Ka Makaainana, Volume II, Number 12, 17 September 1894 — Page 3

Page PDF (861.44 KB)

This text was transcribed by:  Laila Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 17, 1894.

Home i ka la i hoea mai ai i keia ao malamalama ka mea nona ka la, oia ke Aliiaimoku Liliuokalani.  Ua kalua lakou i mau puaa, a ua lilo ia lakou ka hanohano o ka la o ka Makuahine Lani o ka lahui.  E nanaia mai keia mau pulapula au e Kalani.  Ma kekahi wa o ia la, ua hele na keiki on kai o Kalaupapa e ike i ka lealea kinipopo, ua pii mai la ke kai o Alebunita Virigine, me ka manao ka e kipaku i na keiki, ua pau wale no ia manao.

KA LA HANAU O KALANI LILIUPOAIMOKU.---Ma ke ahiahi poeleele o ka Poaono ua hoomahui ae la na keiki himeni o ka aekai o Kalaupapa.  Ma ia po, ia makou e hiolani ana, lohe ana kou kiu i na leo e no hone ana i ke kuluaumoe, me kuu manao la he leo no ke kolohala i ka po lai, eia ka o ulili noho kahakai ma.  Ua uhene mai la lakou ma kahi o ka makai Mr. Kaaikauna.  Ua kuu aku la lakou i na kaula eono o uwehone, a lele ke pohue, olu iho la ua mau keiki nei, he lawaia laki.  Naue hou mai la no kahi o Mrs. Ohu D. Kauhane, kekahi kaikamahine malama opihi o ka ua kaulana o Hilo Bay, ua lele aku la ko kapuahi, ua hookuuia na ono e na mau hueu nei.

Naue hou mai la ma kahi o Mr. S. H. Nawaa me kana lede, ua hookuu hou no ia mau mea lealea o ka po o Halalii, oia like ana no.  Hoi olioli no na keiki o ka aekai o Kalaupapa.  Ua haki no.  Ma keia wahi ae la no, he mau mea malama iliili no ia, no ka me, he mau mea hana laua malalo o ka Papa Ola.  Oia no ke koikoi a na poe puni lealea o keia aina, aole he kiiia ae o kahi i kau ole ia o ka opihi.

Ua naue hou mai la no kahi o ko makou lawe leta, Mr. Hanale Ma, ua loaa mai la no, hoi puolo no kuaaina.  Pau ae la ko'u wahi i lohe ai.

Ma ka po Sabati ae, ua hiki mai la ka Bana Lahui o Kaluupapa, malalo o ke alakai ana a Chas. N. Kealakai.  Ua hiki kino mai la ma ka haukipila o na olohe a Kauka Goto e hoolai ana, ua hiki mua ae la ke alakai ma ke keena, aia no malaila ka bosi, J. K. Kialoa, me kekahi mau keiki, ua noi mai nei i ka oluolu o laua nei e aeia mai oia e lakou, eia ka mea aka, ua papa aku nei o ua o C. N. Kealakai, aole e hai aku ia Kialoa, oiai o Kialoa no nae keia; oiai, ua hui iho la ka uhiwai o Kalaupapa, ua aeia ke noi.  Ua komo mai la ua poe porofesa la a ulele iho la i na ai a Hinakahua, paiakuli na pali o Kalawao i ka ua mea o ke kani kuilua o na pahu me na ohe a ua mau eu nei o ka aekai o Kalaupapa.  Kulia imua, e na kaiki aloha aina.  He nani maoli no na mele i meleia mai e lakou, mikololohua na mele i hookuuia mai, ua lele na pohue a na bosi o ka Haukipila, hookahi a-la me kanaono keneta.  Ua hki no, aia iluna o ka oihana.  Ia po no, ua hoea hou mai la no he hui himeni, ua hiamoe loa ia aku la na, luna loaa ole ka Pali mai ia po, ua lilo mua aku la ia Lubonia ke eo.

