Ua malama ae la na opio o keia