Ua ulele hou ua Bana nei no kahi o Hanale Ma, ke keiki ohi opihi i ka laweleta.  Ua pono no.  Ua hoomaha na eueu o ka Home o ka Lanakil@ aole lakou i aeia e hele.  U malama pono ia ka la o ka "Lani Milimili a Hawaii."  Pehea la na kuaaina, ua malamaia no paha, aole paha.  Ho aku imua a kau i kaupoku o Hanalei.

KA LEALEA KINIPOPO.---Ma ka la 3 nei, ua ulele kinipopo iho la na hui o Kalawao a me Kalaupapa, a ua lilo ka hanohano o ka la i ka inoa mua, ma o ka loaa ana o 7 puni ia lakou ia 6 hoi o ka inoa hope.  Emepaea, Geo. Kalauli.  Maluhia a holopono na hana me ka haunaele ole.

LAU OMAOMAO.

Kalawao, Molokai, Sept. 7, 1894.

Ko Hamakua Poe i Hoohiki..

Eia na poe i hoohiki o Hamakua nei, oiao Jas. Kaiula, J. W. Kane, H. Hall, P. Kaaekuahiwi, Jos. Masalino a me Joe, he poe Pukiki lakou ekolu; o H. Hall, he hapa haole ia; a he luna alanui no Hamakua, a he aloha aina oiaio oia iloko o 18 malama, aole oia i kakau a haawi i kona inoa, oiai, aia no ia ma ke aloha aina, i ka pule ekolu o Augate.  Ua lawe ae la oia i ka hoohiki, pau pele pau mano, e kakoo no oia i ke Aupuni Repubalika uuku, a ma ka pule mua o keia mahina, ua kaiehuia aku oia mai ka luna alanui, o na inoa i koe iho aole i loaa kahi apana palena.

Eia na poe a pau mahope o ka Moiwahine No Mr. Charles Williams, ua kaiehuia mai, mai ka luna helu a ohi auhau, he haole ma kona wahi.  Ka i no o ka poe i lawe i ka hoohiki, oia na poe e paa iloko o ka oihana, eia ka aole.  No Mr. Lunakanawai o Waimea, ua pau, a o Hookano aku la ma ia wahi.  O Kimo, Luna Pa Aupuni o Kukuihaele, Hamakua, ua pau, a o J. W. Kane ma ia wahi.  O P. Kaaekuahiwi, he makai kula no Kapulena, Kukuihale a me Waipio, no $1 o ka la, oia wale no kahi hoohiki, aole i laweia kana wahi paiai o Waipio.  No Kaiula, eia no, aole i loaa kahi paiai, eia nae, o ka hoohiki wale aku no ka neia poe i ko lakou hoopauia ana mai, ua ku wale na magoi.

Nolaila, eia no na kanaka maoli a pau o Hamakua, malalo o ke Aupuni Moi mai na kupuna mai.  Ua hoomaopopo au, o keia kekahi o na apana paakiki loa, aole e ae e hoohiki.  Aole e like me ka lakou ma ae e hoopunipuni mai ai, ua huliamahi o Hilo a pau.  Ke hai nei au he mau hana pelo wale noia, a pela no hoi ke hoi aku ua poe nei no Hilo, hoopunipuni aku i ko Hilo poe aloha aina, ua huliamahi ko Hamakua nei poe.  Nolaila, mai manaoio e ko Hilo poe aloha aina, i na hana pelo a hoopunipuni a keia poe a punihei mai.  Aole , aole loa no.  Pela e Maui o Kama, a Kauai o Mano a me Oahu a puni, e paa i ke aloha aina Molokai-Nui-a-Hina, paaia a paa.  Aloha no!

MAKANIKEOE.

Hamakua, Hawaii.

LAUOMIDIHAE

---KA---

UI I MOHAI IA I KE KOKO

---KA---

NANI I ALANA IA I KA OI O

KA PAHIKAUA.

Ka Mea Huna iloko o ke Kiaha

Waina

Ka mea Pohihihi i ka Maka o ke

Kuikele.

---A O KE-

KEIKI NUMAREDINA

Komo Lima Maka Popoki.

MOKUNA XII.

Iloko o ia manawa i hoouna hou aku ai ke kiai nui o ka Po i ka umikumamalua o na kiai naue ole no ka puka komo e wa ho ana ma ka lalani kuahiwi mawaena o ka puka akau me ka puka hema.

A hala aku la lakou pa hou mai la makani me ka ikaika o haehae ana hoi i ka lau o na laau no ka elua o ka manawa, @ i ke kuaa ana iho o na makani heleuluulu ia, aia hoi, he wahi oaniani makani aheahe ka i pa mai mahope iho, me ka lawe pu ana mai i ke ala o na pua o ke kihapaipua o Numere.

Iloko o ia makani aheahe malie i oili mai ai ua kupua la mai loko mai o kona halealii a hele ae la iwaena o ke apo o ke kauoha no ka nana ana ina paha ua makaukau na kiai ma kahi i makema keia.

I ua kupua la e ku ana iwaena o ke apo o ke kauoha, hoani aku la oia i kona kookoo mana imua o ke kiai nui o ka po a paue aku la.

"E ke kiai, ua makaukau anei na kiai o ke Ao Olino?"

Kahuli koke ae la ke kino ano e o ua kiai la, a he keiki opiopio ui ke ku ana ma ia wahi, a pane mai la:

"E ke alii o na alii, ua makaukau lakou e hooko aku i ke kauoha i keia wa, a aia lakou ke kali mai la i ka leo o ke alii."

Ia laua e kuka pu ana no, hoea mai la o Lauomidihae ma kahi a laua e ku ana me kana wahi manu nunu, a pane mai la:

"Heaha keia hoomakaukau au e kuu makua, he kaua anei, a owai ka noa paio?  A mai hea mai keia poe hoomaka'uka'u au i lawe mai nei?"

"E kuu lei, nou ia poe kanaka a e kiai ana lakou i ka maluhia o kou aina mai na poe a pau e hoao ana e komo mai iloko nei."

Holoholo ae la ua kaikamahine la ma ke alo o kona makua me kana wahi manu nunu, a iaia i huli mai ai i hope no ka hoi ana aku iloko o kona halealii, ua pane ae la oia:

"E hoinoia ka mea e hoao ana e komo mai iloko o ka aina o ko'u makua me ka manao pakaha.  A, e kuu makua, aole au e haawi i na minoaka ana aku, ina he keikialii hanohano oia."

"He oiaio anei e kuu lei, e hooko ana oe i kau mea i hoopuka mai nei imua o kou makua?  Ina pela, alaila, e hauoli ajuanei na pua o ko kaua kihapai ia oe.  E kupaa ka manao, no ka mea, no kou hanohano wale noe maunaia nei ke ola o keia poe, aole no kahi mea okoa ae."

Ia wa nana ae la ua kupua la maluna o ke kiai o ka Po, me na maka oluolu, a pane aku la:

"E Hesina, ua pau anei na kiai i ka hoonohonohoia?"

"Ae, e kuu haku; a e kali wale ana no o ka leo o ke kukala kaua."

Ua maopopo ae la ia kaua, e ka mea heluhelu, ke kulana pale o na kiai o ke kihapaipua o Numere, a e nana aku kaua ia Numaredina ma i keia pule ae.

Maunakea.

E aha ia ana maunakea,

Kuahiwi alo pu me ke kehau

Alawa iho oe ia Maunaloa,

Kohu moa uakea i ka malie,

Ku aku au mahalo o ka nani,

ka haalo a ka wai hui a ka manu

K@u aku ka manao a e ike hihi

Ka uwahi noe a o Kilauea,

Ke hea mai nei halemaumau,

E@@ena ke ahi a ka wahine,

Ka wahine kui pua lehua o Olaa,

I hoa hoonipo no k aMalanai,

I ahona Puna i ka hone a ke kai,

Ke ala o ka hinano ka'u aloha,

Aloha ia uka puanuanu,

I ka hoopuluia e ke kehau,

Haioa ia ulai ana ka puanu,

Puhu elo i ka wai a ka Nau@@

Ai@ na kul@ pakaua ke loku mai la ma na Kona i keia mau la.  Ola aku la no hoi @a mau kini!